Genen die ons skelet aansturen in kaart gebracht

Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?

Science

Eliane Neuteboom van de Universiteit van Nederland vertelt dat wetenschappers uit Eindhoven werken aan een zoutbatterij. Met zo'n apparaat kun je energie opslaan en afgeven.
Volgens onderzoeker Joey Aarts is het een kwestie van tijd voordat iedereen straks zo’n ding in zijn of haar huis heeft staan. 
En zo’n oplossing is hard nodig. Ons energieprobleem groeit: het stroomnet raakt steeds voller. Daarnaast willen we in 2050 ook graag klimaatneutraal zijn en minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Dat lukt al voor een deel: we wekken steeds mee groene energie op, met zonnepanelen en windmolens. Maar nu gaat heel veel van die groen opgewekte stroom ook weer verloren, omdat we het niet goed kunnen opslaan. Een zoutbatterij kan die energie opslaan en op een later moment weer loslaten. 
Wat Aarts betreft heeft iedereen over 5 jaar zo'n zoutbatterij in huis!
Elke woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Eliane Neuteboom. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe je je huis kunt verwarmen met zout

Wij mensen willen altijd meer, meer, meer. En daar maken bedrijven dankbaar gebruik van. Maar uniek in het dierenrijk zijn we wat dit betreft niet.
In het boek Gewoontedieren van de Deense moleculair bioloog Nicklas Brendborg lees je hoe het een tijd terug bij vogels al werd gezien: leg een groter en feller gekleurd nep-ei in het nest en ze kijken niet meer om naar hun eigen eitjes. Ganzen gaan zelfs op volleyballen zitten, wanneer ze de kans krijgen. 
Ook wij zijn gevoelig voor dit soort superstimuli. In het geval van eten, zit dat hem in slimme trucjes van de voedingsindustrie. Bewerkt eten wordt zo ingenieus samengesteld dat in onze lichamen, of specifieker in ons brein, niet langer de stofjes worden aangemaakt om te kunnen stoppen. En laat de formule van dit soort snacks nou heel veel lijken op die van borstmelk. 
In het boek van Brendborg lees je hier meer over. Maar hij bespreekt ook hoe het ervoor staat met obesitas wereldwijd, geeft nog meer voorbeelden uit de natuur en bespreekt vergelijkbare mechanismen die zorgen voor binge watchen en social media-verslavingen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De formule voor ongezonde snacks lijkt verdacht veel op die van borstmelk

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van onze Melkweg ontdekt. Het is meer dan dertig keer zo zwaar als de zon en bevindt zich in het sterrenbeeld Arend.  
Het was een toevallige ontdekking die werd gedaan terwijl de vierde datarelease van ESA's ruimtetelescoop Gaia werd voorbereid. Tijdens de Gaia-missie worden de bewegingen van miljarden sterren in de Melkweg gevolgd. 
Zo zagen ze in de data bewijs voor een vreemde wiebelbeweging van een ster. Dat was een aanwijzing dat er een zwart gat in de buurt moest zijn. Dat het om een zwart gat met zoveel massa gaat bleek vervolgens uit gegevens van de Very Large Telescope in Chili. 
Eigenlijk zou de nieuwe data van de ruimtetelescoop pas eind 2025 vrijgegeven worden, maar deze vondst was te bijzonder om tot dan te bewaren. Onderzoekers wereldwijd kunnen nu aan de slag om het zwarte gat en de ster die eromheen draait nader te bestuderen. 
De groep sterren waartoe deze ster en het zwarte gat behoren is ooit opgenomen door onze Melkweg. Die sterstroom was eerder al eens ontdekt door de groep van Amina Helmi van de Rijksuniversiteit Groningen. Dat er ook een flink zwart gat in zo'n sterstroom kan zitten, dat is nooit eerder gezien. 
Waar de sterstroom met het zwarte gat precies vandaan is gekomen, voordat het door onze Melkweg werd opgenomen, daar hopen onderzoekers dankzij nieuwe waarnemingen snel meer over te kunnen zeggen.
Lees hier meer over het onderzoek: Wetenschappers ontdekken grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg See omnystudio.com/listener for privacy information.

Grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg ontdekt

Niemand heeft volledig de controle over hoe dingen in het leven bij elkaar komen. Over de enorme complexiteit van ons bestaan. Maar dat betekent niet dat we de chaos, of het toeval, niet in ons voordeel kunnen gebruiken, meent filosoof Jeroen Hopster van de Universiteit Utrecht. 
Hij is één van de sprekers tijdens de Utrechtse Nacht van de Filosofie en schreef onlangs een boek over het onderwerp: Toeval: een onvoorziene filosofie.
Hopster vertelt in deze aflevering op welke manieren we toeval volgens hem kunnen omarmen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe we toeval in ons voordeel kunnen gebruiken

Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut hebben in kaart gebracht welke bacteriën er graag in uitzaaiingen leven. Ze analyseerden hiervoor 4000 tumoren van 26 kankersoorten en zagen hoe ontzettend divers deze groep bacteriële medebewoners is. 
Voor darmkanker was dit al grotendeels bekend, maar nu hebben ze het dus veel breder bekeken. Welke bacteriën er in een uitzaaiing zitten, bleek sterk samen te hangen met de plek in het lichaam, de omstandigheden daar en het type kanker. 
Wat ze ook bestudeerd hebben is de interactie tussen de bacteriën, de kankercellen en hun omgeving. Daaruit werd al duidelijk dat er een link is tussen sommige bacteriën en een minder goed effect van immuuntherapie. In dat geval gold: hoe bonter het bacteriële gezelschap, hoe actiever de tumorcellen. 
Maar misschien zijn er ook bacteriën die juist een positief effect op sommige behandelingen hebben. De onderzoekers hopen dit in de toekomst nog veel beter uit te zoeken, zodat we deze kennis in ons voordeel en in het nadeel van tumoren kunnen gebruiken.
Lees hier meer over het onderzoek: Bacteriën in kanker ontmaskerd See omnystudio.com/listener for privacy information.

Genen die ons skelet aansturen in kaart gebracht

Download our free app to listen on your phone