คอร์สอานาปานสติ วันที่ 8-12 ธ.ค. 66 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผารามวรวิหาร

ปญฺจ ชาครตํ สุตฺตา ปญฺจ สุตฺเตสุ ชาครา เมื่ออินทรีย์ 5 ตื่น นิวรณ์ 5 หลับ เมื่อนิวรณ์ 5 ตื่น อินทรีย์ 5 หลับ ปญฺจภิ รชมาเทติ ผู้ที่ทําการหมักหมมธุลี คําว่าหมักหมมธุลี เรานึกภาพขี้ฝุ่นละเอียดเล็กๆที่เราไม่ได้ไปทําความสะอาด อาการหมักหมม คือ มันจะมากและก็หนาขึ้นเรื่อยๆ กลายเป็นกองฝุ่นละเอียดที่หนามาก เหมือนกระดานบ้านใครที่ไม่เคยถูเลย เขียนยันต์ได้ นั่นคือธุลีที่หมักหมม พระพุทธเจ้าว่า ปญฺจภิ รชมาเทติ หมายความว่า บุคคลจะหมักหมมธุลีเหล่านี้ด้วยนิวรณ์ 5 ปญฺจภิ ปริสุชฺฌติ บุคคลจะบริสุทธิ์ จิตจะบริสุทธิ์ได้ด้วยอินทรีย์ 5 แต่ถามว่า เราจะต้องคอยไปเอาอินทรีย์แต่ละตัว แต่ละตัว 5 อย่าง มานั่งปฏิบัติ มันไม่ใช่ คือ มันตื่นหรือหลับแค่นั้นเอง ถ้าอินทรีย์มันตื่น นิวรณ์มันหลับ ถ้านิวรณ์ตื่น อินทรีย์ก็หลับ ทีนี้การสะสมธุลีของนิวรณ์เกิดขึ้นอย่างไร ในภารกิจกิจกรรมในชีวิตประจําวันทุกขณะจิตที่ปรากฏ เราคุยกันเรื่องสนุกสนาน เราว่าคลายเครียด นั่งกันมาตั้งนาน เดินกันมาตั้งนาน ก็คุยกันเรื่องสนุกสนาน มันคือการหมักหมมธุลี เราไม่รู้ตัว แต่ในขณะนั้น อินทรีย์มันหลับ นิวรณ์มันตื่น และนิวรณ์นี้มันไม่เคยหลับโดยปกติ เพราะมันเป็นอาหารของอวิชชา ถ้าตราบใดที่เราอยู่กับอวิชชาและโมหะ นิวรณ์จะตื่นของมันตลอด และยามใดที่มันตื่น อินทรีย์ 5 หลับหมด เวลาครูบาอาจารย์ทั้งหลายท่านอธิบายว่า สัทธินทรีย์ อินทรีย์คือศรัทธา ก็คือให้เชื่อในพระพุทธเจ้า ในการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ให้เชื่อในพระธรรม ให้เชื่อในพระอริยสงฆ์ ให้เชื่อในเรื่องของกรรม แล้วลองนึกดูสิ การที่เราเชื่ออย่างนี้ การที่ไปปลูกฝังความเชื่อตัวนี้ นิวรณ์หลับไหม ไม่หลับ เพราะฉะนั้นสัทธินทรีย์จะเกิดทันทีเมื่อสภาวะรู้บริสุทธิ์ อิสระ รู้ที่เป็นอิสระตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติอันเป็นกายและใจเป็นรูปนามนี้ เวลารู้ทํางานจะเกิดอินทรีย์ที่ชื่อสัทธินทรีย์ขึ้น และการที่เพียรรู้นั้นต่อเนื่องไปมันเป็นวิริยินทรีย์ขึ้น ในการที่รู้ทำหน้าที่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้นี้อะไรเป็นใหญ่ กงล้อของรู้มันทํางานไป ทํางานไป อะไรเป็นใหญ่ตรงนั้น ก็วิริยินทรีย์ คือความเพียรเป็นใหญ่ ถ้ามันหยุดไม่มีความเพียรมันก็ขาด อินทรีย์ก็เป็นใหญ่ วิริยินทรีย์ก็เกิดขึ้น ตอนที่รู้ที่เป็นอิสระทําหน้าที่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติ รู้ที่ทําหน้าที่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ คือ สติ บางทีเราบอกว่ารู้ นิ่งรู้อย่างอิสระอยู่ที่นิมิตทําหน้าที่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ รู้ที่เป็นอิสระยังอยู่ไหม ยังอยู่ที่นิมิตแต่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้อันเป็นธรรมชาติ รู้ตัวหลังนี้เป็นสติ รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ เป็นลักษณะของการระลึก มันทํางานในการระลึกโดยที่เราไม่ได้ตั้งใจระลึก มันรู้ของมันเอง รู้ตัวนี้เป็นตัวสติ และเมื่อแข็งแรงขึ้นมาก็จะบริสุทธิ์ ที่เรียกว่า สติปริสุทธิ

รู้ที่เป็นอิสระนิ่งอยู่ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ อาการที่มันตรงไปคือตัวสติ เหมือนกับมันอยู่ที่นิมิตนี้ เวลาลมมามันรู้ใช่ไหม รู้ตัวนั้นน่ะเป็นสติ ถ้าไม่มีรู้ นิ่งอยู่ ไม่มีเลย ลมมามันรู้ได้ด้วย รู้ตัวนี้เป็นสติไหม คิดว่าเป็นไหม ลองพิจารณาสิ ไม่มีรู้นิ่งอยู่แล้วมันรู้ลม มือยกก็รู้ จับก็รู้ แต่ไม่มีรู้นิ่งอยู่ ตัวนั้นเป็นสติไหม คิดว่าเป็นสติแต่จริงๆมันเป็นเรา นี่คือเหตุที่พระพุทธเจ้าให้ใช้อานาปานสติ เพราะอานาปานสติพอเริ่มต้นฝึก มันจะนําผู้ปฏิบัติเดินมาแบบนี้ เดินมาแบบถึงรู้ที่นิ่งอย่างมีกําลังที่นิมิต แล้วรู้นี้ถ้านิ่งรู้อยู่ที่นิมิตและตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ได้ ในขณะจิตเดียวกัน มันก็ยังรู้กายส่วนบน รู้กายส่วนล่างอันเป็นภายใน ยังรู้ได้ว่านั่งอยู่ เห็นไหมมันรู้พร้อมๆกันได้เพราะมันมีตัวรู้นิ่งอยู่ แต่ถ้าไม่มีตัวรู้นิ่งอยู่มันจะไปรู้สิ่งที่ถูกรู้ เช่น ไปรู้ลม เวลารู้ลมมันรู้ได้อย่างเดียว เวลาขาขยับมันเมื่อย โอ้ยขามันเมื่อย เป็นอย่างไร หลุดจากลมแล้ว เพราะมันรู้ทีละอย่าง การรู้ทีละอย่างคือการคิด

นิวรณ์เป็นอาหารของอวิชชา ไม่เคยดับ1. สัทธินทรีย์จะเกิดทันทีเมื่อสภาวะรู้บริสุทธิ์2. เพียรรู้ต่อเนื่องไปเป็น วิริยินทรีย์3. รู้ที่ทำหน้าที่รู้ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้คือ สตินทรีย์ รู้ที่มีรู้นิ่งอยู่อย่างมีกำลังที่นิมิตรู้ทั้งกายพร้อมกัน ถ้ารู้ทีละอย่างคือความคิด4. สมาธินทรีย์5. ปัญญินทรีย์เราไม่แน่วแน่ต่อกิจ เพราะการตื่นของนิวรณ์ตรวจสอบสภาวะการภาวนาของตนเองเพียรรู้ จิตตภาวนาเมื่อรู้เป็นอิสระ สิ่งที่ถูกรู้เป็นธรรมชาติ มีตัวที่เห็นตัวรู้ ตัวที่เห็นตัวรู้เมื่อมีกำลังมากขึ้นจะทำหน้าที่เปลื้องตัวรู้ออกไป เพราะตัวรู้ก็เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

#อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ