ካብ ጥንቲ ኣትሒዞም  እኳ እንተነበሩ፡ ምስ ምምስራት ሃገረ መንግስታት፡ ዜጋን ዜግነት ዝብሉ ኣምራት ጉኑናት ኮይኖም። ዜግነት መሰረታዊ ሮቓሒ፡ ንናይ መሰልን ግቡእን ሕቶ ህዝብታት ካብ መንግስታቶም ኮይኑ ጸኒሑ ኣሎ። ብሓጺሩ ህዝብታት ምስ ሃገሮም ዘልዎም ዝምድና፡ ኣብ ዜግነት ንረኽቦ። ዜግነት ናይ ሓንቲ ሃገር ዘለዎ ሰብ፡ እኹል መሰላት ናይ ሕጊ፡ ፖለቲካን መሕበራዊ ጸጋታትን ኣለዎ፡ ዜግነታዊ ግቡኡ ንኸማልእ ከኣ ይሕተት፣ ንኣብነት ምስ ካልኦት ዜጋታት ሃገሩ ብሕግን ምክብባር ንኽነብር። ኣብ ዓለምና ክልተ ዝውትራት ዝኾኑ ናይ ዜግነት መስርሕ ኣለዉ፡ ኣብ ዝተወለድካሉ ዓዲ ዜጋ ትኸወን፡ እቲ ካልኣይ ድማ ሕቶ ዜግነት ኣቕሪብካ ምስ እትርዕሞ’ዩ (naturalisation)። እንበኣር ንሎሚ ሕቶ ዜጋን ዜግነትን፡ ከም ዕዩ ህዝቢ ኣብ ሕብረት-ሰብና ካበይን ብኸመይን ማዕቢሉ ኢልና ገለ ሕቶታትን ጦብላሕታታትን ናባኹም ነብሎ። ዜግነት ብመንጽር መኣዲ፡ ማለት ዝምድናታት "ሰብ" ምስ ሃገሩ ወይውን ሃገርና ምስ እንርድኦ፡ ኣብ ህዝብና ከም እኒ "ወዲ ዓዲ..."፡ ጓል ዓዲ..."፡ "ደቂ ዓዲ..." ዝብል ኣሰያይማ ምርኩስ ብምግባር ክንትንትኖ ይከኣል። ከም’ቲ ሰበ-ኪዳን ብዓልቲ ቤተይ ፣ በዓል ቤተይ ተበሃሂሎም ዝከባበሩ፣ ንምክብባሮም ከኣ በቲ ኣብ ሞንጎ እዝጊን ህዝብን ኪዳን ብምትእትታው ዘውሕስዎ፣ ኣብ ጉዳይ ዝምድና ሰብን ሃገርናን ከኣ፡ ዜግነት ኢልና ንጸዋዓዮ፣ በዓል ሃገር ወይ ደቂ ሃገር ኢልና ንስመዮ፡ ብዓይኒ  ምውሓስ ኪዳን ምጥማቱ ኣገዳሲ ኮይኑ ንረኽቦ። ካብዚ ነቒልና፡ ዜግነት ሃገርና ኪዳናዊ ዶ ወይስ ናይ ትኳቦ ኣትዕደሎ ወይ እትዋሃቦ’ዩ ኢልና ክንሓት ይከኣል። ካብ ሃገርና ውጽእ ኢልና’ዉን ኣብ ኤውሮፓን ኣመሪካን፡ እንተስ ደንጊጾምልና ወይስ ብዝተፈላለየ ምኽንያት፡ ቅጥዕታት ሃገሮም ሰለ ዘማለእናን፡ ንዕቤቶምን ዕቤትናን ብምርዳእ ዝወሃበና ናይ ዜግነት መሰላት ኣሎ። ኣብቲ ቀደም ናይ ወለድና ዘመን፡ ዓድታት ንዓቕሚ ኣዳም ዝበጽሑ ኣጉባዝ ጤሳ መሬት ብመሃብ ድዩ፣ ብወፈራ ቤት ብምስራሕ ድዩ፣ ንበጽሒ ሙሉእ ሰብ ኣኺሉ ብምባል፡ መንእሰይ ወይ ንኡስ ኢሎም ብኣፍ ከይጠባበሩ፡ ኣብ ሕብረተሰብ የእትዮም ''ኣቶ" ኢሎም ይሰምይዎ ኔሮም፡፡ እዚ ኣነባብራ ሕብረተሰብና ከኣ ኣሳታፊን ኪዳንውን ኮይኑ ንረኽቦ። እዚ ደማ፡ ኣብ ዋኒን ዓዲ ከም ሓላፍነታዊያን ዝሳተፉ ደቂ ዓዲ ይፈጥር፡፡ እዚ ምስ ዜግነት ዝብል ኣምር ምስ እነነጻጽሮ እምበኣር፡ ኣብዚ ሕጂ እዋን፡ ዜጋታት ካብ ሃገሮምን ህዝቦምን ክረኽብዎ ዝግቦኦም ክብረትን መሰልን ይረኽቡ ኣለዉዶ ኢልና ክንሓትት ንግደድ።  ኣብ ሃገርና፡ ኣረዳድኣ ዜግነት ናይ ትካቦ ካብ ዝኸውን ሓያለ እዋን ኣሕሊፉ ኣሎ፡ ከም ዜጋ ግቡእካ ንኽትረክብ ብዛዕባ’ቲ ኪዳን ዘይብሉ ኣገልግሎት፡ ክልተ ካብ ሚእቲ ዶ ጣዕሳዶ ትሕተት። ህዝብና በዚ ዘይንቡር ኣገባብ ካብ ዝቆስል ሓያለ ጌሩ ኣሎ፡ በዚ ዶ ከይሓለፈለይ ዲዩ ዝባህል፡ ሕጂ ኸኣ ገለ ሰባት እንተስ ካብ ዘይምርዳእ እንተስ ንሕማቅ ዕላማ፡ ትርጉም ዜግነት ካብ መሰልን ግቡእን ጎስዮም፡ ምስ’ቲ መንነት ዝብል ኣምር ሓዋዊሶም ንገለ ክዕድሉን፡ ንካልኦት ድማ ከናጥሩን ንሰምዕ ኣለና። አረ እቲ ዝገርምሲ፡ ኣብ ዓዲ ስደት ተመሻኺኖምን ተመሳሲሎምን መሰል ዜግነት ከምዝረኸቡ ዘንዒዖም፡ ብሓሳብ ይኹን ብማሕበራዊ ቅርጺ ዘይቃደውዎም ወዲ ዓዶም፡ መሰል ውልድነቶም ኣሕዲጎም፡ መንነትን ዜግነትን ክዕድሉ ይራኣዩ ኣለዉ። አረ ገሊኦም ሲ ብስም ፍትሒ ይገብርዎ ምህላዎም ከየስደመመና ኣይተረፈን፧  እቲ ኣብ ሞንጎ ቀደምን ሎሚን ንርእዮ ዘለና አረዳድኣ ዜግነት ዘሎ ፍልልይ እምበኣር፡ ወለድና ውልዶም ስለዝኾንካ የምስሉኻን ግቡእካ ይገብሩልካን፡ መሰልካ ዉን የማሉእልካ ምንባሮም’ዩ። "መሰል'' ክንብል እንከሎና እታ ሉኣላዊት ሰብ፣ እቲ ሉኣላዊ ሰብ ኣብ ሃገሩ እንታይ ይመስል፡ ከመይ ትመስል፧ ከምቲ ዓዲ ንዝኣኸሉ ጎበዝን ጎርዞን ብርኪ ኣውጺኣ ተምስሎም፡ እዛ ናይ ሎሚ ሃገርና ተምስለናዶ ኣላ፧ ኢልና ምስ እንሓትት፡ እቲ መልሲ ኣይፋሉን’ዩ። ብኣንጻሩ፡ ናብ ሰላም ንረኽበሉ ዝመስለና ቦታ ሃጽ ኢልና ክንጠፍእ ትቅስብና ኣላ ምባል ካብ ሓቂ ዝረሓቐ ኮይኑ ኣይስመዓናን። ነዚ ምስቁል (prodox) ኩነታት ሃገርና ክንሓስብ እንኮሎና፡ "ዘመን" እትብል ዜማ ነፍስሄር ድምጻዊ የማነ ገብረሚካኤል (ባርያ) ኣብ ኣእምሮና ይመጽእ። ምንም ክንኳ ሓዉ የማነ ነታ ይርፊ ከዚማ እንከሎ ነቲ ካብ ሃገርካ ተሰዲድካ እትነብሮ ሂወት ስደት ተመልክት እንተነበረት፡ ካብቲ እዋን ኣትሒዙ መሰል ዜጋታት ዘየኽበረ እዋን ከምኡ ኢሉ ከምዘሎ ንርዳእ።  የማነ ባርያ ኣብ ዜሙኡ፡"ዘመን ተቐይርካኒ፡ ስደተኛ ኮይነ /ብስክፍታ ዝነብር፡ ክሳደይ ኣድኒነ /ሓሳብ ልቡ ዘይፍጽም፡ ሰነፍ መስተማሰሊ /‘ናተጎድአ ዝነብር፡ ኣሰኪምካኒ ቊስሊ … መሬት ከም ዘይናቱ ኣትሪሩ ዘይረግጽ /ርእይቶ ዘይብሉ፡ ኣይመርጽ ኣይምረጽ /ስደተኛ ጌርካኒ፡ ኣይመርጽ ኣይምረጽ" እዚ እክትሰምዕ ርእስኻ ተድንን፣ ልብኻ’ውን  ይስበር። ኣብ ገዛእ ዓድኻ፡ መሬት ኣትሪርካ ዘይርገጸሉ ግዜ ከምዘይተወደአ’ዉን ትዝክር። እዚ ኣብ ገዛእ ሃገርካ እትነብሮ ናይ ዓመጽ ናብራ፡ ምስቲ ቀጥታዊ ትርጉም ናይ "ዜጋ" ዝብል ቃል ምምሳሉ’ዉን ከይደንጸወና ኣይተረፈን። ዜጋ ዝብል ቃል፡ ኣብ መዝገበ ቃላት ግእዝ  ብ  ምስኪን ፣ ጽግዕተኛ ፣ ተገዛኢ፡ ነዳይ ዝብል ትርጉም ተገሊጹ ንረኽቦ። እዝስ ስነ-ሓሳብ ዜግነት ካብ ስነ-ሓስብ “በዓል ዓዲ”፡  “ብዓልቲ ዓዲ”፡ “ወዲ ዓዲ”፡ “ጓል ዓዲ” ፈሊኻ ንምርድኡ ዝተቐመጠ ቃል ዶ ይኸውን ኢልና ዉን ነስተንትን። ኣብ መወዳእታ እዚ ጽሑፍና ፡ ኣብ`ዚ 21 ክፍለ ዘመን፡ ህዝብና ምስ ሃገሩ እንታይ ዓይነት ዝምድና ይሃልዎ፣ መሰል ዜጋታት ብኸመይ ይንገስ ዝብሉ ኣገደስቲ ሕቶታት ከንልዕል ንፈቱ፡፡ ኣነባብራን አረዳድኣን ዜግነት፡ ኪዳናዊ ዝኾነሉ፡ መሰልን ጉቡእን ደቂ ዓዲ ዝንጽረሉ፡ ሓደን ዝዕብልለሉ፡ ሓደን ዝጽቀጠሉን ዘይኮነ፡ ንኹሉ ዘሳትፍን መማሞቒ ሕብረተሰብ ዝኾነሉን ንምግባሩ፡ እዋኑ ዝጠልቦ ግዴታ ነፍሲወከፍና ኮይኑ ይረኣየና። ፖድካስት ብድምጺ ንምስማዕ፡ ኣብዚ ጠዉቑ