آیا هوش مصنوعی (AI) می‌تواند مقالات علمی بنویسد؟ این سوالی است که ذهن بسیاری از محققان و ناشران را درگیر کرده است. با پیشرفت سریع ابزارهای هوش مصنوعی مانند ChatGPT، نگرش‌ها نسبت به استفاده از آنها در نوشتن مقالات پژوهشی نیز در حال تغییر است. اما آیا این تغییرات همواره مثبت هستند؟

در اپیزود ۲۹ پادکست نکسوس، به بررسی نتایج یک نظرسنجی گسترده از مجله‌ی معتبر Nature می‌پردازیم که به بررسی دیدگاه‌های پژوهشگران در سراسر جهان درباره استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند نگارش و انتشار مقالات علمی پرداخته است.

در این نظرسنجی، از بیش از 5000 محقق در مورد سناریوهای مختلف استفاده از هوش مصنوعی، از جمله تولید پیش‌نویس اولیه، ویرایش متن، نوشتن بخش‌های خاصی از مقاله و ترجمه، سوال شده است. نتایج نشان می‌دهند که محققان در مورد اینکه کدام کاربردهای هوش مصنوعی از نظر اخلاقی قابل قبول هستند، اختلاف نظرهای جدی دارند.

در این اپیزود خواهید شنید:

• آیا استفاده از هوش مصنوعی برای نوشتن مقالات علمی تقلب محسوب می‌شود؟
• آیا لازم است استفاده از هوش مصنوعی در مقالات علمی اعلام شود؟
• دیدگاه‌های مختلف محققان در سراسر جهان درباره استفاده از هوش مصنوعی در نگارش علمی چیست؟
• ناشران علمی چه قوانینی برای استفاده از هوش مصنوعی در مقالات دارند؟
• آینده‌ی هوش مصنوعی در دنیای علم و پژوهش به کجا خواهد رفت؟

اگر به دنبال درک عمیق‌تری از چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از هوش مصنوعی در دنیای علم هستید، در این اپیزود با ما همراه باشید.

توضیح کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود:

• هوش مصنوعی (AI): شاخه‌ای از علوم کامپیوتر که به ساخت ماشین‌هایی می‌پردازد که قادر به انجام وظایفی هستند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند، مانند یادگیری، استدلال و حل مسئله.
• ChatGPT: یک مدل زبانی بزرگ (Large Language Model) که توسط شرکت OpenAI توسعه یافته است. این مدل قادر است متن تولید کند، به سوالات پاسخ دهد و مکالمات طبیعی را شبیه‌سازی کند.
• مقاله علمی (Scientific Paper): یک گزارش مکتوب که نتایج یک تحقیق علمی را به اشتراک می‌گذارد. مقالات علمی معمولاً در مجلات علمی منتشر می‌شوند و توسط سایر محققان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.
• پیش‌نویس (Draft): نسخه اولیه یک سند یا مقاله که هنوز نهایی نشده است و ممکن است نیاز به ویرایش و بازبینی داشته باشد.
• سرقت ادبی (Plagiarism): استفاده از کار یا ایده‌های دیگران بدون ذکر منبع و انتساب آن به خود.
• داوری همتا (Peer Review): فرآیندی که در آن مقالات علمی قبل از انتشار توسط سایر محققان متخصص در همان زمینه مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند تا از کیفیت و صحت آنها اطمینان حاصل شود.
• مجله علمی (Scientific Journal): یک نشریه دوره‌ای که مقالات علمی را منتشر می‌کند. مجلات علمی معمولاً توسط انجمن‌های علمی یا ناشران تجاری منتشر می‌شوند.
• اخلاق (Ethics): مجموعه‌ای از اصول و ارزش‌ها که رفتار درست و نادرست را تعیین می‌کنند. در زمینه علم، اخلاق به رعایت اصول صداقت، شفافیت و مسئولیت‌پذیری در انجام تحقیقات و انتشار نتایج اشاره دارد.
• فراداده یا فرادیتا (Metadata): مجموعه‌ای از داده‌ها که اطلاعاتی را درباره داده‌های دیگر ارائه می‌دهند. در مورد مقالات علمی، فراداده‌ها شامل عنوان مقاله، نام نویسندگان، چکیده، کلمات کلیدی و اطلاعات مربوط به انتشار است.
• بیوانفورماتیک (Bioinformatics): یک زمینه میان‌رشته‌ای که از علوم کامپیوتر و آمار برای تجزیه و تحلیل داده‌های زیستی استفاده می‌کند.
• مدل زبانی بزرگ (Large Language Model): یک مدل یادگیری ماشین که بر روی حجم عظیمی از داده‌های متنی آموزش داده شده است و می‌تواند متن تولید کند، به سوالات پاسخ دهد و مکالمات طبیعی را شبیه‌سازی کند.

منبع خبر:

Is it OK for AI to write science papers? Nature survey shows researchers are split, Nature 641, 574-578 (2025)

منابع اشاره شده در این اپیزود:

Delving into LLM-assisted writing in biomedical publications through excess vocabulary (arXiv, 2024)

Attitudes and perceptions of medical researchers towards the use of artificial intelligence chatbots in the scientific process: an international cross-sectional survey (Lancet Digital Health, 2025)

ExplanAItions: an artificial intelligence study by Wiley (Wiley)

New STM Draft Report: Classifying AI Use in Manuscript Preparation (STM advances trusted research, 2025)

تصویر روی کاور:

تصویرسازی: Acapulco Studio