คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-8 ก.ย. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

กามฉันท์นิวรณ์จะเกิดขึ้นได้ คือ สภาวะที่จิตไหลออกไปหาความสบายข้างนอก ซึ่งกามฉันท์นั้นเกิดขึ้นไม่ได้ โทสะนิวรณ์ พยาบาทนิวรณ์ คือความไม่ชอบ ไม่ชอบการเดิน ไม่ชอบเท้าที่ก้าว หรือไม่ชอบอะไรสักอย่างหนึ่งอันมีโทสะเป็นมูล ที่เกิดขึ้น ถ้ามีอยู่ ก็ให้จิตเข้าไปอยู่ที่ฐานนิ่งสงบ รู้กายแบบหลวมๆ แต่มันก็เกิดยาก ถ้านิวรณ์ ๒ ตัวนี้ไม่มี ตัวที่มีอยู่แทนก็คือ วิตก วิจาร

• วิตกก็คือ การที่มันตรึกลงไปที่เท้า
• วิจาร คือ การรู้ที่คลออยู่ในขณะที่เหยียบ

วิตกวิจารที่เกิดขึ้นจากการทํางานของสติ จิตนิ่งสงบ ตัวกามฉันท์นิวรณ์ ตัวพยาบาทนิวรณ์ก็จะสงบลงไป ความหดหู่ของจิต ความเคลิบเคลิ้มก็เกิดขึ้นไม่ได้ ถ้าความหดหู่ความเคลิบเคลิ้มเกิดไม่ได้ นั่นแสดงว่าจิตมันตื่น ตื่นจากการนิ่งและมีสติรู้การเหยียบ จิตจะเข้าสู่ความสงัด สงัดด้วยอาการที่มันตื่น ไม่เรียกร้อง ไม่หา ไม่ปรารถนา ไม่ต้องการ ไม่เอาอะไร อันนั้นน่ะมันตื่นในเบื้องต้น มีเสียงไม่สนใจเสียง มีสิ่งกระทบไม่สนใจสิ่งกระทบ มีสภาวะอื่นเกิดขึ้นไม่สนใจสภาวะนั้น ความไม่สนใจของจิต ณ ขณะนั้นนั่นแหละ คือ มันหยุดความฟุ้ง จะทําให้ความนิ่งสงบของจิต ราบรื่น ร่าเริงภายใน มีสติแลอยู่

การร่าเริงภายในของจิต มีตั้งแต่อ่อนๆ ร่าเริงอ่อนๆเย็นๆ จนถึงร่าเริงปานกลาง ซาบซ่านภายใน ร่าเริงมากถึงขนาดที่เรียกว่าเกิดความแช่มชื่นขึ้นภายในจิต ในขณะที่ทํากิจ แช่มชื่น นิ่งสงบ มีสติรู้กายที่เคลื่อนไหว มีศูนย์กลางอยู่ที่การเหยียบ ความฟุ้งก็จะหายไป ความเคลือบแคลง ความสงสัย ความกังวล ก็จะหายไปด้วย 

บางครั้งความสงสัยในสภาวะความฟุ้ง กามฉันท์ไม่มี พยาบาทไม่มี เพราะวิตกวิจารเอาอยู่ ความหดหู่ความเคลิบเคลิ้มไม่มี เพราะความแช่มชื่นเอาอยู่ แต่ความสงสัยของจิตอาจจะเกิดขึ้น ว่าขณะนี้ฟุ้งหรือเปล่า สงสัยในความฟุ้ง ถ้าผู้ปฏิบัติรู้ในสภาวะ การที่จิตนิ่งสงบอยู่ที่ฐาน อยู่ที่กาย แล้วมีสติรู้กายที่เคลื่อน เท้าที่เหยียบ ก็จะเกิดความสงสัยว่านี่คือฟุ้งหรือเปล่า ก็พึงรู้ว่า สติที่ไปรู้เท้าที่เหยียบ นั่นเป็นวิตก ตัวรู้ที่คลออยู่กับเท้าที่เหยียบ นั่นเป็นวิจาร ไม่ใช่ความฟุ้งของจิต เพราะจิตนิ่งสงบอยู่ภายใน ขณะที่จิตนิ่งสงบอยู่ภายใน มีสติเข้าไปรู้ในสิ่งที่ถูกรู้ที่ปรากฏตามความเป็นจริง อย่างนั้นไม่เรียกว่าฟุ้ง จิตยังนิ่งสงบอยู่

การเคลื่อนในกิริยาต่างๆของกาย คือการแสดงของกาย สติเหมือนตาของจิต ที่ทําหน้าที่ดูการแสดงของกาย จิตนิ่งสงบ มีสติเป็นเสมือนตาของจิต ดูการแสดงของกาย รู้เท้าที่เหยียบ รู้เท้าที่เคลื่อน รู้กายที่เคลื่อน รู้ทั้งมือที่ปล่อยแกว่งอยู่ไปมา โดยไม่มีเจตนา สติเห็นมือที่แกว่งนั้น แกว่งเองตามแรงเหวี่ยงของกาย ไม่มีเจตนา เข้าไปแกว่ง จิตนิ่งสงบ สติเป็นเหมือนตาของจิต ดูการแสดงของกาย กายแสดงด้วยการเคลื่อน เดิน เหยียบ อย่างนี้ จิตที่นิ่งสงบอยู่นั้น เสมือนเป็นหนึ่งเดียวกับกายที่เคลื่อน แต่จิตไม่ใช่กาย กายไม่ใช่จิต สติเข้าไปจับ รู้ตามธรรมชาติ เท้าที่เหยียบก็รู้ เท้าที่ก้าวก็รู้ โดยไม่ต้องไปกําหนดรู้ใดๆ เพียงแค่ชมกายที่เคลื่อนไหวอยู่ เป็นการแสดง สติเป็นเหมือนตาของจิต รู้ ถ้าสติเป็นเหมือนตาของจิตดูการแสดงอาการของกาย จิตก็จะตั้งอยู่ข้างใน มีความตั้งมั่นที่มีกําลัง มีสะระสังกัปปะอันใด หรือความคิดแลบอันใด ก็รู้ ก็ดู เรียกว่า สติชมการแสดงของกายของใจ

เมื่อจิตนิ่งตั้งมั่น รู้อยู่ มีสติ ดูกายที่เคลื่อนไหวอยู่นั้น แต่ละขณะจิตนั้นเป็นมหากุศล ด้วยมหาสติ มีสติที่เป็นใหญ่ในกาย ในแต่ละขณะ แต่ละขณะ สติเป็นใหญ่ในกาย กายไหวอย่างไร เคลื่อนอย่างไร มีอาการแสดงออกมาอย่างไร สติที่เป็นใหญ่ในกายนั้นเขารู้หมด นอกจากรู้แล้วเขากั้นจิตไว้ข้างในด้วย จิตก็ตั้งมั่นนิ่งสงบ สติ ณ ขณะนั้นเป็นมหาสติ ขณะของชีวิตก็จะเป็นมหากุศล ด้วยกําลังของมหาสติ ไม่มีการกําหนด ไม่มีความจงใจ ไม่มีความปรารถนาความต้องการอันใด มีแต่กายที่เคลื่อนไหวที่แสดงออก สติที่นั่งชม รู้ ยิ่งสติทํางานมากเท่าใด จิตก็ยิ่งมีความตั้งมั่น นิ่งสงบมากขึ้นเท่านั้น

“เมื่อผู้ปฏิบัติมีความเพียรส่งตนไปอย่างนี้อยู่

จิตจะมั่นคง คงที่ แน่นิ่ง ตั้งมั่นอยู่ภายใน”

มีเสียงจากข้างนอกกระทบ รู้ปุ๊บตัดปุ๊บ ตัดเอง แต่ถ้าหลุดออกไปให้ค่าในความหมายไหลออก ก็กลับมา แต่จิต ณ ขณะนี้ ความตั้งมั่นของจิต จะตัดผัสสะอันเป็นโคจรเข้ามา โดยทันที อย่างฉับพลัน

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน

#ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร