Interview met Pieter Bauwens door Harry De Paepe

Een nieuwe paus betekent een nieuw begin – maar ook een nieuwe strijd om het beeld dat van hem gevormd wordt. Pieter Bauwens, hoofdredacteur en kerkspecialist, duidt in een gesprek met Doorbraak Radio de eerste signalen van paus Leo XIV. Wie is deze man, en waar wil hij heen met de Kerk?

‘Die naamkeuze – Leo XIV – is geen toeval,’ zegt Bauwens. ‘Hij verwijst expliciet naar Leo XIII, de paus van de industriële revolutie, die met Rerum Novarum de sociale leer van de Kerk grondig vernieuwde. Leo XIV ziet vandaag een gelijkaardige omwenteling door artificiële intelligentie. Hij wil dat de Kerk hier niet blind voor blijft.’

Met deze keuze positioneert Leo XIV zich duidelijk als sociale paus, met oog voor de spanningen op de werkvloer en in de samenleving door technische veranderingen.

Bruggenbouwer met Romeinse allure

Leo XIV is zeker niet zomaar een kopie van zijn voorganger Franciscus. ‘Hij draagt sobere kazuifels, maar verschijnt wel met de traditionele pauselijke kledij die Franciscus niet wou dragen. Dat doet harten sneller slaan bij conservatieven.’

Leo XIV lijkt daarmee bewust een evenwicht te zoeken tussen de verschillende stromingen binnen de Kerk. ‘Hij wordt in verschillende portretten neergezet als iemand die luistert, wikt en weegt, en dan tot een synthese komt.’

Hij gaat wel verder op het pad van Franciscus in het waarderen van de oosterse ritus in de Roomse kerk. Bij zijn inauguratiemis werd het evangelie ook in het Grieks gezongen. ‘Symbolisch belangrijk. Zeker in het vooruitzicht van de herdenking van het Concilie van Nicea.’

Een wereldwijde speler

Paus Franciscus begreep als geen ander de kracht van sociale media. Volgens Bauwens zal Leo XIV minder flamboyant zijn. Hij lijkt wel, net als zijn voorganger, de diplomatie vanuit het Vaticaan uit te spelen. ‘De Kerk heeft wereldwijd een fijnmazig netwerk, dat zelfs met een geheime dienst wordt vergeleken.’

Leo XIV toont de ambitie om een actieve vredesrol op te nemen. ‘Er wordt gefluisterd dat hij naar Kiev wil reizen. Een symbolisch sterk gebaar dat zelfs Franciscus nooit maakte.’
Oog voor vrouwen, maar nog geen doorbraak

Een opvallend moment tijdens zijn eerste audiëntie: zusters stonden tussen wereldleiders op het podium. ‘Dat is niet zomaar,’ aldus Bauwens. ‘Maar de grote debatten over vrouwen in de Kerk en over homoseksualiteit schuift men voorlopig voor zich uit.’

Dat heeft niet alleen met Rome te maken, maar met de wereldkerk: ‘In het Westen leeft de discussie anders dan in Afrika of Azië. Het risico op een schisma maakt dat de paus voorzichtig moet laveren.’

Misbruik blijft een zwarte schaduw

Onvermijdelijk kwam ook de kritiek op zijn verleden bovendrijven. Als overste van de Augustijnen zou Leo XIV betrokken geweest zijn bij het verplaatsen van een beschuldigde priester. ‘Maar onderzoeksjournalisten concludeerden snel dat hij formeel betrokken was bij een beslissing die boven zijn hoofd genomen werd. Toch toont het aan hoe zwaar de misbruikcrisis nog altijd op de Kerk weegt.’

De paus die ook Aalst mag wakker schudden

Pieter Bauwens is zelf ook gelovig, wat verwacht hij van de nieuwe paus? ‘Ik hoop dat hij West-Europa wakker schudt. Dat hij zegt: kom uit uw veilige cocon, durf terug een sociale en missionaire Kerk te zijn. Met respect voor de interne diversiteit.’

Hij verwijst naar een lokaal project in Aalst waar een kerkelijk aangestelde maatschappelijk werker mensen opzoekt die door het net van de hulpverlening vallen. ‘Dat is de Kerk die nodig is.’

Paus Leo XIV lijkt, na amper een week, die signalen al te geven: sociaal bewogen, voorzichtig hervormer, maar ook diep geworteld in traditie. Of hij de beloften waarmaakt, zal de geschiedenis moeten uitwijzen. M

Support the show