Hans Boutellier is bijzonder hoogleraar Polarisatie & Maatschappelijke Veerkracht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In 2021 schreef hij Het Nieuwe Westen, een boek over een samenleving die haar houvast kwijt is en zoekt naar een nieuw, groot verhaal dat ons kan verbinden. Dit is de bonus aflevering van De Jodenjager, waarin ik met Boutellier praat over hoe vijftig jaar pragmatisch beleid hebben geleid tot een versplinterde samenleving, waarin mensen steeds meer tegenover elkaar zijn komen te staan. Maar we hebben het ook over wat we daaraan kunnen doen — en over waarom er toch reden is om hoop te houden op betere tijden.

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Ik maak me zorgen. Hoe kan het dat net als tachtig of honderd jaar geleden groepen mensen worden uitgesloten en als tweederangs burgers weggezet? Dat we hier, na alles wat we hebben meegemaakt, opnieuw vervallen in verdeeldheid en polarisatie. En dat gaat niet alleen om antisemitisme, maar ook om de discriminatie en het wegzetten van andere bevolkingsgroepen, zoals vluchtelingen of Nederlanders met een migratieachtergrond. 

En alarmerender: een begrip als omvolking, of het nadrukkelijk in kaart willen brengen van specifieke bevolkingsgroepen. Het in twijfel trekken van de rechterlijke macht en het uithollen van de vrijheid van meningsuiting: het wordt steeds meer als normaal aanvaard. Kunnen we iets leren van de geschiedenis? Waar staan we nu? En kunnen we het proces keren? Kunnen we de juiste keuzes maken. Lukt het mij? Of jou?

In deze aflevering hoor je Eva Lettermann, Duits historica én het achternichtje van Franz Fischer, die andere oorlogsmisdadiger van de Twee van Breda. Je hoort ook Hans Boutellier, hoogleraar polarisatie en veerkracht, Alette Smeulers, hoogleraar internationale misdrijven, Hinke Piersma, hoofd onderzoek NIOD en Theo de Korte, secretaris van de stichting Apeldoornsche Bosch.

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Hoe ging het met Aus der Fünten na de oorlog? Gaf hij rekenschap over wat hij gedaan had? Had hij spijt? En waarom duurde zijn gevangenschap zo lang, meer dan veertig jaar?

In deze aflevering neem ik je mee naar de rechtszaak tegen Aus der Fünten, zijn decennialange detentie in de koepelgevangenis van Breda en al zijn pogingen om eerder vrij te komen.

Je hoort over een schilderij dat jarenlang een houvast voor Aus der Fünten is geweest. En wat je ook hoort is zijn stem. De stem van Ferdinand Aus der Fünten.

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Wat wist Aus der Fünten van het lot van de Joden die op transport werden gesteld? Wat wist Nederland? Hoe gingen die deportaties in zijn werk, welke rol speelde Aus der Fünten in doorgangskamp Westerbork en welk duivels plan zat er achter die deportaties?

Je hoort onder meer hoe Salo Muller in zijn woning in Amsterdam-Buitveldert vertelt over de razzia waarbij hij en zijn ouders werden opgepakt en over mijn bezoek aan Westerbork en het Haus der Wannsee Konferenz nabij Berlijn.

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Wat dreef Aus der Fünten? Hoe kan het dat iemand misdrijven pleegt die zo onmenselijk zijn dat het niet te bevatten is, zoals bij de ontruiming van de inrichting voor geesteszieken het Apeldoornsche Bosch? Wat maakt dat mensen over die grens van het ondenkbare gaan? Doen omstandigheden ertoe? De omgeving waarin iemand opgroeit? Opvoeding? Komt het door het aanhangen van een extreme ideologie? Wat drijft iemand? 

Ik ga naar Duitsland om de antwoorden op die vragen te vinden. 

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Misschien dat nergens het contrast tussen Aus der Fünten als gewone man en het monster dat hij werd, zo scherp is als in Apeldoorn. In 1909 opende daar - aan de Zutphensestraat - de inrichting voor geesteszieken Het Apeldoornsche Bosch. 34 jaar later, in januari 1943, werd die inrichting wreed ontruimd.

In Apeldoorn heb ik een afspraak met Theo de Korte. Hij is secretaris en initiatiefnemer van Stichting Apeldoornsche Bosch. Theo kan mij vertellen wat hier plaatsvond, die koude januarinacht van 1943. Waarom werd de inrichting ontruimd? Hoe verging het de patiënten? En: hoe verliep het daarna?

Voor meer informatie over het Apeldoornsche Bosch: https://www.apeldoornschebosch.nl/

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]

Na de podcast FOUT, is dit mijn nieuwe podcast over de Tweede Wereldoorlog: De Jodenjager. Daarin vertel ik je het verhaal van Ferdinand Aus der Fünten, de SS’er die tijdens de Tweede Wereldoorlog de dagelijkse leiding had over de deportatie van tienduizenden Joden uit Nederland.

Aus der Fünten was meer dan een schakel in de bureaucratie: hij was het gezicht van de deportaties in Nederland.

In deze podcast onderzoek ik hoe Aus der Fünten uitgroeide tot deze centrale figuur. Wie was hij? Hoe kwam hij op deze positie terecht? Wat dreef hem? En wat gebeurde er met hem na de oorlog, toen hij als één van de beruchte "Drie van Breda" meer dan veertig jaar gevangen zat? 

Maar De Jodenjager is ook een zoektocht naar een grotere, actuele vraag: hoe kan een ‘normaal’ mens tot zulke keuzes komen? Hoe wordt een gewone man een monster? Wat zegt dat over ons? Over mij? Of jou? In een tijd van uitsluiting en polarisatie roept deze podcast op tot reflectie. Zien we het verschil tussen goed en kwaad? Kunnen we de juiste keuze maken als het erop aankomt?

De podcast belicht zo de bredere context van radicalisering, uitsluiting en vervolging. Ook in deze tijd.

Support the show

Heb je vragen of wil je iets kwijt: mail naar [email protected]