Bu, Bitcoin ve İslam serimizdeki dört bölümlük tarih serisinin ikinci bölümüdür.

Bu bölümde, tefeciliğin sinsi tarihine ve zamanla kabul edilebilir bir finansal uygulama haline nasıl geldiğine odaklanıyoruz. Antik Mezopotamya (MÖ 2000'ler) ve Roma'da (MÖ 450) faiz oranları yasalarla sınırlandırılırken, Yunanistan'da düzenleme eksikliği yüksek ve yıkıcı faiz oranlarına yol açtı. Aristoteles, paranın para üretmemesi gerektiğini savunarak bu uygulamayı eleştirdi.

İbrahimi dinlerin tefeciliğe bakış açısı farklıydı. Yahudilik, Yahudiler arası borçta faizi yasaklarken, Yahudi olmayanlara faizi serbest bıraktı ve teşvik etti. Bu durum, Orta Çağ'da birçok Yahudi'nin para ödünç vermeyi ana meslek edinmesine yol açtı. Hristiyanlık ise başlangıçta tefeciliği şiddetle kınadı, Kilise Babaları bunu günah ve ahlaksızlık olarak gördüler, tefecileri sert ifadelerle tasvir ettiler.

Orta Çağ'da ticari büyüme ile birlikte, Skolastikler tefecilik yasağını felsefi açıdan gerekçelendirmeye çalıştı. Thomas Aquinas, faizi "hiçbir şey için bir şey kazanmak" olarak görerek değiş tokuş adaletini ihlal ettiğini savundu. Duns Scotus mülkiyetin devri, William of Auxerre ise zamanın fiyatlandırılması üzerine eleştiriler getirdi. Bu tartışmalar, "harici unvanlar" ve "üçlü sözleşme" (contractum trinius) gibi boşlukların doğmasına neden oldu. Bu boşluklar, ayrı ayrı yasal olan ancak birleştiğinde faizli kredi oluşturan işlemlerle faiz uygulamasını gizledi.

Reformasyon, tefecilik görüşünde köklü bir değişim yarattı. Martin Luther, belirli durumlarda makul faize izin verdi. John Calvin ise, faizin adil ve sömürücü olmadığı sürece meşru bir kar kaynağı olabileceğini savunarak geleneksel görüşten koptu. Calvin'in bu yorumu, faizin günah olmadığı fikrini yaygınlaştırdı ve faiz ile aşırı faiz (usury) arasında bir ayrım yapılmasının önünü açtı. Bu teolojik değişimler, 16. ve 17. yüzyıllarda Avrupa'da faiz oranlarının yasal olarak düzenlenmesine ve nihayetinde tam kabulüne yol açtı.

Özetle, bir zamanlar büyük bir günah sayılan tefecilik, zamanla ekonomik yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bu dönüşüm, küresel bankacılık sisteminin gelişimi için temel bir ön koşuldu. Bir sonraki bölümde, bankacılığın kısa tarihini inceleyeceğiz.

Kaynak