Yn y bennod hon, mewn trafodaeth ag Elin Rhys, mae Dr Rhian Meara, Uwch-ddarlithydd Daearyddiaeth, yn trafod echdoriad llosgfynydd Eldfell ym 1973 ar Ynys Heimaey, Gwlad yr Iâ. Mae'r echdoriad ei hun yn enwog oherwydd achubwyd y dref fach drwy chwistrellu dŵr oer y môr ar y lafâu wrth iddynt nesáu.

 

Er bod hanes y echdoriad yn adnabyddus i lawer o bobl, nid yw gwirioneddau llym bywyd yn ystod y echdoriad annisgwyl hwn, na'r effeithiau parhaus 50 mlynedd yn ddiweddarach, yn cael eu trafod yn eang. Mae cyfweliadau, arolygon, ymchwil archifol a gwaith maes wedi caniatáu i rai o'r straeon hyn gael eu rhannu, yn aml am y tro cyntaf yn Saesneg. Mae'n hanfodol deall yr effeithiau hirdymor hyn er mwyn cefnogi trigolion Heimaey ond hefyd er mwyn cefnogi pobl eraill sydd mewn sefyllfaoedd tebyg, megis trigolion Grindavík, yn ne Gwlad yr Iâ, sydd wedi gorfod ffoi o'u cartrefi ar ôl i weithgarwch folcanig ddechrau'n agos at y dref ar ôl bwlch o 800 o flynyddoedd.