آیا به دنبال کورسوی امیدی در درمان بیماری پارکینسون هستید؟ در این اپیزود از پادکست نکسوس، به بررسی یک «جهش بزرگ» در دنیای پزشکی می‌پردازیم!

بیماری پارکینسون، یک اختلال عصبی پیشرونده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و با علائمی چون لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت، کیفیت زندگی مبتلایان را به شدت کاهش می‌دهد. متأسفانه، تاکنون درمان قطعی برای این بیماری وجود نداشته است.

اما خبرهای جدید، بارقه‌ای از امید را روشن کرده‌اند. دو کارآزمایی بالینی بسیار مورد انتظار با استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان پارکینسون، نتایج اولیه دلگرم‌کننده‌ای را نشان داده‌اند. در این روش نوآورانه، نورون‌های مشتق از سلول‌های بنیادی به مغز بیماران تزریق می‌شوند تا جایگزین سلول‌های تولیدکننده دوپامین شوند که در این بیماری از بین رفته‌اند.

در این اپیزود، به عمق این مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی جدید می‌رویم:

• چگونه سلول‌های بنیادی به کمک بیماران پارکینسون می‌آیند؟
• نتایج این کارآزمایی‌های اولیه چه چیزی را نشان می‌دهند؟ آیا این روش ایمن است؟
• آیا سلول‌های پیوندی واقعاً می‌توانند دوپامین تولید کنند و علائم بیماری را بهبود بخشند؟
• چه چالش‌هایی پیش روی این درمان قرار دارد و گام‌های بعدی چیست؟
• آیا می‌توانیم به زودی شاهد درمان قطعی پارکینسون باشیم؟

در این اپیزود با زبانی ساده و قابل فهم، به بررسی جزئیات این پژوهش‌های پیشرو، توضیحات و نقل قول دانشمندان برجسته در این حوزه، چالش‌های پیش رو و آینده‌ی درمان پارکینسون با سلول‌های بنیادی بپردازیم. این اپیزود برای تمام کسانی که به پیشرفت‌های علمی در حوزه سلامت علاقه‌مندند، و به‌خصوص برای افراد مبتلا به پارکینسون و خانواده‌هایشان، شنیدنی خواهد بود.

کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود و توضیح آن‌ها:

• سلول‌های بنیادی (Stem cells): سلول‌های اولیه‌ای که قابلیت تبدیل شدن به انواع مختلف سلول‌های بدن را دارند. در این مورد، به سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین تمایز داده می‌شوند.
• نورون (Neuron): سلول عصبی، واحد اصلی سیستم عصبی که وظیفه انتقال پیام‌های عصبی را بر عهده دارد.
• دوپامین (Dopamine): یک ماده شیمیایی مهم در مغز (انتقال‌دهنده عصبی) که در کنترل حرکت، انگیزه و پاداش نقش دارد. کمبود آن عامل اصلی علائم پارکینسون است.
• بیماری پارکینسون (Parkinson's disease): یک بیماری پیشرونده عصبی ناشی از مرگ سلول‌های تولیدکننده دوپامین در مغز که منجر به لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت می‌شود.
• سلول‌های پیش‌ساز عصبی (Neural precursor cells): سلول‌هایی که در مسیر تبدیل شدن به نورون‌ها یا سایر سلول‌های سیستم عصبی قرار دارند؛ هنوز کاملاً تمایز نیافته‌اند اما به سمت سلول عصبی شدن هدایت شده‌اند.
• پوتامن (Putamen): بخشی از ساختار مغز که در تنظیم حرکات و یادگیری نقش دارد و یکی از نواحی اصلی است که در بیماری پارکینسون تحت تأثیر قرار می‌گیرد و دوپامین خود را از دست می‌دهد.
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (Immunosuppressant drugs): داروهایی که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهند تا از رد پیوند سلول‌های جدید (که از فرد دیگری گرفته شده‌اند) توسط بدن جلوگیری کنند.
• سلول‌های پرتوان (Pluripotent cells): نوعی از سلول‌های بنیادی (مانند سلول‌های بنیادی جنینی یا سلول‌های iPS) که می‌توانند به تمام انواع سلول‌های بدن بزرگسال تمایز یابند. در مطالعه ژاپنی، سلول‌های بالغ به این حالت پرتوان بازگردانده شده‌اند.
• سلول‌های پرتوان القایی (Induced Pluripotent Stem cells): نوعی از سلول‌های بنیادی پرتوان هستند که با القای برخی عوامل خاص آنها را به حالت بنیادی تبدیل می‌کنند.

منبع خبر: ‘Big leap’ for Parkinson’s treatment: symptoms improve in stem-cells trials

منابع اشاره شده در این اپیزود:

• Phase I trial of hES cell-derived dopaminergic neurons for Parkinson’s disease (Nature, 2025)
• Phase I/II trial of iPS-cell-derived dopaminergic cells for Parkinson’s disease (Nature, 2025)

منبع تصویر: GJLP/Science Photo Library