Apen hebben minder stress als ze samenwerken met vrienden, blijkt uit recent onderzoek. Maar wat leveren goede relaties je verder op? En wat kunnen wij als mensen daar van leren? Dat hoor je in deze Wetenschap Vandaag.

Gedrag | Wat apen hebben aan aardig zijn

Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?

Science

Onderzoekers hebben de fossiele overblijfselen van een gigantisch kaakbot van meer dan twee meter gevonden op een strand in Somerset, Engeland.  
Volgens experts gaat het om een nieuw soort Ichthyosaurus, een enorm prehistorisch reptiel dat in zee leefde. Als de schattingen kloppen dan moet het dier meer dan 25 meter lang zijn geweest.
De botten zijn zo'n 202 miljoen jaar oud. Het reptiel deelde in die tijd een leefwereld met dinosauriërs, maar overleefde zelf een grote massauitsterving 201 miljoen jaar geleden niet.  
In 2016 was ook al eens een gigantisch kaakbot gevonden van dit dier, ook aan de Engelse kust. Nu er twee van dit soort botten gevonden zijn, kunnen de onderzoekers beter inschatten of eerdere berekeningen over bijvoorbeeld de lengte van het dier kloppen. 
Dit nieuwe kaakbot werd in delen gevonden. Het eerste stukje werd in 2020 ontdekt door een meisje van 11 genaamd Ruby. Samen met haar vader en de onderzoekers die ook betrokken waren bij de vondst van het andere bot, spoorden ze vervolgens nog meer onderdelen van het kaakbot op. 
De hoop is dat nog meer onderdelen van dit exemplaar worden gevonden, zodat er ooit een hele kop, of zelfs een heel skelet compleet gemaakt kan worden.  
Ruby (inmiddels 15) en haar vader mochten na hun ontdekking meewerken aan de publicatie. Je naam op die leeftijd al op een paper hebben staan, dat kunnen niet veel mensen zeggen.
Lees hier meer over de vondst: Paleontologists unearth what may be the largest known marine reptile See omnystudio.com/listener for privacy information.

Weer een deel van gigantisch prehistorisch zeereptiel gevonden

Je kan het gerust een pandemie noemen: de schimmel die op vrijwel alle continenten padden en kikkers doodt. Om te voorkomen dat hele soorten uitsterven, zoeken onderzoekers al een tijdje naar een oplossing. En die lijken ze nu te hebben gevonden. 
De schimmel, atrachochytrium dendrobatidis, valt eerst de huid van de amfibieën aan, om vervolgens te zorgen voor hartfalen in de dieren. Al zeker 500 verschillende soorten zijn hierdoor flink in aantal teruggelopen. Vermoed wordt dat het voor 90 soorten misschien al te laat is.  
Naast dat het verliezen van soorten voor een minder divers dierenrijk zorgt, heeft het ook meer tastbare gevolgen. Kikkers en padden eten insecten die voor onze gewassen, of in sommige gevallen onszelf schadelijk zijn.  
Ook zijn kikkers belangrijke kanaries in de kolenmijn. Dat wil zeggen: de effecten van bijvoorbeeld klimaatverandering zijn snel zichtbaar bij deze dieren. Ze dienen daarmee ook als belangrijke graadmeter voor ecosystemen.  
Gelukkig denken wetenschappers iets te hebben ontdekt dat de kikkers en padden kan helpen. Een virus dat van nature al in de schimmel voorkomt en dat met wat aanpassingen mogelijk ingezet kan worden om verspreiding van de schimmel tegen te gaan.  
Dan moeten ze wel eerst nog meer onderzoek doen naar hoe dit specifieke virus überhaupt de schimmel binnenkomt.  
Ondertussen is er de hoop dat de amfibieën zelf ook langzaam enige immuniteit tegen de schimmel opbouwen. Daar worden op sommige plekken al tekenen van gezien.
Lees hier meer over het onderzoek: Discovery could end global amphibian pandemic See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoekers vinden wapen tegen schimmel die wereldwijd kikkers doodt

Eliane Neuteboom van de Universiteit van Nederland vertelt dat wetenschappers uit Eindhoven werken aan een zoutbatterij. Met zo'n apparaat kun je energie opslaan en afgeven.
Volgens onderzoeker Joey Aarts is het een kwestie van tijd voordat iedereen straks zo’n ding in zijn of haar huis heeft staan. 
En zo’n oplossing is hard nodig. Ons energieprobleem groeit: het stroomnet raakt steeds voller. Daarnaast willen we in 2050 ook graag klimaatneutraal zijn en minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Dat lukt al voor een deel: we wekken steeds mee groene energie op, met zonnepanelen en windmolens. Maar nu gaat heel veel van die groen opgewekte stroom ook weer verloren, omdat we het niet goed kunnen opslaan. Een zoutbatterij kan die energie opslaan en op een later moment weer loslaten. 
Wat Aarts betreft heeft iedereen over 5 jaar zo'n zoutbatterij in huis!
Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe je je huis kunt verwarmen met zout

Wij mensen willen altijd meer, meer, meer. En daar maken bedrijven dankbaar gebruik van. Maar uniek in het dierenrijk zijn we wat dit betreft niet.
In het boek Gewoontedieren van de Deense moleculair bioloog Nicklas Brendborg lees je hoe het een tijd terug bij vogels al werd gezien: leg een groter en feller gekleurd nep-ei in het nest en ze kijken niet meer om naar hun eigen eitjes. Ganzen gaan zelfs op volleyballen zitten, wanneer ze de kans krijgen. 
Ook wij zijn gevoelig voor dit soort superstimuli. In het geval van eten, zit dat hem in slimme trucjes van de voedingsindustrie. Bewerkt eten wordt zo ingenieus samengesteld dat in onze lichamen, of specifieker in ons brein, niet langer de stofjes worden aangemaakt om te kunnen stoppen. En laat de formule van dit soort snacks nou heel veel lijken op die van borstmelk. 
In het boek van Brendborg lees je hier meer over. Maar hij bespreekt ook hoe het ervoor staat met obesitas wereldwijd, geeft nog meer voorbeelden uit de natuur en bespreekt vergelijkbare mechanismen die zorgen voor binge watchen en social media-verslavingen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De formule voor ongezonde snacks lijkt verdacht veel op die van borstmelk

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van onze Melkweg ontdekt. Het is meer dan dertig keer zo zwaar als de zon en bevindt zich in het sterrenbeeld Arend.  
Het was een toevallige ontdekking die werd gedaan terwijl de vierde datarelease van ESA's ruimtetelescoop Gaia werd voorbereid. Tijdens de Gaia-missie worden de bewegingen van miljarden sterren in de Melkweg gevolgd. 
Zo zagen ze in de data bewijs voor een vreemde wiebelbeweging van een ster. Dat was een aanwijzing dat er een zwart gat in de buurt moest zijn. Dat het om een zwart gat met zoveel massa gaat bleek vervolgens uit gegevens van de Very Large Telescope in Chili. 
Eigenlijk zou de nieuwe data van de ruimtetelescoop pas eind 2025 vrijgegeven worden, maar deze vondst was te bijzonder om tot dan te bewaren. Onderzoekers wereldwijd kunnen nu aan de slag om het zwarte gat en de ster die eromheen draait nader te bestuderen. 
De groep sterren waartoe deze ster en het zwarte gat behoren is ooit opgenomen door onze Melkweg. Die sterstroom was eerder al eens ontdekt door de groep van Amina Helmi van de Rijksuniversiteit Groningen. Dat er ook een flink zwart gat in zo'n sterstroom kan zitten, dat is nooit eerder gezien. 
Waar de sterstroom met het zwarte gat precies vandaan is gekomen, voordat het door onze Melkweg werd opgenomen, daar hopen onderzoekers dankzij nieuwe waarnemingen snel meer over te kunnen zeggen.
Lees hier meer over het onderzoek: Wetenschappers ontdekken grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gedrag | Wat apen hebben aan aardig zijn

Download our free app to listen on your phone