หากจะพูดถึงยุคแรกๆ ที่มีการปรับตัวอย่างเด่นชัดของสถาบันพระมหากษัตริย์ไทย ในรัชสมัยของในหลวง ร.4 ถือได้ว่าเป็นยุคแห่งการวางรากฐานที่นำไปสู่การปฏิรูปประเทศในด้านต่างๆ อย่างแท้จริง โดยเฉพาะในด้านการปกครอง

จากการที่สยามเริ่มติดต่อค้าขายและเปิดรับวัฒนธรรมของชนชาติยุโรปมาตั้งแต่ช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ทำให้ในหลวง ร.4 ทรงมีความเข้าใจเกี่ยวกับระบอบการปกครองของตะวันตกเป็นอย่างดี เรียกได้ว่าทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่มีความเป็นสมัยใหม่ ก็คงไม่ผิดนัก

เมื่อทูตชาวอเมริกันเดินทางมาเข้าเฝ้าฯ หรือเมื่อครั้งมีพระราชสาส์นถึงประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา พระองค์จะทรงสอบถามพูดคุยถึงระบบการเลือกตั้งแบบประชาธิปไตยอย่างสนพระทัย จากการที่ทรงติดตามข่าวคราวด้านการปกครองของชาติตะวันตกอยู่ตลอดเวลา

และรู้ไหมครับว่า ได้มีการทดลองระบบการเลือกตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัย ร.4 จากการคัดเลือกผู้ดำรงตำแหน่งผู้พิพากษา ซึ่งถือเป็นตำแหน่งสำคัญในทางตุลาการ โดยเรื่องนี้มีหลักฐานยืนยันอยู่ในเอกสารชั้นต้นของหอจดหมายเหตุแห่งชาติด้วย

ทั้งหมดนี้ถือเป็นร่องรอยหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ที่ชี้ให้เห็นว่า แนวคิดเรื่องการเลือกตั้งในสังคมสยามอันเป็นหนึ่งในรากฐานของความเป็นประชาธิปไตย ได้เริ่มก่อร่างสร้างตัวขึ้นมาแล้วตั้งแต่ยุคสมัยของในหลวง ร.4 และเป็นจุดเริ่มต้นไปสู่ยุคแห่งการพัฒนาของสยามในช่วงเวลาต่อมา

นั่นคือยุคแห่งการพลิกฟื้นปฏิรูปบ้านเมือง ให้ทัดเทียมกับอารยประเทศในยุคสมัยของในหลวง ร.5 นั่นเอง

รากฐานของแนวคิดเสรีนิยมประชาธิปไตย ในสมัย ร.4 เริ่มต้นขึ้นอย่างไร ? ร่องรอยจากอดีตที่ชี้ชัดว่าพระมหากษัตริย์ของไทย มีวิสัยทัศน์ และมีความรับรู้เกี่ยวกับสถานการณ์โลกตะวันตกอยู่ตลอดเวลา คืออะไรบ้าง ? หาคำตอบได้ในบทความนี้ https://bit.ly/3Kz0Q1z