คอร์สอานาปานสติ วันที่ 21-24 มี.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผารามวรวิหาร

พอดู โกโป ได้ ดู อปฺปตีโต ได้ ๒ อย่างนี้มันหยาบสุดแล้ว พอเราดูความกําเริบของจิตที่มาจากโทสะ โดยที่เราไม่รู้จักโทสะ ตัวรู้จะมองไม่เห็นถึงโทสะ เพราะว่ามันละเอียดกว่าโกโป และตัวความไม่แช่มชื่น ไม่สดชื่น ตัวกําเริบ มันหยาบสุดแล้ว พอเห็นเรารู้ว่ามันคือ อังคณะตัวอื่นๆ เช่นว่า ความรู้สึกไม่สบาย ความรู้สึกสบาย ความคิดจับจดในแต่ละอย่าง และก็เปลี่ยนความคิดเร็ว จนเป็นความฟุ้ง มันก็จะเห็นได้แล้วทีนี้

ถ้าเราเห็นด้วยจิตตั้งมั่นที่มีสติแลอยู่ เห็นกามฉันท์ได้ เห็นพยาบาทได้ เห็นความฟุ้งได้ เห็นตัววิจิกิจฉาได้ เห็นอย่างนี้ในสติปัฏฐาน เรียกว่า ธัมมานุปัสสนา เห็นด้วยจิตตั้งมั่นที่มีสติแลอยู่

ในธัมมานุปัสสนามีอะไรบ้าง? มีนิวรณ์ โพชฌงค์ อริยสัจ

ทำไมเห็นโพชฌงค์กับเห็นนิวรณ์ จึงเป็นธัมมานุปัสสนา?

มันเห็นด้วยจิตที่ตั้งมั่นและมีสติแลอยู่

เวลาเราหลับ มันไม่ใช่นิวรณ์แล้วนะ อันนั้นคือมันตกในนิวรณ์แล้ว แล้วเรามาเห็นว่าหลับ เอาตอนที่เราตื่น มันเกิดและดับไปแล้ว

เห็นด้วยจิตที่ตั้งมั่นและมีสติแลอยู่

มันเห็นว่า ตัวกามฉันทะก็ดี วิจิกิจฉาก็ดี อุทธัจจะกุกกุจจะก็ดี ความง่วงความหลับก็ดี

มันจ่อ จ่อ จ่อ จิตยังไม่ตกอยู่ในอํานาจของมัน ตัวที่ตั้งมั่นมีสติแลอยู่มันเห็นอยู่

แต่โดยปกติ อย่างตัวความคิด ที่เราบอกว่าเราเห็นความคิด แท้ที่จริงเราจมกับความคิดไปแล้ว แล้วความคิดนั้นมันหายไป ก็รู้ตัวว่าหลงไปคิด มันตกไปอยู่ ถ้าอย่างนั้นไม่ถือว่าเป็นธัมมานุปัสสนา

ธัมมานุปัสสนานี้ จิตตั้งมั่นมีสติแลอยู่ แล้วเห็นตัวความคิดที่มันกําลังจะเกิด

ตัวจิตที่มีความตั้งมั่นมีสติแลอยู่ กับตัวความคิด ตัวกามฉันท์ ตัวถีนมิทธะ ตัวนิวรณ์ต่างๆที่เกิดขึ้น มันเป็นอีกตัวหนึ่ง เป็นอีกสภาพธรรมหนึ่ง จิตยังไม่ตกลงไป มันละเอียดนะ ถ้าเห็นอย่างนั้นได้ เห็นอย่างนั้นจนจิตรู้เท่าทันในปัจจุบัน มันก็จะละเอียด

เพราะฉะนั้นท่านจึงให้เราดูอังคณะก่อน คือ ที่เป็นเนินงอกออกมาก่อน พอหลังจากเห็นเนินแล้ว เท่าทันเนินแล้วต่อไปก็จะเห็นตัวเรียบของมัน แต่ทั้งหมดก็ถูกปรุงขึ้นมาจากอวิชชา โมหะ และอุปธิ รวมลงอยู่ในเจตนา อยู่ในสังขาร แต่ละขณะจิตจะเป็นการทํางานของอุปาทานขันธ์ แต่พอจิตตั้งมั่นและแลอยู่ อุปาทานขันธ์ทํางานไม่ได้ ก็ทํางานเพียงแค่ขันธ์ เช่น สัญญา สัญญาที่ทํางานก็ไม่ได้เป็นอุปาทาน ไม่ได้เป็นสัญญูปาทานขันธ์ คือ ไม่ได้เป็นการยึดมั่นในสัญญา แต่สัญญาเกิดผุดขึ้นตามธรรมชาติของมัน จิตที่ตั้งมั่นก็จะดูอยู่ได้ แต่เวลาเราหลุดออกไปคิดจนเสร็จเรียบร้อยแล้ว หล่นไปในความคิดเรียบร้อยแล้ว แล้วก็มาบอกว่า อ๋อ เมื่อกี๊หลุดไปคิดนี่ อย่างนั้นเรียกว่า ยังดูไม่ทัน ตอนที่คิดก็เป็นสัญญูปาทานขันธ์ เป็นขันธ์ ๕ เหมือนกันแต่เป็นชนิดอุปาทานขันธ์

แต่ที่จิตตั้งมั่นและแลอยู่ แล้วก็มองเห็นตัวที่ผุดขึ้นมาเป็นสัญญา

สัญญาเป็นสภาพธรรมตัวหนึ่ง ตัวรู้ที่ตั้งมั่นเป็นอิสระอยู่ก็เป็นตัวหนึ่ง คนละตัวกัน จิตไม่ตกอยู่ในอํานาจของสัญญา มันจึงจะเห็นได้

พอเห็นได้ด้วยความตั้งมั่น ตัวเราก็ถูกตัดขาดออกไป ไม่ไปทําเหตุเพิ่ม สัญญาที่เกิดขึ้นอยู่ก็จะดับไป นั่นคือ ความเป็นจริงของสัญญา เวทนาสังขาร วิญญาณ รูป

ความเป็นจริงของรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ จะปรากฏชัดตามความเป็นจริงต่อเมื่อจิตนิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ อยู่กับความตั้งมั่น และก็มีปัญญารู้เห็นซึ่งความหยาบของกิเลสที่ชื่อว่า อังคะ

นิ่งรู้เฉยอยู่เป็นอิสระที่มีความตั้งมั่นก็ถูกบ่มมาจากการรู้อาการกายอาการใจ มันคนละตัวกัน

นิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระ

รู้เห็นตามความเป็นจริงของอังคณะ เท่าทันต่ออังคณะ

รู้เห็นตามความเป็นจริงของนิวรณ์

รู้เห็นตามความเป็นจริงของขันธ์

รู้เห็นตามความเป็นจริงของธาตุ

รู้เห็นตามความเป็นจริงของอายตนะ

รู้เห็นตามความเป็นจริงของอริยสัจ

เมื่อรู้เห็นตามความเป็นจริงของขันธ์ ธาตุ อายตนะ

สภาพธรรมที่ชื่อว่าอริยสัจก็ปรากฏขึ้นมาทั้ง ๒ สาย ทั้งสายที่เกิด ทั้งสายที่ดับ

เห็นทุกข์ รู้ทุกข์ เห็นทุกข์ดับ รู้ทุกข์ดับ

ซึ่งมันเป็นธรรมชาติสภาพธรรมที่ปรากฏขึ้น จากการที่เราเห็นความเป็นจริงของธาตุ เห็นความเป็นจริงของขันธ์ เห็นความเป็นจริงของอายตนะ ซึ่งความเป็นจริงเหล่านี้ จะเห็นได้ในสิ่งเหล่านี้ ก็จะต้องอาศัยความนิ่งรู้เฉยอยู่อย่างอิสระที่มีกําลังที่มีความตั้งมั่น

เพราะฉะนั้น ความตั้งมั่นจึงเป็นหัวใจของเรื่องราว ความตั้งมั่นเป็นยอดของบุญ ความตั้งมั่นเป็นมหากุศล ในตัวความตั้งมั่นจะมีสติแลอยู่

#อานาปานสติ #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #ธัมมานุปัสสนา