We gaan in gesprek met opinie- en beleidsonderzoeker Peter Kanne van onderzoeksbureau Ipsos I&O. In zijn gepubliceerde opiniestuk in de Volkskrant (december 2024), luidde hij de noodklok over de individualistische, hedonistische en weinig weerbare Nederlander in een steeds grimmiger wordende wereld. 

Hij benadrukt daarbij het belang van representatief opinieonderzoek als smeerolie van de democratie, maar waarschuwt ook voor bestuur dat te veel luistert naar de wensen van ‘de’ burger en daarmee het werkelijk oplossen van problemen uit de weg gaat. Hij stelt dat langetermijnvisies nu noodzakelijker dan ooit zijn, omdat deze helpen bij het maken van moeilijke keuzes om de weerbaarheid van de samenleving te versterken. Welk effect heeft dit op de provincie en wat kan zij doen? 

Centraal staat de de vraag: hoe kunnen we op een ethische en verantwoorde manier experimenteren met nieuwe data technologieën? Want: we willen vooruit, maar niet ten koste van vrijheid en gelijkheid.

In opdracht van de provincie heeft promovendus Joost Mollen van de TU Delft zich gericht op hoe technologische innovaties, zoals Living Labs, op een ethische manier binnen digitale innovaties geïntegreerd kunnen worden.

Daarnaast spreken we Hidde Kamst over zijn ervaringen tijdens een traineeship bij het Responsible Sensing Lab (RSL). Wat waren de successen en tegenvallers van de experimenten in de openbare ruimte?  

Tot slot schuift Ivonne Jansen-Dings namens de provincie Zuid-Holland aan, om haar visie op de toekomst van de provincie Zuid-Holland in relatie tot digitale ethiek te delen. En: hoe kunnen de bevindingen van het onderzoek van Joost zo optimaal mogelijk door overheden worden opgepakt? 

Tim de Beer gaat in gesprek met Jaïr Stranders (filosoof en theatermaker) en Bart Wallet (Hoogleraar Joodse studies aan de UvA). Beiden zetten (kennis van) de joodse geschiedenis en erfgoed in: als waardevol product op zichzelf, maar ook met als doel om wederzijds begrip te kweken en mensen met elkaar in gesprek te laten blijven.

Het is duidelijk dat de manier waarop we naar Joods cultureel erfgoed kijken, sterk wordt beïnvloed door de huidige geopolitieke situatie, namelijk de oorlog in het Midden-Oosten. Met als onaangenaam bijproduct dat antisemitisme – ook in Nederland - sterk is toegenomen. We kunnen onze ogen niet voor de situatie in de wereld sluiten. En tegelijk: teveel aandacht voor de oorlog kan polariserend werken en daardoor juist afleiden van de kern van de zaak - het bestrijden van vooroordelen, het creëren van respect.

Is het nog wel mogelijk om elkaar in deze uitermate gepolariseerde tijden via kunst en kennis van het verleden beter te leren verstaan en begrijpen? En zo ja, hoe? Stranders en Wallet laten er hun licht over schijnen. 

In het licht van het naderende afscheid van Commissaris van de Koning Jaap Smit spreken wij met hem in deze bonusaflevering over polarisatie. Wij vragen naar zijn ervaringen met polarisatie in de samenleving en wat wij als provincie nu al hiertegen doen. Wat doen we al goed, wat kan er beter? Wat heeft hij geleerd van de afgelopen jaren? Wat wil hij meegeven aan zijn opvolger (Wouter Kolff) inzake polarisatie?

Hoeveel polarisatie is er werkelijk in Nederland, en specifiek in Zuid-Holland? Welke kwesties verdelen de inwoners? Het zijn vragen die aan de orde kwamen in het onderzoek dat de faculteit Governance & Global Affairs van Universiteit Leiden in 2023 in opdracht van de provincie Zuid-Holland uitvoerde.

In deze aflevering spreken wij één van de onderzoekers, Lars Brummel, die uitlegt dat het met de feitelijke (meningen)polarisatie eigenlijk nog wel meevalt (uitgezonderd grote thema's als klimaat en migratie). Vooral de ervaren polarisatie is groot. De provincie

Zuid-Holland en de Universiteit Leiden zijn overigens nog lang niet klaar met polarisatie: ten aanzien van dit onderwerp zijn ze een zesjarige samenwerking aangegaan. 

Vervolgens spreken wij Bert Wijbenga, burgemeester van Vlaardingen, over de verscherping van de maatschappelijke verhoudingen gedurende de afgelopen decennia. Vlaardingen kwam in oktober 2023 nadrukkelijk in het nieuws: kort na de terroristische aanslagen van Hamas op Israël en het daaropvolgende Israëlische offensief in Gaza, besloot Wijbenga de Israëlische vlag te hijsen - iets waar veel Nederlandse gemeenten huiverig tegenover stonden. Een politiek gevoelige daad, ook omdat Vlaardingen de grootste Palestijnse gemeenschap van Nederland herbergt. Wij blikken terug op deze casus en bespreken welke lessen hieruit te trekken zijn.

Wanneer we het woord platform gebruiken, denken we al snel aan plekken op het internet waar we elkaar kunnen ontmoeten, spullen kunnen (ver)kopen en ons werk kunnen doen. Veel platformen in ons dagelijks leven zijn door de markt ontwikkeld en hebben een commercieel doel. Maar hoe ontwikkelen publieke platformen zich en hoe stellen we publieke waarden en belangen voorop? Wat betekent dit voor de overheid en de samenleving? 

In opdracht voor de Provincie Zuid-Holland heeft Kennis Zuid-Holland een toekomstonderzoek laten uitvoeren waarin vier omgevingsscenario's zijn geschetst waarin zo breed mogelijk is gekeken naar sociale en technologische trends en ontwikkelingen. Van de Plein1 bijeenkomst op 4 april j.l. is een audioverslag gemaakt, om een indruk te geven van deze dag en de bijdragen van enkele belangrijke sprekers. Zo vertelt Bodil Jurg (Futureconsult) over de ontwikkeling van de beelden die horen bij de scenario's. Daarnaast hoor je reacties van aanwezigen zoals Cora Smelik (Lid Raadvan Bestuur Kadaster), Nitesh Barhosa (Hoogleraar GovTech TU Delft), Veronique Klaasen en Arjan Spruijt van het Jonge ambtenaren netwerk FUTUR die zelf ook toekomstbeelden hebben ontwikkeld. 

Brede welvaart wordt vaak als belangrijk aspect voor een veerkrachtige toekomstige economie genoemd. Het gaat daarbij om zowel de economische als de ecologische en sociaal-maatschappelijke aspecten van welvaart. Maar het is nog niet makkelijk te vertalen naar concrete acties. Veel datasets en monitors zijn nog op een vrij grove korrel (gemeente of regio) uitgewerkt. Hoe kunnen we de impact van de discussie over brede welvaart vergroten en doorvertalen naar de buurten van Zuid-Holland? Hoe kunnen we de kennis van nationale, regionale en lokale overheden samenbrengen voor de maatschappelijke opgaven in Zuid-Holland? Hierover gaat onze host Tim de Beer in gesprek met onderzoekers Helmut Thoele en Wijnand van Smaalen. Daarnaast schuift gedeputeerde Meindert Stolk aan om zijn visie op Brede Welvaart te geven.

In opdracht van de provincie Zuid-Holland is een toekomstonderzoek uitgevoerd om te kijken hoe de provincie met brede welvaart aan de slag kan gaan. Wat zou kunnen veranderen in het maken van beleid wanneer er wordt gekeken naar economische, ecologische én sociale waarde? We ontdekten dat we als organisatie een technocratische cultuur hebben opgebouwd, waarin voor beleidsafwegingen een slimme, politiek neutrale oplossing wordt nagestreefd. Kijkend naar de scores van Zuid-Holland op diverse dimensies van brede welvaart is ons duidelijk geworden dat we met deze werkwijze aan het vastlopen zijn (of dat snel zullen doen). We zullen steeds vaker in onze adviezen de uitruil tussen economische (financiële), ecologische en sociale waarde volgend op beleidsvoorstellen expliciet moeten maken. Het kijken naar vraagstukken vanuit het perspectief van waarden, biedt kansen voor een écht integrale werkwijze. Niet door ambities te stapelen, maar door telkens met één bril naar een vraagstuk te kijken en te ontdekken wat de verschillende beleidsdomeinen kunnen bijdragen aan de oplossing.

Provincie Zuid-Holland liet onderzoeken hoe de voormalige provinciale bestuurders handelden in de periode van slavernij en de aanloop naar de periode van contractarbeid. In deze aflevering deelt dr. Karwan Fatah-Black de uitkomsten van het onderzoek Geketend voor Hollands Glorie: Slavernij in de geschiedenis van de provincie Zuid-Holland. Dit onderzoek is deel één van een reeks waarin zowel het slavernijverleden, als de gevolgen op de huidige samenleving, onderzocht worden. Wil je meer weten over de vervolgonderzoeken? Bezoek dan onze website. Neem bij vragen gerust contact op met [email protected].

Hoeveel vertrouwen hebben inwoners van Zuid-Holland in de maatschappij en in hun eigen toekomst? Hoeveel vertrouwen hebben ze in de overheid? Kunnen ze mee met veranderingen in de samenleving, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of bij de energietransitie?

In deze aflevering hoor je Gwendolyn van Straaten over de uitkomsten van haar onderzoek naar transities en maatschappelijk vertrouwen in Zuid-Holland. Daarnaast bezoekt producer Michiel de wijk Dreven en Gaarden in Den Haag, waar opbouwwerker Nander Krapels en vrijwilligster Aïcha El Kadiri hem meenemen in de grote veranderingen die de wijk te wachten staan. Wat betekent dit voor de bewoners?

Wil je meer weten over maatschappelijk onbehagen en inclusieve transities of andere onderzoeken van Kennis Zuid-Holland? Bezoek dan onze website.

Discriminatie op de Zuid-Hollandse woningmarkt. Hoe groot is het probleem? Wie treft het en hoe werkt het? En wat kan ertegen gedaan worden? In opdracht van de provincie onderzocht RIGO Research & Advies daarom in welke mate er sprake is van discriminatie op de Zuid-Hollandse woningmarkt en welke bevolkingsgroepen erdoor worden getroffen. Deze podcast is gebaseerd op het onderzoek Discriminatie op de woningmarkt in Zuid-Holland: een brede verkenning in verschillende sectoren. Wil je meer weten over hoe we onze provincie zo inclusief mogelijk kunnen inrichten? Bekijk dan onze themapagina Inclusiviteit.