Maarten Brand en Krijn Jansen zijn deze keer in de Malietoren zijn geklommen; de Haagse hang-out van ondernemend Nederland. 

Te gast: Jacco Vonhof, ooit glazenwasser in Emmen, nu de stem van 220.000 MBK-bedrijven. De man die van letterlijk duwen en trekken op de ladder (termen uit de glazenwassersbranche) naar duwen en trekken in figuurlijke zin in Den Haag ging. Altijd met hetzelfde doel: Dingen glashelder krijgen. 

Als iemand ziet waar het in Nederland misgaat (en beter kan) dan is het Vonhof.

Zijn drie V’s:Vertrouwen, Vereenvoudiging en Voorspelbaarheid zijn geen politieke slogans in campagne tijd, maar een onderhoudsplan voor een samenleving die piept en kraakt van het papierwerk.

📚 Fragmenten uit de aflevering

De glazenwasser en de toren

Vonhof blikt terug op zijn tijd als glazenwasser en gebruikt dat nog steeds als maatstaf voor productiviteit: “Ik was mijn eigen benchmark.”

Luiheid als ondernemerseigenschap

Volgens Vonhof is luiheid een onderschatte kracht. “Ik deed alleen waar ik zin in had en zorgde voor een team om mij heen dat de rest goed deed; dat bleek ondernemerschap te heten.”

Regels zijn wantrouwen

Regels zijn in onze huidige manier van besturen het  wantrouwen met drukinkt: Ze worden gemaakt voor de rotzakken, maar opgelegd aan de rest.Nederland is volgens hem een ‘low trust, low penalty’-land. Dat moet om: meer vertrouwen, maar dan ook consequent optreden als iemand het verprutst.

Op zoek naar de verspilde tijd

Docenten, ondernemers en begeleiders in het beroepsonderwijs verliezen tot 40 procent van hun tijd aan verantwoording. Tijd die bedoeld was voor leerlingen, niet voor lijstjes.

Een natuurlijk bondgenootschap

Onderwijs en bedrijfsleven zijn volgens Vonhof “tot elkaar veroordeeld” in de positieve zin des woords. Het is een prachtige loop die we in Nederland best goed op orde hebben: ondernemers vullen de schatkist, de schatkist financiert het onderwijs, en dat leidt tot nieuwe vakmensen. De muren van het ROC staan er om het dak te ondersteunen niet om studenten (toen nog leerlingen) binnen te houden citeert hij Eelco Brinkman. 

Het financiële corset

Scholen hangen volgens Jacco wel vast in bekostigingsmodellen die elke wendbaarheid afknijpen en innovatief initiatief te vaak kapotknellen. Zonde en schadelijk voor de vooruitgang. 

De markt lost het op.

Wanneer het onderwijs te traag reageert, bouwen ondernemers zelf hun eigen vakscholen. De geschiedenis herhaalt zich, met betere koffie.

De muren van het onderwijs

De muren van een school zijn niet bedoeld om leerlingen binnen te houden, zegt Vonhof. “Ze houden alleen het dak omhoog.” Scholen moeten dus wel zien dat die muren dragend zijn voor het dak, niet beschermend tegen buiten. 

Haagse traagheid

Zeven jaar in Den Haag leerden Jacco; dingen gaan langzaam en je moet accepteren dat jouw rol echt klein is. Toch dringt de tijd wel, achterover leunen is er desondanks niet bij: “Als we niets doen, voelen we de schade pas over tien jaar.” Kleine stappen dus, maar wel die stappen zetten.  

Makers, geen praters

Er is geen tekort aan denkers of beleidsnota’s. Er is een tekort aan mensen die weten hoe een warmtepomp werkt. Daar op focussen met praktische oplossingen is belangrijk. 

Kiezen in schaarste

Alles is nu een tekortsector, de politiek moet daar wel heldere keuzes maken en niet bang zijn om richting te geven. Halveer dus bijvoorbeeld het schoolgeld voor studenten in techniek of zorg.

De gemiddelde MKB’er

Dat is iemand met vier medewerkers. Overweldigd door papierwerk. Geen tijd om bij scholen aan te bellen. Geen budget voor een L&d programma of grote stagevergoedingen. Dat besef is belangrijk. Vergoedingen is Jacco voor, maar wees wel bewust wat je vraagt en van wie. Dat is volgens hem niet altijd even helder bij de beslissers.

Verticale communicatie

Jacco is helder over waar de oplossingen liggen: Praat minder met kwartiermakers, meer met monteurs, bakkers en studenten. Dáár merk je of beleid werkt.

De V van Voorspelbaarheid

Beleid moet tien tot vijftien jaar meegaan. Geen Netflix-ritme in politiek dus, geen verkiezingscyclus als norm naar echt langere termijn. Dan kunnen ondernemers keuzes maken gebaseerd op een stevig fundament in plaats van bestuurlijk drijfzand. 

Warmtepompen, zonnepanelen; het voortdurend heen-en-weer-beleid maakt iedereen gek. Hoe kun je opleiden voor een toekomst die elk jaar verandert?

Vonhof's advies aan het Binnenhof

Vanuit de Malietoren kijkt Vonhof letterlijk van boven uit op het parlement (nu tijdelijk in het oude SZW ministerie), maar zijn boodschap is helemaal niet uit de hoogte verrassend aards: van praten naar poetsen.

Zijn drie V’s zijn een stevig advies aa  het volgende kabinet:

Vertrouwen: Stop met regels voor de slechteriken. Geef de goeden ruimte. High Trust, High Penalty.

Vereenvoudiging: Maak plannen die langer meegaan dan een wankele coalitie. Niemand weet nog wat er gebeurt als je aan de knoppen draait, maak dat voorspelbaarder. 

Voorspelbaarheid: Houd je rug recht. Stop met terugkrabbelen. Niets vernietigt vertrouwen zo snel als politiek paniekbeleid. 

Dus Vonhof aan het Binnenhof:  Durf te kiezen in schaarste. Investeer in het beroepsonderwijs en de makers, niet de praters. Geef ze tijd, helderheid en vertrouwen.

Want zoals Jacco stelt:

“Om de wereld te veranderen heb je makers nodig"

En is dit dan Jacco's particuliere idee als mbk-lobbyist? 

Nee! Nieuw onderzoek bevestigt wat Vonhof al zegt: minder formulieren, meer vertrouwen

De nieuwste rapportage van VNO-NCW en MKB-Nederland over mbo-stages laat precies zien waar Jacco Vonhof in deze aflevering zijn ramen over poetst: te veel regels, te weinig vertrouwen. Zes op de tien bedrijven nemen stagiairs aan, maar velen haken af bij het zien van het eerste formulier. De ondernemers die wél meedoen, zijn enthousiast; jongeren brengen energie en soms zelfs koffie mee  maar diezelfde bedrijven struikelen over vage leerdoelen en een administratie die elk enthousiasme tempert. 

Oftewel: de drie V’s van Vonhof; Vertrouwen, Vereenvoudiging en Voorspelbaarheid zijn geen Haagse slogans, maar bittere noodzaak in het beroepsonderwijs.

Voor Censes schreef ik een whitepaper over die samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Ik noem die 'muur' waar Jacco het over heeft het Samenwerkingsplafond en geef een oplossing hoe je dat doorbreekt. Download m hier

Meer weten over MBK-Nederland? Dat doe je hier. 

In deze speciale aflevering is Krijn er niet bij (iets met agenda’s die ingewikkelder zijn dan de dienstregeling van Arriva). Dus trok ik (Maarten) er solo op uit  met niemand minder dan Henk Steenhuis. Journalist, chef filosofie bij Trouw en sinds kort practor ‘Betekenisvol Vakmanschap’ bij Firda in Friesland.

Hoe komt een filosoof terecht in de wereld van het mbo? Het antwoord ligt in een diepe bewondering van Henk voor vakmensen en de overtuiging dat zingeving niet iets is wat je krijgt, maar iets wat je maakt. Henk deelt zijn inzichten, geïnspireerd door de overleden Denker des Vaderlands René Gude, en neemt ons mee naar de Griekse Agora: een model om betekenis te geven aan werk en leven.

Maar dat doen we niet alleen. We zijn op roadtrip geweest in Friesland waar we studenten zelf hebben gesproken. Over betekenis in vakmanschap, betekenis in schoonheid en betekening in sport. 

Samen met studenten Luca (Sport en Bewegen), Flora (Art & Design) en Lucas (Meubelmaker) onderzoeken we wat betekenisvol écht betekent. Het werd een gesprek over de waarde van met je handen werken, de noodzaak van schoonheid, de kracht van continue verbetering en de maatschappelijke plicht om vakwerk op waarde te schatten.

In deze aflevering leer je:

Hoe Henk Steenhuis via het gedachtegoed van René Gude in het mbo belandde en waarom hij een diepe bewondering heeft voor vakmensen.

Waarom zingeving is veranderd van 'zinkrijging' naar 'zinmaken' en wat dit betekent voor jongeren vandaag.

Hoe het Griekse Agora-model (met het stadion, de tempel, de schouwburg en de academie) ons helpt om de verschillende dimensies van betekenisgeving te begrijpen.

Wat we kunnen leren van de verhalen van mbo-studenten Luca, Flora en Lucas over discipline, creativiteit en de drang om constant beter te worden.

Waarom de focus op 'purpose' (het 'waarom') niet voldoende is en hoe de fysieke, esthetische en rationele aspecten van werk minstens zo belangrijk zijn voor voldoening en het voorkomen van uitval in cruciale sectoren als zorg en onderwijs.

Hoe een lelijk gebouw kan leiden tot personeelstekort en waarom collectieve betekenisgeving (zoals een prettige werkomgeving) cruciaal is.

De maatschappelijke noodzaak om vakmanschap niet alleen te 'respecteren', maar het daadwerkelijk te 'zien' en te waarderen, en hoe dit bijdraagt aan de zingeving van de vakman of -vrouw zelf.

Hoe het practoraat 'Betekenisvol Vakmanschap' de verhalen van studenten als uitgangspunt neemt om betekenis te doorgronden en te bevorderen.

Praktische adviezen voor bedrijven om jongeren langer te behouden door aandacht te besteden aan alle vier de vormen van zingeving op de werkvloer.

De relatie tussen vakmanschap, zelfvertrouwen en zelfkritiek als motor voor persoonlijke groei en mentale weerbaarheid.

Belangrijke momenten in de podcast:

 03:15 - Van filosoof naar mbo-practor: Henk vertelt hoe zijn samenwerking met René Gude en zijn bewondering voor vakmensen hem naar het beroepsonderwijs brachten. Hij benadrukt de historische onderwaardering van vakmensen in Nederland.

 06:45 - Zinmaken is een ambacht: De kern van het gedachtegoed van Gude: zingeving is niet langer iets wat je krijgt, maar iets waar je actief en 'ambachtelijk' aan moet werken. Dit geldt voor je leven, maar ook voor je werk.

10:30 - Het Agora-model uitgelegd: Henk introduceert de vier trainingsgebieden van het leven: sport (stadion), religie/zingeving (tempel), kunst (schouwburg) en wetenschap (academie). Deze vier plekken helpen om betekenis te geven en jezelf breed te vormen.

14:10 - Ontmoeting met Luca (Sport & Bewegen): We horen het verhaal van Luca, die na een teleurstelling in de voetbalwereld zijn veerkracht toont en derde wordt op het NK lesgeven. Zijn verhaal illustreert hoe sport discipline, doorzettingsvermogen en mentale weerbaarheid traint.

18:25 - Het practoraat 'Grassroots': Henk legt uit hoe zijn practoraat werkt: de betekenis zit al in de studenten. Door goed te luisteren naar hun verhalen, komen de verschillende dimensies van zingeving (fysiek, esthetisch, rationeel, doelgericht) vanzelf naar boven.

24:50 - Ontmoeting met Flora (Art & Design): Flora betoogt waarom creativiteit en schoonheid geen luxe zijn, maar een fundamenteel onderdeel van ons bestaan. Zonder vormgevers verandert Nederland in "een landschap van witte, saaie dozen".

28:30 - Waarom 'purpose' niet genoeg is: Een diepgaande analyse waarom sectoren met een duidelijke 'purpose', zoals zorg en onderwijs, toch de hoogste uitval kennen. Het probleem ligt vaak bij de andere aspecten van zingeving, zoals onduidelijke taken of een onprettige (fysieke) werkomgeving.

38:10 - Ontmoeting met Lucas (Meubelmaker): Op een scheepswerf (Feadship)waar superjachten worden gebouwd, vertelt Lucas over zijn passie voor precisie en de drang om constant te blijven leren. Voor hem is zijn werk een puzzel die hij ook buiten werktijd oplost, wat perfect aansluit bij de moderne vorm van zingeving: levenslang leren.

44:15 - De maatschappelijke plicht om te 'zien': De discussie verschuift naar de rol van de samenleving. In plaats van mbo'ers te vertellen dat we ze moeten 'respecteren', moeten we leren om hun vakwerk écht te zien en te waarderen. Pas dan ontstaat er wederzijdse betekenis.

51:30- Betekenis is praktisch: Henk benadrukt dat zingeving geen abstract concept is, maar iets heel praktisch en alledaags, net als ademhalen. Je merkt het pas als het schuurt. Het zit in de kleine, concrete verhalen op de werkvloer.

56:40 - De taal van het vak: Een reflectie op de vraag of je vakmanschap wel in woorden kunt vangen. Henk stelt dat het een inspanning vereist van de 'cognitieve mens' om de juiste vragen te stellen en de taal van het vak te leren begrijpen.

01:03:00 - Advies aan bedrijven: Hoe kunnen werkgevers jongeren binden en boeien? Door het Agora-model toe te passen op de werkvloer: zorg voor een prettige omgeving, duidelijke taken, heldere doelen en aandacht voor het welzijn van de medewerker.

01:09:15 - De rol van zelfkritiek: Vakmanschap (10.000 uur oefenen) geeft het zelfvertrouwen om kritisch naar je eigen werk te kijken. Dit is essentieel voor groei en maakt mentaal weerbaarder.

01:14:30 - De toekomst van het practoraat: Henk deelt zijn ambitie om met het practoraat aan te tonen dat studenten die hun motivatie kunnen verwoorden, succesvoller en gelukkiger zijn in hun loopbaan en leven.

Meer over het agoramodel lees je hier

Meer over het practoraat Betekenisvol vakmanschap op Firda 

Meer over Henk Steenhuis bij Trouw

Ook een keer te gast? Heb je tips, suggesties of kritiek? Stuur een mail aan [email protected] 

Wie houdt Nederland eigenlijk draaiend? Hint: Het is niet de manager met zijn targets. Ook niet de consultant PowerPoints over “transities” klust alsof er geen morgen is. Het zijn de mensen die het werk doen. De loodgieter. De verpleegkundige. De installateur. De docent. Zonder hen ligt alles stil.

Daarover gaat het nieuwe boek van Paul van Liempt: De Blauwe Boorden Bonanza. Klinkt als een bordspel voor regenachtige zondagen, maar gaat gewoon over de toekomst van ons allemaal. Vrij vertaald: de grote opleving van de werkende klasse.

Paul is rasjournalist, bekend van BNR, kranten en tv. We praten met hem in Hotel L’Europe.

Over simpele vragen die eigenlijk te gênant zijn om überhaupt te stellen : Waarom waarderen we dit werk zo weinig? En waarom is een Excel-sheet belangrijker dan een paar goede werkschoenen?

Voorbeelden zijn er genoeg. Denk aan de Doorman Fallacy: bezuinig op de portier, ontdek pas later dat hij de ziel van het hotel was. Of Ruud Zorgdrager, die op Schiphol naar de kelder ging om zelf te zien waarom koffers bleven liggen. Iets wat geen baas hem had voorgedaan.

En we hebben het over de hardnekkige standenmaatschappij in Nederland. Maarten vertelt over zijn CITO-score, Paul over zijn oom Frans die hem leerde provoceren. Allebei kleine herinneringen, maar ze laten zien hoe diep onze oordelen over opleiding en werk zitten.

Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Zoals de BOVAG Truck Academy en Summa College met ASML. Daar werken scholen en bedrijven écht samen. Daar blijken mbo’ers meer te kunnen verdienen dan projectleiders. Daar zie je dat het dus wél kan.

De rode draad? Waardering. Het klinkt bedrieglijk simpel. Want wat is er nou moeilijk aan: iemand goed betalen, serieus nemen en fatsoenlijk behandelen? Toch blijkt dát al revolutionair. Niet nog een beleidsnota. Niet nog een taskforce. Maar gewoon: loon omhoog, respect erbij, luisteren zonder neerkijken.

Bottom line: Het mbo is geen tussenstation. Het is het vertrekpunt. Het perron waar de economie elke dag opnieuw vertrekt. En vergeet niet: die trein blijft alleen rijden dankzij vakmensen. Zonder hen ontspoort de boel, of sta je machteloos op het perron.

Met een kapot matrixbord dat nog steeds “vertraging” knippert.

👉 Waarom luisteren? 

Omdat de meeste luisteraars heus wel weten hoe belangrijk het mbo is. Dat hoef je niet nóg een keer te horen. Maar toch wél. Want dit is precies de kracht van herhaling: het er zo vaak inrammen dat je het eindelijk niet meer vergeet. Zeker als een autoriteit als Paul van Liempt zijn licht erover laat schijnen. 

Dus luister! Niet omdat je dat nog niet wist, maar omdat je het te lang hebt weggeschoven onder “later nog eens over nadenken”.

Newsflash: Later is vandaag! 

📖 Meer over De Blauwe Boorden Bonanza vind je hier.

ℹ️ Meer over Censes: www.censes.nl

📩 Zelf te gast zijn in Brand & Jansen? Suggesties, tips of complimentjes? Allemaal welkom! Mail naar [email protected] 

Waarom lukt het sommige studenten nooit om een stage te vinden, zelfs niet als ze keurig op tijd zijn, een prima cv hebben en zich netjes voorstellen?

Antwoord: omdat dat cv ze soms juist in de weg zit.

In deze aflevering spreken we met Germaine Statia, FD-talent van 2025, geboren in Rotterdam-Zuid en oprichter van HireTime: het sollicitatieplatform dat objectief werven wél mogelijk maakt.

Het cv is stuk.

Germaine laat zien dat we blijven selecteren op naam, postcode en opleidingsniveau, en dat we daarmee talent mislopen. Zonde. En dom. Zijn oplossing: video’s. Geen glitterfilters maar gewoon: de echte mens achter het papier met woorden die iedereen gebruikt maar niemand echt begrijpt. 

“TikTok, maar dan voor banen”.


Met HireTime scrollen studenten door videovacatures en reageren ze met hun eigen video. Authentieker wordt het niet. Je ziet geen cijferlijst, je leest niet 'pro-actief karakter' of '9 tot 5'; Je ziet iemand die een band verwisselt,  een taart versiert of in vloeiend Arabisch een klant te woord staat.

💥 Succesverhalen

Zijn er ook. Zo is er eEen meisje uit Syrië dat via video ineens wél welkom is op een basisschool. Een schilder met één arm. Een jongen in een rolstoel die gewoon in de retail aan de slag gaat. Niet omdat ze medelijden oproepen, niet omdat er toevallig subsidie is maar omdat ze hun vaardigheden laten zien en werkgevers naar kansen kijken in plaats van beperkingen.

Bedrijven haken aan

Van Domino’s tot het Maasstad Ziekenhuis. Niet om ‘inclusief te lijken’, maar omdat het werkt. Zelfs werkgevers die eerst twijfelden (‘Die naam… die opleiding…’) zijn om na één video. Waarom? Omdat mensen overtuigender zijn dan tekst. Simpel. Dat heeft te maken met het fenomeen 'Salience'. Meer uitleg onderaan de shownotes. 

📊 En het onderwijs dan?


Daar mag het tempo omhoog. Germaine werkt al met 25% van de mbo-scholen, dat gaat dus top maar dat moeten er meer worden. Want als stagediscriminatie onzichtbaar blijft, lossen we ‘m nooit op. En eerlijk: dat eeuwige pilotprojectje hier, workshopje daar... dat is niet meer genoeg.

Voor docenten heeft Germaine dan ook een advies: Maak het gebruik van nieuwe sollicitatiemethodes verplicht. Niet vrijblijvend. Video hoort in het curriculum.
 Voor ondernemers: Doe mee. Laat jezelf zien. 

Luisteren dus naar dit gesprek.

En daarna vooral: iets gaan dóen. 

Website Hiretime: www.hiretime.nl

Linkedin Germaine

Salience: Ooit bedachten Short, Williams en Christie een theorie: de Social Presence Theory. Die theorie zegt eigenlijk gewoon dat je iemand als ‘echter’ ervaart naarmate je meer signalen krijgt dat-ie écht bestaat. Denk aan lichaamstaal, gezichtsuitdrukking, toon. Hoe meer van die signalen, hoe sterker de sociale aanwezigheid' of "salience."

Stel, je krijgt een appje met: "prima gedaan”. Lekker duidelijk soms, maar qua gevoel blijf je gissen: is dit sarcastisch of gemeend? Geen idee. Video maakt dat veel makkelijker, want daar zie je hoe iemand kijkt, beweegt, glimlacht of knikt terwijl hij iets zegt. De ander wordt ineens een echt mens, en jij voelt meteen: dit zit goed.

Meer signalen, meer échte aanwezigheid, meer salience. 

Meer weten over Censes? Meedoen aan onze podcast? Stuur maarten een bericht op [email protected]

🗞️ Deze aflevering in één zin:

Maarten Brand en Krijn Jansen gaan in gesprek met Jorick Scherens, programmadirecteur en drijvende kracht achter Stichting Practoraten.nl, over het stille succes van practoraten in het MBO 

In deze aflevering hoor je:

Wat is een practoraat nou écht?

Geen modeterm of proefballonnetje maar een praktijkgericht onderzoeksplatform dat het mbo verbindt met het werkveld. Denk: inhoud, innovatie, impact. Practoraten zijn de stille motoren onder het beroepsonderwijs; de sound engineers van de klas, die zorgen dat het vak wérkt. Je ziet ze niet, maar zonder hen klinkt het nergens naar. 

Waar het begon:

In 2012, met een project over sociale media op het Mediacollege in Amsterdam. Inmiddels zijn practoraten uitgegroeid tot structureel onderdeel van de MBO-werkagenda. OCW financiert mee, en instellingen bouwen aan lange lijnen in hun regio. Jorick Scherens zat erbij vanaf het begin.

Wat doet een practor eigenlijk?

Een practor is geen docent, geen lector, geen beleidsadviseur, eigenlijk een beetje van alles. Onderzoek, onderwijs en praktijk worden verbonden in één rol. En ja, ook docenten kunnen doorgroeien tot practor. 

Van pilot naar beweging:

De ambitie is helder: Ieder MBO een practoraat. Maar dat vraagt bestuurlijk lef, structurele financiering (da's een dingetje) en een lange adem. Met Stichting Practoraten helpt Jorick en collega's instellingen om practoraten te starten, te verstevigen en te verbinden.

Het verschil met een lectoraat?

Simpel: lectoraten horen bij het hbo. Practoraten zijn van het mbo. En dat verschil doet ertoe; want de kracht van het mbo zit in de praktijk. En daar hoort ook praktijkgericht onderzoek bij.

Waarom bedrijven mee zouden moeten doen:

Practoraten helpen het werkveld met concrete innovaties. Of het nu gaat over energietransitie, digitalisering of human capital. Steeds meer bedrijven sluiten aan. Niet alleen om te ‘inspireren’, maar om écht samen te ontwikkelen.

Succesverhaal Drenthe College:

Een practoraat rond zorg en technologie dat inmiddels met meer dan 100 partners werkt. Regionale impact, landelijke uitstraling. En een mooi voorbeeld van hoe een practoraat kan uitgroeien tot een ecosysteem.

Grootste bottleneck?

Spoiler: niet de mensen, vooral de systemen waarbinnen we werken. De scheiding tussen onderwijs en onderzoek belemmert structurele erkenning. Terwijl juist in het mbo de behoefte aan praktijkgerichte kennisontwikkeling groot is. Jorick legt uit waarom dit schuurt én wat er nodig is om het te doorbreken.

Internationale belangstelling:

Andere landen kijken met bewondering naar onze MBO-structuur. Engeland. Finland. Zelfs de Europese Commissie. De practoraten-aanpak blijkt uniek en exportwaardig.

Praktische tips voor bestuurders:

Wil je starten met een practoraat? Jorick deelt concrete adviezen. Spoiler: wacht niet op perfectie. Begin. En bouw.

Meer weten? www.practoraten.nl

Link met Jorick: https://www.linkedin.com/in/jorickscheerens/

Meer over Censes: www.censes.nl

Deze aflevering draait volledig om studentenwelzijn, een cruciaal thema waarover Brand en Jansen in gesprek gaan met Jolien Dopmeijer, projectleider bij het Trimbos Instituut en gepromoveerd op mentale gezondheid. 

Jolien benadrukt dat mentale gezondheid veel meer is dan alleen de afwezigheid van problemen. Het gaat om floreren: goed in je vel zitten, veerkracht ontwikkelen, en omgaan met stress en tegenslagen. Specifiek voor mbo-studenten is dit essentieel, omdat welzijn een voorwaarde is om effectief te kunnen leren.

Op dit moment ervaren veel studenten aanzienlijke mentale uitdagingen, waaronder angst, somberheid en prestatiedruk. Het Trimbos Instituut signaleert een grote 'Oranje groep': studenten die veel klachten ervaren maar nog niet volledig vastlopen. Factoren die dit beïnvloeden zijn complexe thuissituaties, hoge werk- en studielast, maatschappelijke onzekerheid en individualisering van succes.

Een belangrijk en vaak over het hoofd gezien concept is 'diffuus verlies', zoals burn-out, ziekte, of het missen van belangrijke mijlpalen. Jolien onderstreept het belang van adequate ondersteuning en 'tankstations' waar studenten kunnen bijtanken. Hierbij ervaren docenten vaak zelf ook druk vanwege intensieve hulpvragen en beperkte ondersteuning.

Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen: scholen besteden steeds meer aandacht aan studentenwelzijn, en studenteninitiatieven zorgen voor sterke onderlinge binding. Jolien geeft praktische tips voor docenten om studentenwelzijn te verbeteren, zoals serieus luisteren, investeren in relatievorming, kwetsbaar durven zijn als rolmodel, en het actief integreren van mentale vaardigheden in het onderwijs.

Voor structurele verbetering pleit ze voor een integrale aanpak waarin onderwijs, zorg, begeleiding en gemeenten samenwerken. Jolien's ultieme wens: voldoende budget voor scholen om studenten de rust en ruimte te bieden die nodig is om op hun eigen tempo te ontwikkelen.

Relevante links: 

Trimbos: www.trimbos.nl

Stijn Programma: https://www.trimbos.nl/aanbod/programmas/stijn/

Jolien Dopmeijer kun je hier vinden (linkedin) https://www.linkedin.com/in/dopmeijer/

Het boek I Belong here van Claudia Gomez kun je hier vinden: https://www.hogeschoolrotterdam.nl/hogeschool/nieuws/kc-talentontwikkeling/IBELONGHERE/

Meer over Censes hier: www.censes.nl

In deze aflevering praat je met Doekle Terpstra, dé man die al jaren op de barricades staat voor beter mbo-onderwijs. Als oud-voorzitter van Techniek Nederland én ervaren bestuurder bij bijvoorbeeld CNV en Vereniging Hogescholen kent hij onderwijs en bedrijfsleven van binnenuit.

Altijd scherp, nooit bang om tegen heilige huisjes te schoppen, en met een hart voor vakmanschap en techniek.

Hij legt glashelder uit waarom mbo-studenten afhaken, docenten in slaap vallen en bedrijven talent mislopen. Maar hij geeft ook direct aan hoe het anders kan. Terpstra vertelt waarom hybride docenten essentieel zijn, hoe je mbo’ers wél vasthoudt en waarom mbo-scholen dringend ondernemender moeten worden.

Een aflevering dus vol praktische inzichten, scherpe analyses en eerlijke verhalen.

Wat ga je horen: 

• Introductie van Doekle Terpstra: Waarom hij dé kenner is van mbo en arbeidsmarkt.
• Bijna burgemeester van Tilburg: Waarom Terpstra blij was dat het niet doorging.
• De ruggengraat van Nederland?: Hoe serieus nemen politiek en bedrijven het mbo écht?
• Kanteling van het imago: Waarom vakmanschap eindelijk meer waardering krijgt.
• Persoonlijke passie voor vakmanschap: De lessen uit zijn jeugd en familie.
• Historische onderwaardering van mbo: Hoe Europese afspraken het mbo raakten.
• Kwaliteit mbo-onderwijs: Waarom Terpstra optimistischer is dan velen.
• Demografische uitdagingen: Waarom ROC’s krimpen en wat dit betekent.
• Nieuwe blik mbo-bestuurders: Waarom bestuurders anders moeten denken.
• De hybride docent: Waarom praktijkervaring cruciaal én gevoelig is.
• Stroef samenwerken met bedrijfsleven: Waarom onderwijs en ondernemers elkaar missen.
• Bekostiging via sectoren: Moeten sectoren rechtstreeks financiering krijgen?
• Branches die hun eigen weg gaan: Kansen én risico’s als branches zelf gaan opleiden.
• Investeringen vanuit branches: Waarom branches fors investeren in eigen opleidingen.
• Het Vakpaspoort: Hoe dit zorgt voor erkenning van echte vakmensen.
• Slechte communicatie binnen branches: Waarom het mbo belangrijke info mist.
• Focus op vitale sectoren: Waarom Nederland duidelijker moet kiezen.
• Zij-instroom als noodzaak: Waarom techniek draait op zij-instromers.
• Rol van Terpstra als hybride docent: Wat hij zelf kan toevoegen aan onderwijs.
• Waarom hybride docenten weinig steun krijgen: Belemmeringen in onderwijs én bedrijven.
•  Stille revolutie in opleiden: Hoe sectoren het heft in eigen handen nemen.
• Ondernemerschap mbo-instellingen: Waarom mbo’s meer moeten denken als ondernemers.
• Cultuurverschil onderwijs-bedrijfsleven: Waarom ze elkaar niet begrijpen.
• Regionale samenwerking: Hoe mbo’s sterker worden door samenwerking.
• Begeleiding op de werkvloer: Waarom goede begeleiding uitval voorkomt.
• Wederkerigheid en werkgeverschap: Waarom bedrijven én onderwijs elkaar nodig hebben.
• Veranderende houding van bedrijven: Hoe HR- en stagebeleid verbetert.
• Verwachtingsmanagement studenten: Waarom verwachtingen managen essentieel is.
• Toekomst mbo (over 20 jaar): Welke veranderingen zijn te verwachten?
• Scheiding initieel onderwijs en LLO?: Komt er een splitsing in onderwijsstructuren?
• Rol van burgerschap: Hoe blijft burgerschap behouden in sectorgerichte opleidingen?
• Toekomstplannen van Doekle Terpstra: Wat hij ná Techniek Nederland gaat doen. Is hij beschikbaar als minister in het volgende kabinet 

Meer weten?  

Download ook meteen de gratis whitepaper ‘Dwars door het samenwerkingsplafond’ via onze website, voor nóg meer praktische tips!

🎧 MBO: Onmisbaar, Maar Nog Steeds Onderschat: 

Karim Amghar over Erkenning, Welzijn en Waardering

Welkom bij de Brand & Jansen Podcast, dé podcast waar we in gesprek gaan met transformateurs in het beroepsonderwijs. In deze aflevering spreken we met Karim Amghar. Karim is docent, schrijver en programmamaker over de onderwaardering van het mbo en waarom dit dringend moet veranderen.

🔥 De Waarde van het MBO: Waarom We Niet Zonder Kunnen

Karim Amghar trekt fel van leer tegen de vooroordelen rondom het mbo. Hoewel mbo-studenten onmisbaar zijn voor onze economie en samenleving, krijgen ze nog altijd minder kansen en lagere salarissen dan hun hbo- en wo-collega's.

"We willen méér zorgpersoneel, maar betalen mbo-verpleegkundigen minder dan hun hbo-collega's. We willen méér vakmensen, maar blijven mbo’ers als 'laagopgeleid' bestempelen," zegt Karim.

In zijn nieuwste boek "Maar dat begrijp jij toch niet" rekent Karim af met deze vooroordelen en benadrukt hij hoe cruciaal mbo’ers zijn voor de maatschappij.

🧠 Waarom MBO-studenten Mentaal Onder Druk Staan

Karim wijst ook op de impact van deze onderwaardering op het mentaal welzijn van mbo-studenten.

👉 MBO-studenten ervaren regelmatig negatieve reacties op hun studiekeuze.

👉 Vooroordelen zorgen ervoor dat mbo’ers zich vaker onzeker voelen over hun toekomst.

👉 Mentale druk ontstaat omdat mbo-studenten vaak in sectoren werken met hoge werkdruk en weinig erkenning.

Karim benadrukt hoe belangrijk het is dat docenten persoonlijke aandacht geven en tijd maken voor gesprekken over welzijn.

💬 De Rol van de Docent: Persoonlijke Aandacht Maakt het Verschil

Volgens Karim is de rol van de mbo-docent essentieel in het versterken van het zelfvertrouwen en de motivatie van studenten.

"Er is geen prestatie zonder relatie," zegt Karim.

Door actief te luisteren, interesse te tonen en studenten te begeleiden in hun persoonlijke groei, kunnen docenten het verschil maken. Het stellen van simpele vragen zoals "Hoe was je weekend?" kan al bijdragen aan het creëren van een veilige en positieve leeromgeving.

📚 "Maar dat begrijp jij toch niet" – Een Mokerslag tegen MBO-vooroordelen

In zijn boek deelt Karim messcherpe analyses, persoonlijke ervaringen en harde feiten over de rol van het mbo in Nederland. Hij rekent af met het idee dat mbo "de onderkant" van het onderwijs is.

In het boek ontdek je:

✅ Waarom mbo’ers de ruggengraat van Nederland zijn.

✅ Hoe mbo-studenten dagelijks cruciale beroepen vervullen.

✅ Waarom respect en waardering voor mbo’ers geen luxe, maar noodzaak is.

🚨 Oplossingen voor Meer MBO-waardering

Karim deelt concrete stappen om het mbo op waarde te schatten:

✅ Salarissen verhogen in cruciale sectoren zoals zorg en techniek.

✅ Maatschappelijke Diensttijd (MDT) voor hbo- en wo-studenten in mbo-sectoren om bewustwording en waardering te vergroten.

✅ Cultuuromslag waarbij vakmanschap weer als waardevol en prestigieus wordt gezien.

👨‍🏫 De Amghar Paradox: Van Bouwvakker naar Onderwijsvernieuwer

Karim deelt ook zijn persoonlijke ervaring. Als mbo’er werd hij vaak onderschat en ontmoedigd om verder te leren. Nu is hij een veelgevraagd spreker en docent die opkomt voor mbo-studenten.

"Ik werd pas serieus genomen toen ik een pak aantrok en had gestudeerd," zegt Karim.

Zijn advies aan studenten? "Omring je met mensen die hoge verwachtingen van je hebben en je stimuleren om te groeien."

🔗 Meer Weten?

➡️ Meer over Karim Amghar en zijn boek op de Correspondent

➡️ Meer over Censes en onze aanpak voor mbo-onderwijs: www.censes.nl

📣 Help mee het MBO op de Kaart te Zetten!

✅ Deel deze aflevering met collega’s, vrienden en studenten.

✅ Heb jij ideeën of ervaringen over mbo-waardering? Laat het ons weten in de reacties!

✅ Volg ons voor meer gesprekken over onderwijs, praktijkleren en studentbegeleiding.

Shownotes 🎪 

Welkom in de woonkamer van Barend Last, in hartje Den Bosch! In deze aflevering duiken Maarten Brand en Krijn Jansen in het concept van 'zelfregulerend leren' (ZRL). Samen met Barend, onderwijsinnovator en auteur, ontdekken we waarom ZRL eigenlijk helemaal niet zo "zelf" is.  

Waar gaat het over? 

Barend geeft ons een exclusief inkijkje in zijn nieuwste boek "Dat doe je toch niet alleen?", dat hij samen met Derk Brandsen schreef en begin 2025 verschijnt. Het boek biedt een frisse, kritische kijk op zelfregulerend leren (ZRL) en verschuift de focus van individuele verantwoordelijkheid naar een coöperatieve en contextuele benadering. Leren is volgens Barend altijd een sociaal proces, ingebed in een netwerk van studenten, docenten en praktijkbegeleiders.  

Highlights uit het gesprek: 

👉🏽 Zelfregulatie is een paradox: Het woord 'zelf' impliceert individuele verantwoordelijkheid, terwijl ZRL juist sterk gestuurd moet worden en een collectieve verantwoordelijkheid is. Coregulatie erkent dat leren altijd plaatsvindt binnen een sociale context en dat iedereen in het netwerk elkaar beïnvloedt en ondersteunt. 'Zelf' is dus niet 'solo'.  

👉🏽Sociale interactie/ gedeelde verantwoordelijkheid: Coregulatie benadrukt dat leren niet alleen een individuele activiteit is, maar een collectief proces waarin docenten, medestudenten en praktijkbegeleiders samenwerken om het leerproces van een student te ondersteunen.  

👉🏽Netwerk van regulatie: Leren is een symfonie van regulatieacties. Iedereen in het netwerk (van docenten tot AI ) speelt een rol in het begeleiden en versterken van het leerproces.  

👉 De rol van de docent:

Docenten worden steeds meer ontwerpers van onderwijs en interacties. Ze zijn niet alleen kennisoverdragers, maar ook coaches die scaffolding bieden en effectieve leerstrategieën stimuleren.  

👉Werkplekleren: Coregulatie strekt zich uit tot de werkplek, waar begeleiders een cruciale rol spelen in het verbinden van theorie en praktijk.  

👉 AI als coregulatie-'artefact': AI is natuurlijk nieuw en spannend, wel kan het studenten ondersteunen in het formuleren van leerdoelen, plannen en feedback geven. Het wordt een "actor" in het netwerk, vooral bij afstandsonderwijs.  

👉 Innovatie in het onderwijs: Coregulatie biedt een alternatief voor traditioneel onderwijs door een interactieve en dynamische leeromgeving te creëren waarin studenten actief bijdragen en docenten hun kwetsbaarheid tonen.  

Wat weet je na deze aflevering?

Barend’s visie geeft een fundamenteel nieuwe kijk op leren:  

👉🏽Zelfregulatie is niet alleen een individuele verantwoordelijkheid; het is een collectieve inspanning.  

👉Coregulatie is de sleutel tot beter leren, met docenten, medestudenten en professionals uit de praktijk als essentiële schakels in een netwerk.  

👉Leren in het mbo draait om sociale interactie, gedeelde verantwoordelijkheid en het slim verbinden van theorie en praktijk.  

👉🏽Docenten spelen een cruciale rol als coaches en ontwerpers van het leerproces, en hun eigen professionalisering is daarom net zo belangrijk als die van studenten.  

👉AI biedt kansen als coregulatie-artefact, een hulpmiddel dat leren ondersteunt en versterkt, mits je het goed aanpakt.  

Benieuwd hoe deze ideeën jouw kijk op onderwijs kunnen veranderen? Luister, leer, en laat je inspireren!  

Meer over Barend Last lees je op zijn website

Het boek kun je hier bestellen, verschijnt 14 maart 2025

Meer over Censes en hoe wij het beroepsonderwijs vooruit helpen lees je hier

Linkedin Maarten Brand

Linkedin Krijn Jansen

🎧 Mentaal Sterk in het MBO: Hoe Astrum College Zorgt voor Welzijn en Succes

Welkom bij de Brand & Jansen Podcast! In deze aflevering duiken Maarten Brand en Krijn Jansen in een thema dat essentieel is voor mbo-docenten: mentaal welzijn en praktijkleren.

Te gast zijn Lieke Brugman, docent aan het Astrum College (onderdeel van ROC A12), en mbo-student Mirte. Samen delen zij hoe praktijkgericht onderwijs en persoonlijke aandacht bijdragen aan het welzijn van zowel studenten als docenten.

🚀 Theorie en Praktijk vanaf Dag Eén

Lieke Brugman legt uit hoe zij en haar team theorie en praktijk vanaf de start van de opleiding combineren. Studenten beginnen al in de eerste weken met praktijkleren in echte werkomgevingen.

"We gaan als docenten regelmatig mee naar de werkplek om studenten te begeleiden. Dat is niet alleen leerzaam voor hen, maar ook voor ons als docenten," vertelt Lieke.

Deze aanpak helpt studenten niet alleen om vakinhoudelijke kennis op te doen, maar ook om zelfvertrouwen te ontwikkelen en hun mentale veerkracht te versterken.

🧠 Mentaal Welzijn: Meer dan Alleen Leren

Lieke en Mirte benadrukken dat aandacht voor mentaal welzijn in het mbo cruciaal is. Het Astrum College zet in op concrete initiatieven die bijdragen aan een gezonde studieomgeving:

✅ Yoga-sessies om stress te verminderen

✅ Een kledingrek voor studenten die het financieel moeilijk hebben

✅ Gratis sportmogelijkheden om gezondheid te bevorderen

✅ Persoonlijke check-ins waarbij docenten bewust vragen hoe het écht met studenten gaat

"De kleinschaligheid van het Astrum College maakt dat we elke student goed kennen," legt Lieke uit. "We kunnen daardoor écht inspelen op hun behoeften."

👨‍🏫 Docentenstages: Leren van de Praktijk

Lieke is groot voorstander van zogenaamde docentenstages. Dit betekent dat docenten zelf een paar dagen meelopen in het werkveld, zodat ze actuele inzichten direct in hun lessen kunnen toepassen.

"Het ideaalbeeld is dat je als docent twee dagen met een student meeloopt op diens stageplek. Zo zie je met eigen ogen welke ontwikkelingen er in de praktijk spelen," zegt Lieke.

💬 De Kracht van Persoonlijk Contact

Student Mirte deelt waardevolle tips voor docenten die het welzijn van hun studenten willen verbeteren.

"Het helpt enorm als docenten eenvoudige persoonlijke vragen stellen, zoals: 'Hoe was je weekend?' Dat soort kleine dingen maken echt het verschil," vertelt Mirte.

Daarnaast benadrukt Mirte dat studenten ook oog hebben voor het welzijn van docenten. Haar advies?

"Zet die laptop 's avonds eens uit en neem wat rust."

🔥 Erkenning voor het MBO: Onmisbaar en Waardevol

Zowel Lieke als Mirte pleiten voor meer waardering voor mbo-studenten.

"Onze mbo-studenten zijn van onschatbare waarde voor de maatschappij," zegt Lieke. "Zij zijn de vakmensen die Nederland draaiende houden en verdienen daar erkenning voor."

📌 Belangrijke Feiten

✅ Lieke Brugman is verkozen tot MBO-docent van het jaar 2023

✅ Het Astrum College is een kleinschalige instelling met ongeveer 225 studenten

✅ Het Astrum College werkt samen met Mind Us, een organisatie die zich inzet voor het mentale welzijn van jongeren (waar koningin Máxima ambassadeur van is)

✅ Student Mirte neemt deel aan de Skills Heroes-wedstrijden

🔗 Meer weten?

➡️ Meer over het Astrum College: www.astrumcollege.nl

➡️ Meer over de MBO-docent van het jaar prijs van Lieke

➡️ Meer over de samenwerking met Mind Us lees je HIER

➡️ Meer over Censes en hoe wij het mbo ondersteunen: www.censes.nl

📣 Help mee het MBO op de kaart te zetten!

✅ Deel deze aflevering met collega’s, vrienden en studenten.

✅ Heb jij tips of ervaringen over het versterken van mentaal welzijn in het mbo? Laat het ons weten in de reacties!

✅ Volg ons voor meer gesprekken over onderwijs, praktijkleren en studentbegeleiding.