De uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 5 november 2024 kwam veel sneller dan verwacht. Donald Trump won. Inmiddels wordt dit resultaat door kenners diepgaand geanalyseerd; cijfers uitgeplozen, trends vastgesteld. Veel van wat de vele zelfbenoemde Amerika-deskundigen vertelden op ‘the day after’ blijkt toch echt anders te zitten.
Het was bepaald géén aardverschuiving. Dit was niet 'the greatest comeback in history'. Er is geen sprake van een ongekend mandaat. Het is niet de sprong naar een nieuw tijdperk. Deze uitslag doet denken aan 1828. En het meest nog misschien aan 1940, althans zoals het ging in de roman The Plot Against America.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] Geen aardverschuiving
Trump won van Kamala Harris. Maar historisch uitzonderlijk is het feit dat hij voor de derde keer op rij minder dan de helft van de kiezers kon overtuigen. Hij won ook duidelijk minder kiezers dan Joe Biden in 2020 en overschrijdt de 50% niet, bij 76,7 miljoen stemmen. Harris haalde 74 miljoen stemmen en net iets meer dan 48%.
De smadelijkste landslide was die van 1992. Jaap en PG vertellen over het drama van George H.W. Bush die ten onder ging tegen de gouverneur van Arkansas, Bill Clinton, hoewel die maar 43% won. De spelbederver was 'de Berlusconi van Texas', Ross Perot. Aan niemand doet Donald Trump méér denken.
Episch waren de aardverschuivingen van Ronald Reagan in 1980 en nog meer in 1984. En de allergrootste overwinning was die van 1964 door president Lyndon Baines Johnson. Ook een zeer kleurrijke Texaan. Maar er schuilde ook tragiek en verdriet achter deze ongeëvenaarde triomf.
2] Niet dé comeback
JD Vance riep op verkiezingsavond: “The greatest comeback in history”. Viktor Orbán leende ‘m meteen. Maar het is onzin.
Trump lag de hele tijd vóór op Biden in de polls en Harris moest zich als underdog juist terugvechten. De GOP had het Huis en de halve Senaat ook al. Ze knokten samen tot het 50/50 werd. De echte comeback kid was Kamala Harris dus, maar ze scoorde net niet hoog genoeg.
Welke presidenten waren wel zulke electorale tovenaars? Wie kwamen er roemrijk terug uit verloren posities? Diezelfde Bill Clinton in 1996. Jaap en PG vertellen hoe de Republikeinen de overwinning op de geheel mislukte eerste ambtstermijn van 'The man from Hope' zich uit de vingers lieten glippen. Een aanslag, een aarzelende kandidaat die bedankte en een extremistisch financieel beleid deden de Republikeinen toch nog de das om.
De klassieke comeback was natuurlijk Harry Trumans triomf in 1948. Zijn tactieken en zijn strategie had team-Harris heel goed moeten bestuderen. Hij negeerde zijn opponent en streed tegen het 'do nothing Congress' en won in de rurale streken.
3] Geen echt mandaat
Trump haalde niet meer dan 50 procent, won veelal dunbevolkte regio's en had geen heldere to do lijst. Zijn overwinning in het Huis is nipter dan ooit in de geschiedenis en in de Republikeinse fractie in het Huis van Afgevaardigden is het permanent gekrakeel.
Vergelijk dat met eerdere presidenten. Barack Obama won fors in 2008 en met een glasheldere missie: een grote stimuleringswet tegen de kredietcrisis en enorme werkloosheid en de gezondheidszorg met Obamacare. Ook Reagan, LBJ en al helemaal Franklin Delano Roosevelt hadden een uiterst scherpe politieke focus op wat hun overwinning hen mest opleveren.
4] Geen nieuw tijdperk
Het was Harris die zei: sla de bladzij om naar een nieuwe toekomst. Trumps campagne was allereerst wraak op het mislukte verleden. Wraak op zijn flop van 2020 toen in de pandemie de kiezers liever 'a safe pair of hands' kozen. Hij beloofde hen nu daarom een glanzend verleden.
PG stipt de vele gouwe ouwen aan uit het Amerikaans verleden waar Trump mee kwam. Van een wet tegen illegalen uit 1798 tot het campagneliedje uit 1984, bij Reagans triomf. Van tol uit 1885 tot het afschaffen van het ministerie van Onderwijs in 1980. Zelfs Trumps plan met abortuswetgeving en dat onderwijsbeleid waren hondenfluitjes naar het 19e-eeuwse Zuiden.
Trump staat dan ook in stil contrast met Republikeinse matadoren uit vroeger tijden. Van Theodore Roosevelt die de macht van kartels brak tot Dwight D. Eisenhower die brede welvaart voor de middenklasse vooropzette en grote infrastructuur. En natuurlijk Reagan met zijn fiscale hervormingen en het winnen van de koude Oorlog.
5] Hét rolmodel
Waar spiegelt Trump zich dan aan als hij opnieuw het Witte Huis betreedt? Voor zichzelf is hij 'the greatest president ever’. Maar er is een opmerkelijke voorganger waarover hij vaak vertelt. Andrew Jackson. Die regeerde van 1829 tot 1837 en zijn jaren waren net zo turbulent als die van Trump.
Hij was de eerste 'niet-elite' president, een generaal die het idool was van de gewone man en vrouw. Ook hij wilde wraak op een hem gestolen verkiezing. Hij haatte de elite en was een demagoog die zich van niemand of de wet iets aantrok. Met iedereen maakte hij heibel, zelfs ook hij met zijn vicepresident. "De tolk van de meerderheid en haar hartstochten" schreef zijn tijdgenoot Alexis de Tocqueville.
Maar omdat Trump eigenlijk de hoofdpersoon is uit een tv-serie, een fictief personage, kan het niet verrassen dat hij meest lijkt om die president uit die magnifieke roman van Philip Roth. Dat verhaal speelt in 1940 en de kandidaat van de America First Party wint van FDR. De overeenkomsten met nu zijn groot.
***
Verder luisteren
459 – Rolmodel George Washington
405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump
360 - 4th of July: Mar-a-Lago, de plek waar het al 100 jaar gebeurt
345 - Leiders op leeftijd. Krasse knar Joe Biden is niet de enige
319 - Lyndon B. Johnson, politiek genie en manipulator van de buitencategorie
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ (met als gast: Jan Paternotte)
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt
159 - Washington DC: na de afgang van Trump optimisme over Biden en Harris
150 - De memoires van Barack Obama
146 - Amerikaanse presidentsverkiezingen: de machtsoverdracht
142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika
111 - De onverwachte herrijzenis van Helmut Kohl – en van Truman, Merkel en Rutte
57 - Alexis de Tocqueville wilde Amerika begrijpen
44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump ** PG over Franklin D. Roosevelt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:27:49 – Deel 2
00:51:43 – Deel 3
01:34:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
