In Gesprek met Claartje

In deze laatste aflevering van In Gesprek met Claartje maken we de balans op. Zes intensieve, heel verschillende gesprekken over kwetsbaarheid en aanverwante zaken hebben Claartje verder op weg geholpen in haar zoektocht naar stevig staan in een kwetsbare wereld. Wat zijn de ‘ankerpunten’ die Johannes Klabbers, Arjan Broers, Fokke Obbema, Sanne Kloosterboer, Henk Hillenaar en Rikko Voorberg haar hebben aangereikt? Een gesprek met Claartje zelf, waarin we terugkijken op het afgelopen half jaar.

In deze aflevering bezoekt Claartje collega-theoloog Rikko Voorberg. Hij is bekend van initiatieven als de Walk of Shame, om aandacht te vragen voor de gevolgen van het Europese migratiebeleid, en van het lege vliegtuig bestemd voor vluchtelingen dat hij in 2020 met de organisatie We Gaan Ze Halen naar Lesbos stuurde. Rikko is dominee in de door hem opgerichte PopUp-kerk, en spreekt elke werkdag in de vroege ochtend een PopUp-gedachte in. Wat verstaat hij onder gemeenschap, hoop, en vertrouwen?

Henk Hillenaar werd als dertiger voor het eerst verleid door een man. Dat is al niet zo vanzelfsprekend voor een gelovig man eind jaren zestig, maar Henk was ook nog eens monnik in de orde van de jezuieten. Hij trok al gauw zijn conclusies, en verliet het klooster. Inmiddels is hij 86 jaar en voorganger in de Dominicuskerk in Amsterdam, waar ook Claartje dominee was. Vorige zomer bracht hij in eigen beheer zijn autobiografie uit, Een leven met Loyola en Freud. Aan Claartje vertelt Henk Hillenaar wat de belangrijkste ontdekkingen in zijn leven zijn geweest. Over het belang van taal, seksualiteit, en altijd blijven leren.

In deze aflevering gaat Claartje Kruijff in gesprek met journalist Sanne Kloosterboer: hoe zit het met de levenskunst, als het leven je beperkingen oplegt? 'In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister,' luidt Goethe's sonnetregel. Nu we allemaal al een jaar lang te maken hebben met beperkende maatregelen, klinkt dit vaak door succesgoeroes aangehaalde vers nogal wrang. Hoezo 'Und das Gesetz nur kann uns Freiheit geben'? Maar dat 'beperking' en 'vrijheid' altijd hand in hand gaan, geldt óók in coronatijd, legt Sanne Kloosterboer uit. Zij heeft een ernstig gehandicapte dochter van vijftien, die haar al vroeg leerde dat het leven niet maakbaar is. Dat alles altijd kan gebeuren: een eng, maar ook bevrijdend inzicht.

In 2018 werd Claartje geinterviewd door Volkskrantjournalist Fokke Obbema, voor een reeks over ‘de zin van het leven’. Hij had niet lang daarvoor een hartstilstand overleefd. Het gesprek is beiden altijd bijgebleven. Reden voor Claartje om terug te gaan naar Fokke en nu hem te bevragen: over dat gesprek van toen, over het thema kwetsbaarheid dat hem raakte, over corona, en over wat het betekent dat zijn zingevingsjournalistiek zo aanslaat bij veel mensen. Zijn boek 'De zin van het leven’, een bundeling van de interviews gekoppeld aan zijn eigen verhaal, werd niet voor niets een bestseller.

Wat is wijsheid? Journalist en theoloog Arjan Broers weet het ook niet. En toch. Zijn eigen ervaring vertelt hem: soms moet alles instorten, voordat er iets nieuws kan ontstaan. Op de drempel van een nieuw jaar, aan het begin van weer een ingrijpende lockdown, is dat een hoopvolle gedachte. En als je het allemaal echt even niet meer weet, doe dan als Arjan: vraag je af wat jou eerder geholpen heeft, en ga dat doen. Bel die vriend of vriendin, maak die wandeling. Of luister naar dit louterende gesprek tussen Claartje en Arjan.

Dit is voorlopig de laatste aflevering van In Gesprek met Claartje. Laat het ons weten als je meer wil horen, via claartjekruijff.nl.

In een goed gesprek wordt er gepraat, maar vooral geluisterd. En als het je vak, je roeping, je ambt is om er te zijn voor anderen, wordt het nóg belangrijker dat je snapt wat dat 'luisteren' eigenlijk inhoudt. Als dominee en psycholoog weet Claartje Kruijff dit als geen ander. In gesprek met geestelijk verzorger Johannes Klabbers, die zijn grootste lessen in luisteren leerde op een Australische ziekenhuisafdeling oncologie, tast ze de grenzen af van het professioneel luisteren. Het doet haar meer dan ze dacht, luister maar. En: wat vertelt een rood knoopje ons eigenlijk?

De oma van Claartje mocht in het jappenkamp waar ze gevangen zat niet samenkomen met haar medegevangenen. Maar toch slaagden deze vrouwen erin om, ieder van achter een eigen boom, elkaar moed in te spreken. Waar haalden zij hun kracht vandaan? Driekwart eeuw later vraagt Claartje zich af, of ze iets kan leren van de levenshouding van haar grootouders - en wat haar eigen ankerpunten zijn. Het blijkt het startpunt van een zoektocht, die ook na publicatie van haar boek 'Stevig staan in een kwetsbare wereld' nog niet ten einde is.