ธรรมดีรุ่งโรจน์สัญจร ครั้งที่ 18 คอร์สอานาปานสติ ณ วัดบุปผาราม กทม.โดย พระกิตติวิมลเมธี (พอจ.สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบุปผารามวรวิหาร

ไม่ว่าเราจะภาวนาสายไหน สุดท้ายจะต้องยกจิต เปลื้องจิตออกไปจากแดนกามสัญญา จนสามารถที่จะเกิดความเห็น เห็นโดยที่ไม่ต้องอาศัยสัญญา เห็นในสภาวะที่ปรากฏตามความเป็นจริง เห็นในสิ่งที่ปรากฏโดยที่เราไม่ต้องไปเพ่งพินิจ ไม่ต้องไปมีเจตนาอะไร เหมือนตาเรามองอยู่ แล้วมีสิ่งมาผ่านสายตา มันก็เห็น แต่นั่นมันดวงตา เห็นทางใจโดยไม่อาศัยความจงใจ ไม่อาศัยเจตนา ไม่อาศัยสัญญา ไม่อาศัยเวทนา ถ้าการปฏิบัติสายใดยังต้องอาศัยเจตนา อาศัยสัญญา อาศัยเวทนา อันนั้นยังไม่เห็น แล้วก็เป็นสมถะล้วน แม้ว่าจะบอกว่าเป็นวิปัสสนา แต่ยังเจตนา ยังจงใจ ยังอาศัยสัญญา อย่างนั้นเรียกว่ายังไม่เห็น

เห็นพระพุทธเจ้าเรียก ปัสสตะ ถ้าเรียกศัพท์รวมสองอย่างเรียกว่า ญาณทัสสนะ การเห็นนี้ถ้าเป็นอานาปานสติ ก็คือการเปลื้อง ปฏิบัติไปตามลำดับเรื่อยๆ จนเรามีความชำนาญในการเห็นลมระงับ เห็นกายสังขารระงับ จนเข้าสู่เวทนา เวทนาคืออาการของจิตอย่างหนึ่ง ซึ่งออกมาในรูปแบบของถ้ามันเป็นสมาธิมีฉันทะแล้ว มันก็จะมีปิติ สุข จิตตสังขารคือ เจตนา ผัสสะ สัญญา เวทนา มนสิการ สิ่งเหล่านี้เป็นเวทนา ซึ่งเป็นอาการของจิต เราเห็นอาการเหล่านี้ด้วยการศึกษา ยังอาศัยสัญญา เวทนา ยังอาศัยเจตนา แต่เห็นความเป็นจริงของตัวสุดท้ายที่เราจะต้องออกไปสู่จิต ก็คือสัญญา เจตนา เวทนา มนสิการ ผัสสะ อันนี้เราเห็นได้ เห็นตามความเป็นจริง ว่ามันเป็นสภาวะที่เกิดและดับ สภาพธรรม ณ ขณะนั้นมันก็จะเหลือแต่จิต พอเข้าไปสู่จิต แม้ว่าเราเห็นสัญญา เจตนา เวทนาดับ แต่สัญญาและเจตนายังมีอยู่ แต่จิตที่เค้าปรากฏเด่นชัดนั้น เราไม่ไปเห็น ไม่ไปดู ไม่ไปใส่ใจสัญญาและเจตนาแล้ว เพราะตัวสัญญาและเจตนาไม่ได้มามีบทบาทสำคัญ ณ ขณะนั้น แต่จิตลอยเด่นขึ้นมา

จิตที่ลอยเด่นขึ้นมามันก็จะเกิดเป็นสภาพธรรมปรากฏในจิตที่ลอยเด่นขึ้นมา คือ มันก็จะเกิดความรื่นเริงในตัวจิตโดยไม่อาศัยกาย เป็นจิตล้วนๆ แล้วเกิดความรื่นเริงภายใน ความรื่นเริงไปเรื่อยๆแล้วมันก็จะเป็นความตั้งมั่นของจิต จากนั้นเกิดความปราโมทย์ รื่นเริง แล้วก็เกิดความตั้งมั่นของจิต แล้วต่อไปมันก็จะเปลื้องตัวที่คอยดูคอยรู้คอยเห็น เวลาเปลื่้องออกไปสภาพของจิต ณ ขณะนั้นมันเกิดองค์ความรู้ องค์ความรู้จะทำหน้าที่เห็น เพราะฉะนั้นไม่ได้อาศัยสัญญา

ไม่ว่าการปฏิบัติสายไหน ตัวเห็นนี้ไม่เห็นเป็นอย่างอื่น เห็นตามความเป็นจริง ความเป็นจริงของสรรพสิ่ง คือ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา นี่เป็นความเป็นจริงของสรรพสิ่ง ถ้าตัวเห็นนี้ ไปเห็นความเป็นจริงอย่างนี้ จะคลายตัวเองออกมา ตัวยึดจะดีดออกหมดเลย แต่ที่เราเห็นแล้ว มันคลายตัวออกมาไม่ได้เพราะเราเห็นด้วยสัญญา เราเรียกว่า คิดเห็น

เพราะฉะนั้นการปฏิบัติจึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ถ้าหากว่ายังอยู่ในการคิดแดนสัญญา ยังอยู่ในแดนของกามสัญญา คนที่ปฏิบัติธรรมไม่ว่าสายไหน ถ้ายังอยู่ในแดนกามสัญญา ก็จะอยู่กับความพอใจและไม่พอใจ และความไม่พอใจ ความพอใจจะแรงมาก และหลงความพอใจเป็นปิติ หลงราคะเป็นฉันทะ จิตที่น้อมไปด้วยตัณหาบอกว่าเป็นฉันทะ มันผิดเพี้ยนไป เพราะมาจากการคิด ไม่ใช่มาจากความจริง ความคิดไม่สามารถให้มันเกิดเป็นความจริงได้ ถ้าจะให้เค้าเป็นความจริง มันจะต้องมีองค์ประกอบ 2 ประการ คือ 1.ต้องมีความรู้ 2.ต้องมีสภาวะมารองรับความรู้ของตัว นั้นคือความจริง เราว่าอนิจจังคือความรู้ เราจะรู้จริงตรงนี้ต้องมีสภาวะที่เป็นอนิจจังมารองรับความรู้ที่เรามี

โลกมีโมหะ อวิชชา เป็นเครื่องผูกพัน มันรัดรึงเราไว้ รั้งเราไว้ให้อยู่ในแดนของมัน มันปรากฏว่าเป็นตัวเป็นตน สภาวะที่เราเห็นมันเที่ยง เมื่อแปรไปจากนั้นเราก็เศร้าโศกเสียใจ เพราะอวิชชาและโมหะ ทำให้เราโง่ ทุกๆการกระทำแต่ละครั้งไปพอกพูนอวิชชาให้หนาขึ้น จิตเราถูกความมืดแวดล้อมไว้ทำให้มองไม่เห็นความสว่าง ทุกอย่างปรากฏว่าเที่ยงเสมอ ความร้อยรัดกังวลใจเหล่านี้จะไม่มีสำหรับผู้ที่เห็นว่าไม่เที่ยงจะไม่มี

เมื่อจะเข้าสู่คอร์สภาวนาต้องกล้าหาญที่จะปลดปลิโพธให้หมด จะเหลือตัวเรามีชื่อ เพศ อายุ ฐานะ ต้องปลดให้หมดให้เหลือแต่รูปกับนาม พอใจไม่พอใจที่รูปนาม ไม่สำคัญหมาย ก็จะไม่ปรุง มองให้เห็นเหตุปัจจัยจริงๆของรูปนาม รูปเกิดมาจากธาตุ4 เป็นที่อาศัยของนาม พระพุทธเจ้าตรัสว่าเมื่อจิตตั้งมั่นดีแล้ว จะรู้ตามความเป็นจริง จึงต้องอาศัยสมาธิ สมาธิคือความตั้งมั่นไม่ใช่ความสงบ ตั้งมั่นที่อุเบกขา สติที่ตั้งมั่นมีลักษณะไม่ซัดส่ายตั้งที่จิตตั้งมั่น ต้องฝึกฝนอบรมที่เราเรียกว่าภาวนา เราสร้างจิตผู้รู้ ให้รู้กายในกาย เวทนาในเวทนา จิตในจิต ธรรมให้ธรรม

สัมมาสติและสัมมาสมาธิต้องเป็นนิพเพธิกสมาธิ คือ สมาธิเพื่อการขัดเกลา

#อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ