#036. Meer dan honderd jaar geleden gebeurde er iets ongelofelijks: duizenden soldaten kwamen uit hun loopgraven en vierden samen Kerst. Want haat en vijandschap zitten niet diep in onze natuur, maar vormen een dunne laag op een goed hart.

Laten we dit Kerstverhaal aan elkaar vertellen. Juist nu

Geregeld voeren Rutger Bregman en Jesse Frederik gesprekken over economie en politiek waarvan ze achteraf denken: was dit niet ook een leuke podcast geweest? Die gesprekken zijn ze voor De Correspondent gaan opnemen.

Wil jij deze podcast mogelijk maken? Je kunt ook lid worden van De Correspondent voor 9,50 euro per maand. Als lid krijg je toegang tot nog veel meer journalistieke artikelen, podcasts en documentaires die voorbij de waan van de dag gaan. Heel erg bedankt! www.decorrespondent.nl/wordlid

News

Luisteraars! Het was een koude dag in november, toen ik (Jesse) het boek Je bent jong en je wil wat toekomst van Hannah Prins en Jantijn Anema (beiden bekend van Extinction Rebellion) kreeg toegestuurd. Vol interesse begon ik te lezen, tot ik op pagina 26 opeens mijn eigen naam zag prijken tussen een VVD-Kamerlid en de ceo van Corendon (foute boel!).
Ik herkende mij niet in het geschetste beeld.
Een aardige aanleiding dus om het rebellenduo uit te nodigen voor onze podcast! Want wat denken zij dan bij de toch tamelijk indrukwekkende cijfers over de opmars van hernieuwbare energie? Gloort daar dan geen enkele hoop? 'In de komende jaren is groene groei een illusie', schrijven ze. Is dat zo? En zo ja, waarom dan?
Waar ik me blijkbaar wat te optimistisch uitliet over de energietransitie, daar kunnen we Prins niet verdenken van hoopgevende geluiden. In interviews wordt door haar steevast gewezen op de naderende ecologische ondergang. En in het meest recente IPCC-rapport zouden we kunnen lezen dat 'de mensheid misschien het einde van de eeuw niet gaat redden'. Het is nogal wat, maar klopt het ook? 
Bovendien, is het als communicatiestrategie eigenlijk wel verstandig steeds te wijzen op de klimaatkladderadatsch? Valt er niet – juist nu! – een opbeurender verhaal te vertellen?

Leesvoer bij deze aflevering:
•	Hannah Prins zei in de podcast van de JOVD dat we 'minimaal in 2100 – en dit zijn dus  conservatieve inschattingen – naar 1,5 tot 2 meter zeespiegelstijging' gaan. Maar uit het KNMI Klimaatsignaal 2021 (pp. 26-31) blijkt dat 1,5 tot 2 meter zeespiegelstijging mogelijk is in een SSP5-RCP 8.5-scenario (waarin de aarde 4,5 graad opwarmt, omdat we alle koolreserves die er zijn gaan verstoken, de bevolking enorm groeit, en de wereldeconomie vertienvoudigd), daarbinnen dan de 10 procent kans op de hoogste zeespiegelstijging, en daarbij ook nog eens uitgaan van Antarctische ijskapinstabiliteit (een speculatief kantelpunt). (https://corr.es/ab71d4)
•	In hun boek schrijven Hannah en Jantijn dat 'het smeltwater [van Antarctica] de zeespiegelstijgingstijging in de komende eeuwen al kan doen oplopen tot 15 meter'. Daarvoor citeren ze een paper getiteld 'Contribution of Antarctica to past and future sea-level rise’. Volgens dit paper kan de smelt van Antarctica in SSP5-RCP8.5 (wederom: 4,5 graden opwarming, alle koolreserves wegstoken) een zeespiegelstijging tot 15 meter veroorzaken in 2500. Bij 2 graden opwarming blijft het volgens het paper beperkt tot 0.23 meter. (https://corr.es/3582c0)
•	In de podcast ging het over de gevolgen van klimaatverandering voor de voedselvoorziening. Sinds de jaren zestig is de aarde met 1,2 graden opgewarmd. Het IPCC laat weten dat door klimaatverandering de oogsten van tarwe (-4,9 procent), mais (-5,9 procent) en rijst (-4.2 procent) zullen afnemen. In dezelfde periode zijn de opbrengsten van tarwe (+218%), mais (+196%) en rijst (+147%) echter enorm toegenomen. Daaruit valt op zijn minst op te maken dat verbeteringen in irrigatie, (kunst)mestgebruik, mechanisering, verdeling, pestbestrijding en ga zo maar door,  vooralsnog een grotere impact hebben op de opbrengsten dan klimaatverandering. (https://corr.es/643fc4)
•	Je bent jong en je wil wat toekomst, het boek waarin Hannah Prins en Jantijn Anema betogen dat een radicale aanpak nodig is in de strijd tegen klimaatverandering. (https://corr.es/e74ffa)
•	'Zelfs optimisten zijn te pessimistisch: schone energie wordt spotgoedkoop’, een eerder gepubliceerd artikel van Jesse over wat er allemaal goed gaat bij het oplossen van het klimaatprobleem. (https://corr.es/1fd653)
•	Niet het einde van de wereld, van datawetenschapper Hannah Ritchie. Een boek dat stelt dat we voor een enorme uitdaging staan op het gebied van klimaat, maar dat veel van de problemen wel oplosbaar zijn. (https://corr.es/13bd5f)
Heb je nog suggesties of opmerkingen? Deel die dan met ons via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Komt de grote klimaatapocalyps? Een bij vlagen ongemakkelijk gesprek met twee XR-activisten

Luisteraars! Het was in mei 2021 een historische uitspraak: Shell moet de uitstoot van broeikasgassen veel sneller terugbrengen. Natuurlijk kwam daar een hoger beroep over, waarvan deze week de zitting is. 

Vlak na de uitspraak namen wij een podcast op met correspondent Jelmer Mommers, die de zaak nauwgezet had gevolgd. Zelfs was ik (Jesse) tamelijk kritisch: als Shell minder olie en gas produceert, springen andere bedrijven dan niet in dat gat? En is het wel logisch om één bedrijf een verplichting op te leggen die eigenlijk voor de hele wereld zou moeten gelden? 

Jelmer legt uit waarom hij tóch denkt dat deze uitspraak goed is, en de transitie naar een duurzame wereld zal versnellen. In de aanloop naar het hoger beroep het terugluisteren waard!

Shell moet zijn uitstoot verlagen, maar gaat in beroep. Hoe zat het ook alweer met dat vonnis?

Luisteraars! De compensatieregeling voor gedupeerden van de toeslagenaffaire is een compleet fiasco. 'Ik sluit niet dat we hier nog eens een parlementaire enquête over krijgen,' zei Peter Heijkoop, wethouder te Dordrecht en kopstuk bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten, deze week in een interview met Algemeen Dagblad.
Ik (Jesse) begrijp wel wat hij bedoelt. Waar eerder naar de kleinste fouten werd gespeurd om grote bedragen aan toeslagen terug te vorderen, wordt nu naar de minste aanleiding gezocht om grote bedragen aan compensatie uit te keren. 
Het is makkelijk om achteraf te constateren dat het uit de hand is gelopen. Het is wat zinniger om dat te constateren op het moment dat belangrijke beslissingen worden gemaakt. En de compensatieregeling is rijp voor een contracyclisch geluid. 
De ervaring van de meest ernstig gedupeerden is inmiddels maatgevend gemaakt voor de hele groep van zo'n 33.000 gedupeerden. Maar wat doorgaat voor 'gedupeerde' heeft soms nauwelijks verband met daadwerkelijke dupering. Een boze brief – waarbij niks is teruggevorderd – geeft inmiddels ook al recht op enorme bedragen en compensatie.
Wie is aangemerkt als gedupeerde van de toeslagenaffaire heeft namelijk recht op 30.000 euro, kwijtschelding van alle publieke schulden (waaronder studiefinanciering, belastingschulden en zorgverzekeringsschulden), kwijtschelding van private schulden, 2.000 en 10.000 euro voor elk kind, 10.000 euro voor ex-partner. Daarnaast is er nog recht op een integrale beoordeling (waarbij nog meer dan 30.000 euro kan worden verkregen), en een ruimhartige beoordeling van de 'werkelijke schade' (waarbij nog eens bedragen van meer dan 100.000 euro naar gedupeerden kan gaan). 
Staat dit nog in enige verhouding tot de geleden schade? De laatste keer dat ik over de compensatieregeling schreef, in 2022, zou het nog zo'n 5 miljard euro kosten – dat is inmiddels opgelopen tot 7,2 miljard euro, waarbij er in stukken voor de formatie gewag wordt gemaakt van tegenvallers van nog eens 1 tot 2 miljard euro. Er werken straks 2.350 mensen bij de herstelorganisatie, terwijl er in 2013 bij Belastingdienst/Toeslagen slechts 600 man werkten. 
De politiek blijkt onmachtig om het tij te keren. Sterker nog: de regeling loopt alleen maar verder uit de klauwen, dankzij onmogelijke beloftes en onwerkbare eisen. 

Leesvoer bij deze aflevering:
•	‘Na de toeslagenaffaire is nu de compensatie-affaire in de maak (en weer wil niemand het horen)’, een stuk dat Jesse eerder schreef over de compensatieregeling. (https://corr.es/965e95)
•	De boetefabriek, het recent verschenen boek van Merel van Rooy over de verkeersboetewet Mulder. (https://corr.es/4a74ce)
•	Een interview van Charlotte Huisman met wethouder Peter Heijkoop: ‘Gemeenten voelen zich soms een pinautomaat voor de wensen van toeslagenouders.’ (https://corr.es/c28c4c)

De compensatieregeling voor de toeslagenaffaire is een compleet fiasco

Luisteraars! Rutger werd de afgelopen jaren dikwijls zwetend wakker, na een droom over een man in de avondzon bij zijn tweede huisje op Vlieland; met een verzadigde zucht slaat de man De meeste mensen deugen dicht, neemt nog een nipje van zijn chablis en constateert tevreden dat we in een zalig land leven. De meeste mensen deugen: een prachtig boek om passief te ondergaan.

Rutgers nieuwste boek 'Morele ambitie. Stop met het verspillen van je talent en maak werk van je idealen' zou je kunnen lezen als een reactie op dit schrikbeeld. Hier luidt de boodschap namelijk vooral: nee, je bent niet goed zoals je bent. De beter bedeelde Nederlander behoort tot de meest geprivilegieerde groep op aarde, maar slijt zijn dagen vaak in banen van beperkte maatschappelijke merite. Mensen zouden veel meer kunnen en moeten doen met hun schaarse tijd en talent. Mocht dat nou een tikje evangeliserend klinken: tsja, dat ís het ook!

Het boek staat boordevol met voorbeelden van mensen die goed doen of deden, en wat we daarvan kunnen leren. Over de waarde van kleine groepen van toegewijde burgers (beter bekend als sektes) die zich inzetten voor de goede zaak. Bijvoorbeeld de quakers, een malle cult van christenfundamentalisten, maar wel een die aan de basis stond van de antislavernijbeweging, en er uiteindelijk in zou slagen de Britse slavenhandel af te schaffen (op een moment dat die op z’n meest winstgevend was!).

Het boek gaat over mensen die omvangrijke, oplosbare en onderbelichte problemen oppakken. Neem loodvergiftiging: een omvangrijk probleem waar miljoenen mensen aan doodgaan, dat eenvoudig oplosbaar is (haal het uit benzine, verf, leidingen), en wat compleet onderbelicht is (noem mij één goed doel dat zich bezighoudt met lood).

En tot slot, gezien het pleidooi voor sektes in hoofdstuk, zat het er al een beetje aan te komen, maar Rutger voegt de daad bij het woord en heeft een 'school voor morele ambitie' in oprichting: mensen weglokken van hun bestaande baan om hun talent in te zetten voor de goede zaak. Hij vertelt erover!

Leesvoer bij deze aflevering:

• ‘Socially Useless Jobs’, een paper van Robert Dur en Max van Lent. (https://corr.es/95b2eb)
• ‘Een serieus gesprek over mensen met bullshitbanen’, een aflevering van De Rudi & Freddie Show waarin we spraken met econoom Robert Dur. (https://corr.es/47819f)
• ‘Maak kennis met het Zweinstein voor wereldverbeteraars (waarschuwing: het is makkelijker om binnen te komen bij Harvard of Oxford)’, een eerder verschenen stuk van Rutger. (https://corr.es/ffc915)
• ‘Niemand die naar de grootste bron van dierenleed omkijkt, behalve één Mexicaanse vastgoedbankier’, een artikel van correspondent Tamar Stelling over het werk van ondernemer Andrés Jiménez Zorrilla. (https://corr.es/6e5bc8)
• ‘De vele nederlagen van de antislavernijbeweging (en wat we daar vandaag nog van kunnen leren)’, een stuk van Rutger over de afschaffing van de slavernij. (https://corr.es/017ad1)

Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Stop met het verspillen van je talent en DOE WAT (een gesprek met Rutger over zijn nieuwe boek)

Luisteraars! We hadden haar als beginnend Kamerlid al eens in de podcast, maar nu behoort ze na drie jaar Kamerlidmaatschap plotseling tot een van de meest ervaren Kamerleden: Senna Maatoug.

Een mooi moment om te peilen: hoe gaat het nu echt met je? Een ingewikkelde vraag, zo blijkt uit Maatougs dagboeken (die had ze mee), want het Kamerlidmaatschap is... nou ja, leuk is het woord niet. De meme van die man, ene Dave, die een gat graaft terwijl er een groep managers omheen staat (personeelszaken, communicatie, pr, ict, beveiliging en ga zo maar door) vat Maatougs gevoel goed samen. Waarbij zij zich vermoedelijk niet Dave de gatgraver voelt, maar één van de omstanders.

Klinkt deprimerend allemaal, maar snijdt het ook hout? Op zich heeft Maatoug toch aardig wat bereikt? Een amendement om de schuldsanering te verkorten van drie jaar op een houtje bijten voor je er vanaf bent naar anderhalf jaar (klasse!), een initiatiefwet om het minimummaandloon om te katten tot een minimumuurloon (lang verhaal, maar gaaf!). Nu is ze bezig met een initiatiefwet om de bedrijfsopvolgingsregeling te versoberen (top!).

Maatoug is nu ook woordvoerder kinderopvang, uitvoering en belastingen voor GroenLinks-PvdA en in die functie pleitbezorger van het plan om de kinderopvang gratis te maken. Helaas is dat dan wel weer een onzalig plan, vind ik (Jesse). We hebben het erover!

Leesvoer bij deze aflevering:

• ‘Blind voor mens en recht’, het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. (https://corr.es/9a51ad)
• ‘Zo. Nu eerst een belastingvoordeel. Hoe de Bavaria-familie het uitstekend voor zichzelf regelde’ van Carola Houtekamer voor NRC. (https://corr.es/7626ac)
• 'Zo hadden we het niet bedoeld', het boek van Jesse Frederik over de toeslagenaffaire. (https://corr.es/6789cf)

Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Laten we dit Kerstverhaal aan elkaar vertellen. Juist nu

Download our free app to listen on your phone