Dağhan Irak’ın hazırladığı Hükmen Yenik! Belgesel serisinin üçüncü bölümünde, Mexico City’de düzenlenen 1968 Yaz Olimpiyatları’ndaki tarihî podyum fotoğrafını yeniden ziyaret ediyoruz. ABD’deki eşit haklar mücadelesinde sporun yerini ve bu alandaki protestoların tarihini 1968’den bugüne okumaya çalışırken, Tommie Smith ve John Carlos’un madalya töreninde havaya kalkan yumruklarının gücünü bir kez daha vurguluyoruz. Mexico City öncesi Amerika’yı kuşatan ayrımcı politikalar ve beyaz ırkçı terörün ayyuka çıktığı günler, bu iklimde siyah sporcuların yaşadığı boykot ikilemi, Muhammed Ali’nin etki gücü, Peter Norman’ın hikâyesi ve spor tarihinin en güçlü protestolarından birinin bugüne yansımaları… / Ses Tasarımı: Yiğitcan Akçelik & Dağhan Irak, Seslendirme: Caner Eler

Hükmen Yenik! Belgesel’in ikinci bölümündeki durağımız İngiltere. Dağhan Irak, bu bölümü Margaret Thatcher döneminin Premier League’i ve İngiltere’deki neoliberal futbol düzenini nasıl yarattığını açıklamaya ayırıyor. Seksenli yıllarda işçi sınıfını tribünlerden uzaklaştıran muhafazakâr parti politikalarını, Thatcher yönetiminin Heysel ve Hillsborough facialarını nasıl kullandığını, 1992 yılında bu miras üzerine inşa edilen bugünkü Premier League’de süregelen eşitsizlikleri ve kültür dönüşümünü konu alan bölümümüze hoş geldiniz. / Ses Tasarımı: Yiğitcan Akçelik & Dağhan Irak, Seslendirme: Furkan Karasoy

Hükmen Yenik’in üçüncü sezonunda radyo belgeseli formatına yakınlaşıyoruz. Belgesel sezonumuzun ilk bölümünde Dağhan Irak, Türkiye’de 1983 seçimleriyle başlayan Turgut Özal yıllarını ziyaret ediyor. 12 Eylül ve sonrası, ithal ikameci ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş, ilk özel televizyonun kuruluşu ve Özal ile birlikte dizayn edilen gösteri toplumunda yeni işlevler kazanan spor… Özal iktidarının politikaları kapsamında halkı oyalayan bir eğlence kanalı olmanın yanı sıra bir “milli gurur üreteci” olarak da işlev gören sporun dönüşümüne Jupp Derwall ve öğrencisi Mustafa Denizli’yle Avrupa’nın zirvesine oynayan Galatasaray, Naim Süleymanoğlu’nun iltica operasyonu gibi başlıklar üzerinden bakıyoruz. / Ses Tasarımı: Yiğitcan Akçelik & Dağhan Irak

Hükmen Yenik’in sezon finalinde Dağhan Irak, önceki bölümde açtığı parantezi kapatıyor ve modern sporun sınıfsallığını tarihsel bağlamıyla beraber tartışıyor.

Bölümde sözü geçen, konuyla ilgili başvurabileceğiniz bazı Türkçe kaynaklar:

“Gürbüz ve Yavuz Evlatlar”: Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor, Yiğit Akın, İletişim Yayınları

“Bizim İçin Oyna”: Türkiye’de Futbol ve Siyaset, Mehmet Ali Gökaçtı, İletişim Yayınları

Hükmen Yenik’in 12. bölümünde Dağhan Irak, “spora siyaset karıştırmama” klişesini yıkmayı deniyor. “Bir siyasi mücadele ve müzakere alanı olarak spor” tanımını yeniden hatırlatan Dağhan Irak, Pierre Bourdieu’nün Alan Teorisi’ne de atıfta bulunuyor.

Kaynakça:

Pierre Bourdieu, Nasıl Sportif Olunur?, “Sosyoloji Meseleleri”, Heretik Yayınları, 2016.

Cihad Özsöz, Pierre Bourdieu’nün Temel Kavramlarına Giriş, “Sosyoloji Notları”, Sayı 1, Sayfa 15-21, 2011.

Alan Teorisi hakkında bilgilendirici bir video (İng.): https://www.youtube.com/watch?v=7FXPnkwSCyE

Hükmen Yenik’in 11. bölümünde spor sosyoloğu Dağhan Irak, “sporda toplumsal cinsiyet” üzerine konuşmak için meslektaşı Dr. İlknur Hacısoftaoğlu’nu konuk ediyor. COVID-19 sürecindeki toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, Serena Williams ve Megan Rapinoe gibi birinci dünyanın güçlü rol modellerinin farkındalık yaratma potansiyeli, ikili cinsiyet düzeni üzerine kurulu spor dünyasında LGBTİ+ kimliklerin görünürlüğünün önemi tartışılıyor.

Hükmen Yenik’in onuncu bölümünde, Dağhan Irak’ın bir konuğu var. Kıbrıs toplumunun spor ve özel olarak futbolla ilişkisini mercek altına aldığımız bu bölümde, Dağhan Irak’a söz konusu alanda değerli çalışmaları bulunan Dr. Okan Dağlı eşlik ediyor. Adadaki spor kültürünün gelişimi, futbol alanında atılan adımlar ve karşılaşılan zorluklar en son olarak geçtiğimiz sene Kuzey temsilcisi Mağusa Türk Gücü ile Güney temsilcisi Nea Salamina arasında Pile’de oynanan dostluk maçı üzerinden anlatılıyor.

Dağhan Irak’ın hazırladığı Hükmen Yenik’in dokuzuncu bölümünde, 2022 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapacak Katar’ı ve oylama süreciyle ilgili gündemden hiç düşmeyen şaibeyi konu ediyor. Sepp Blatter’in süreçteki rolü, Katar’ın merkezinde olduğu hak ihlalleri ve bunun politik yansımaları da bölüm başlıkları arasında.

Dağhan Irak’ın 2011 tarihli Andrew Jennings röportajını okumak için: http://www.daghanirak.com/andrew-jennings-roportaji/

Dağhan Irak’ın hazırladığı Hükmen Yenik’in sekizinci bölümünde FIFA’nın tartışmalı tarihine bir göz atıyoruz. 2018 Rusya ve 2022 Katar ev sahipliği süreçleriyle ilgili ortaya çıkan yeni rüşvet iddialarından yola çıkan Dağhan Irak, FIFA’nın yetmişli yıllardaki vaatlerinden bugünkü hayal kırıklığına dönüşümünü dekolonizasyon süreçlerine, 1955’teki Bandung Konferansı’na, Stanley Rous, Joao Havelange ve Sepp Blatter gibi isimlere uğrayarak ele alıyor.

Dağhan Irak’ın hazırladığı Hükmen Yenik’te bu haftanın konusu, profesyonel sporda sendikalaşma. Fatih Terim’in geçtiğimiz haftalardaki basın toplantısıyla yeniden gündeme gelen bu gerekliliğin tarihsel arka planını ortaya koyan Dağhan Irak, Türkiye’den ve dünyadan başarılı ve çoğunlukla başarısız örnekleri sıralıyor ve Metin Kurt’a bir saygı duruşunda bulunuyor. Ülke sporundaki mafyalaşmaya rüzgâr taşıyan sendikasızlık hali ve yarattığı fasit daire de konu başlıkları arasında yer alıyor.