In deze speciale epiloogaflevering van Europa Dichterbij blikken Marnix Kluiters en Berrie van der Molen samen met Reinier van Lanschot, Europarlementariër voor Volt, terug op de inzichten uit het eerste seizoen en kijken we vooruit. Wat zijn de grootste uitdagingen voor Europa? Hoe kan de EU haar geopolitieke rol versterken, en hoe werkt Reinier aan een slagvaardiger en democratischer Europa?

In het eerste seizoen spraken Marnix en Berrie diverse experts en wetenschappers:

Aflevering 1: Robin de Bruin over de geschiedenis van Europese integratie.

Aflevering 2: Caroline de Gruyter over de waarden van Europa.

Aflevering 3: Elske van den Hoogen over hoe we naar Europa kijken.

Aflevering 4: Henri de Groot over de Europese economie.

Aflevering 5: Haroon Sheikh over Europa op het wereldtoneel.

Aflevering 6: Paul van Hooft over defensie en Europese integratie.

Reinier reflecteert op inzichten uit alle zes afleveringen. Hij bespreekt de politieke en economische uitdagingen van de Europese Unie, de urgentie van defensiesamenwerking en de rol van Europese wetgeving in de mondiale machtsverhoudingen. Hoe kan de EU haar positie als economische reus behouden en uitgroeien tot een volwaardige geopolitieke speler?

De Europese Unie bevindt zich op een historisch kruispunt. Luister nu naar ons gesprek over de toekomst van Europa en de keuzes die in Brussel en Straatsburg worden gemaakt.

Verder lezen? Lees het rapport door Mario Draghi waar Reinier naar verwees, zijn boek 'Wij zijn Europa', en over het onderzoeksproject van Charge naar verdergaande Europese defensiesamenwerking.

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op Bluesky en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

In de zesde aflevering van Europa Dichterbij spreken Marnix en Berrie met internationale veiligheidsexpert Paul van Hooft. Als hoofdonderzoeker leidt hij het programma Defensie en Veiligheid bij RAND Europe. Paul neemt ons mee in de veranderende aard van oorlogvoering en de toekomst van de Europese defensie.

De aard van oorlogsvoering is de afgelopen 150 jaar ingrijpend veranderd door de exponentiële toename van vuurkracht en technologische ontwikkelingen, zoals drones en precisiewapens. Bovendien stelt Paul dat Europa en de NAVO lange tijd niet hebben hoeven strijden tegen zeer capabele tegenstanders. We bespreken Europese integratie als voorwaarde om onze waarden, veiligheid en welvaart te beschermen. Hoe kan Europa zich wapenen tegen wereldmachten zoals China en Rusland? Welke rol speelt technologie in moderne conflicten, en is Europa daar goed op voorbereid?

Volgens Paul is een sterkere Europese pijler binnen de NAVO noodzakelijk, maar hij waarschuwt dat de term "Europees leger" misleidend is. In plaats daarvan pleit hij voor een Europa dat zelfstandig militair kan optreden binnen het NAVO-kader, zodat het in staat is zichzelf te verdedigen wanneer Amerikaanse bescherming niet langer vanzelfsprekend is. Tot slot benadrukt Paul dat Europa eerst een overtuigender politiek verhaal nodig heeft voordat verdere integratie op defensiegebied mogelijk is. De focus moet liggen op Europese veiligheid, niet op NAVO-normen of op wat de Amerikanen willen. Het gaat uiteindelijk om de veiligheid van Europa — en daarmee ook om de veiligheid van ons allemaal. Want als we die verliezen, kunnen we ook andere zaken zoals de verzorgingsstaat en het onderwijs niet meer organiseren.

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

In de vijfde aflevering van Europa Dichterbij duiken Marnix en Berrie met hoogleraar Haroon Sheikh in de rollen van Europa op het veranderende wereldtoneel. Haroon Sheikh is bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en senior wetenschapper bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Onlangs publiceerde de WRR het rapport ‘Nederland in een fragmenterende wereldorde’. Haroon, leider van het project, neemt ons mee in deze fragmenterende wereldorde en de plaats van Europa daarbinnen. 

Het wereldbeeld van globalisering en vrijhandel gaat niet langer op. Voor veel landen geldt de achterliggende gedachte van wederzijdse afhankelijkheid niet meer en zijn afhankelijkheden juist onderdeel geworden van geopolitiek. Haroon stelt dat het niet meer mogelijk is om de wereld vanuit een enkel wereldbeeld, met één overkoepelend verhaal, te begrijpen. Daarom moet Europa veel gevoeliger worden voor alternatieve wereldbeelden en meer laveren tussen verschillende kanten. Als voorbeeld noemt Haroon het wereldbeeld van postkolonialisme, dat benadrukt dat het tijdperk van Westerse dominantie voorbij is. Is Nederland voorbereid op de afnemende ideële dominantie van het Westen? En wat moet er gebeuren om Nederland weerbaarder te maken?

We bespreken de nieuwe geopolitieke rol waar Europa zich in moet manifesteren. Kan Europa zich ontwikkelen tot volwassen geopolitieke macht en tegelijkertijd haar waarden behouden? Het wordt duidelijk dat zowel Europa als Nederland flink aan de bak moeten om zich aan te passen aan de nieuwe wereldorde. 

Verder lezen? Lees hier het WRR-rapport ‘Nederland in een fragmenterende wereldorde’. 

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

In de vierde aflevering van ‘Europa Dichterbij’ kijken Marnix en Berrie met Henri de Groot naar Europa door een economische bril. Henri is hoogleraar Regional Economic Dynamics aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Als kroonlid van de Sociaal Economische Raad (SER) was hij betrokken bij de verkenning van de beleidsagenda voor de Europese Unie voor de periode 2024-2029.

“De noordelijke lidstaten zijn nettobetalers aan Europa. Dat betekent dat als je puur naar de boekhouding kijkt, we meer naar Brussel brengen dan dat we in directe financiële zin uit Brussel terugkrijgen.” Toch plukt Nederland, als je naar het grotere plaatje kijkt, ook zelf de economische vruchten van het lidmaatschap van de Europese Unie. Bovendien, zo onderstreept Henri: solidariteit en stabiliteit zijn nauw verbonden. Investeren in de een is investeren in de ander, en daarmee in het voorkomen van oorlogen. Waarom is de beeldvorming over Europa en de economie dan toch vaak negatief?

We bespreken de unieke balanceeract van de Europese Unie tussen een sterke economie enerzijds en het behoud van waarden anderzijds. Kan Europa een pionier zijn om tot nieuwe economische waarden te komen? Een dynamisch gesprek waarin duidelijk wordt dat verdergaande samenwerking op Europees niveau een absolute no-brainer is, al zijn er grote uitdagingen.

Verder lezen? Hier zijn Henri's leestips: 

• Europa in crisis door Coen Teulings et al.
• Divers Europa: Verscheidenheid in cultuur, economie en beleid, Europese Verkenning 4, CPB and SCP, 2006 (met P. Dekker, S. Ederveen, en anderen).
• China and the Dutch Economy: Stylised Facts and Prospects, CPB Document, no. 127, Den Haag, 2006 (met W. Suyker).
• Werk van Dani Rodrik (The Trilemma): Dani Rodrik profiled by Marina Bolotnikova | Harvard Magazine
• CPB over de baten van Europese integratie: Studie uit 2008; Studie uit 2022.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

Er bestaan veel aannames over hoe mensen naar Europa kijken. In de derde aflevering van Europa Dichterbij kijken Marnix en Berrie daarom met onderzoeker Elske van den Hoogen door de ogen van de Nederlandse burger naar de Europese Unie. Elske is onderzoeker politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde aan de Erasmus Universiteit op denkbeelden onder Nederlanders over de Europese Unie. Door te putten uit haar promotieonderzoek brengt Elske de nodige nuance aan in dit publieke debat. 

Er is namelijk iets interessants aan de hand met het debat over de Europese Unie, zag Elske. Het lijkt bijna alsof de Europese Unie voor iedereen iets anders betekent; mensen komen vanuit heel verschillende overtuigingen bij vaak vergelijkbare perspectieven op Europa uit. Door haar onderzoek kan Elske vier verschillende denkbeelden onderscheiden. Allereerst het pragmatische denkbeeld waarbij mensen de EU vooral als handig zien. Dan de federalistische kijk, waarbij de EU als niet verregaand genoeg en dus onaf wordt beschouwd. Mensen met een anti-establishment perspectief zien de EU als een kwaadwillend elite-bolwerk. Tot slot vond Elske het onverschillige denkbeeld, dat vaak wordt vergeten in het debat over Europa. Ongeveer een kwart van de mensen heeft nou eenmaal geen mening over Europa, maar dat betekent niet dat ze eurosceptisch zijn. 

Elske helpt ons door haar politiek-sociologische bril te kijken naar deze verschillende denkbeelden over de Europese Unie. Wat kunnen we leren van deze denkbeelden, wat betekent Europese integratie voor de verschillende mensen en is het zo dat mensen vanzelf enthousiaster worden over Europa als ze er meer over weten? 

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

In de tweede aflevering van Europa Dichterbij gaan Berrie en Marnix in gesprek met Caroline de Gruyter over de waarden van Europa. Als journalist en docent in Brussel schrijft Caroline de Gruyter al ruim twintig jaar over Europa. Ze is columnist en correspondent voor NRC Handelsblad en publiceert ook in De Standaard, EUobserver en Foreign Policy. In 2021 verscheen het meermaals herdrukte boek ‘Beter wordt het niet’.

Caroline legt uit dat Europa voortdurend verandert en geen onverzettelijke “olietanker” is, zoals vaak wordt gedacht. Europa reageert namelijk voortdurend op wat er in de wereld gebeurt en lijkt in dat proces haar waarden steeds explicieter te omarmen. Maar waarom is het vaak lastig om de successen van Europa als zodanig te zien? Met de deals uit Brussel lijkt immers niemand tevreden te zijn. Volgens Caroline illustreren de imperfecte maar acceptabele compromissen juist de kracht van Europa. Ook het “Brussels effect”, de grootste troef van de Europese Unie, komt ter sprake.

We analyseren de Europese kunst van de acceptabele compromissen in een gesprek dat ons dichter bij de waarden van Europa brengt en de vraag oproept hoe veilig die waarden zijn in de huidige politieke context. 

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.

In deze eerste aflevering van Europa Dichterbij gaan Marnix en Berrie op zoek naar de beginselen van Europese integratie met dr. Robin de Bruin. Robin de Bruin is universitair docent politieke geschiedenis van de Europese integratie aan de Universiteit van Amsterdam en auteur van het boek ‘Elastisch Europa’ en verschillende hoofdstukken uit het handboek ‘The Unfinished History of European Integration’. 

Hoe verliep het proces van Europese integratie tot nu toe? En, misschien nog wel belangrijker: wat bedoelen we eigenlijk met Europese integratie? In dit gesprek vertelt Robin over de verschillende achtergronden en motivaties die aan de historische stappen van integratie (of vervlechting?) ten grondslag liggen. Wat was de rol van dekolonisatie in dat proces, en hoe kan het dat mensen en naties telkens weer iets anders van Europese samenwerking verlangden? 

Een gesprek waarin we op zoek gaan naar historische lessen en parallellen, en misschien wel een recept voor Europese integratie. 

Charge is het wetenschappelijke platform voor Volt Nederland.

ℹ️ Bezoek onze website www.charge-volt.org om verder te lezen over Europa en democratie. 

🌐 Volg Charge op LinkedIn, op X en op Threads. 

🎼 Jingles gecomponeerd door Podcast Creators.