การอบรมอานาปานสติสำหรับผู้เริ่มต้น วันที่ 26-28 ม.ค. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดยพระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม (พระกิตติวิมลเมธี) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผารามวรวิหาร

การปฏิบัติธรรมข้อสําคัญอยู่ที่ความเข้าใจ เหมือนที่เราทําอะไรทุกอย่างในชีวิตเวลาเราจะทําอะไรจะต้องมีความเข้าใจ ต้องไปเรียนเพื่อความรู้ความเข้าใจ แต่พอเวลาปฏิบัติธรรม ปฏิบัติไปอย่างนั้นเรื่อยๆไม่มีความรู้ความเข้าใจ ก็จะปฏิบัติไม่ได้ เพราะฉะนั้นช่วงเช้านี้ตั้งใจฟังให้ดี ให้เกิดความรู้เกิดความเข้าใจ เมื่อมีความรู้ความเข้าใจแล้วมันจะทําให้เราปฏิบัติได้ง่าย ก็ปฏิบัติไปตามความรู้ความเข้าใจที่เรามี และก็แนะนําให้วางสัญญา วางความรู้ วางความเชื่อที่มีอยู่นั้นออกไปก่อน เพราะความรู้ความจําความเชื่อที่เรามีติดตัวมามันเป็นตัวสร้างสังโยชน์ที่ชื่อว่ามานะ ทําให้เกิดมานะ การถือดี ถือเขา ถือเรา ถือตัว ถือตน ความรู้ความจําความเชื่อโดยเฉพาะในเรื่องของการปฏิบัติในเรื่องของความรู้ทางธรรมะที่มีอยู่ให้วางไว้ก่อน

ให้พึงเข้าใจว่า การปฏิบัติธรรมไม่ใช่เรื่องอื่นเป็นเรื่องเรียนรู้ศึกษาตัวเอง ทําความศึกษาเข้าใจเรียนรู้ลงลึกลงไปถึงตัวตนที่แท้จริง คําว่าตัวตนที่แท้จริงก็คือกายกับใจ กายกับใจเป็นตัวตนที่แท้จริง ไม่มีชื่อ ไม่มีนามสกุล ไม่มีเพศ ไม่มีคุณสมบัติฐานะต่างๆ ไม่มีสิ่งผูกพันใดๆ มีแค่กายแค่ใจที่เป็นชีวิต นี่แหล่ะคือตัวตนที่แท้จริง กิเลสความชั่วร้ายทั้งหลายมันก็ตั้งที่กายที่ใจนี้ ธรรมะมันก็ตั้งที่กายที่ใจนี้

ผลงานของกิเลสทั้งหมดที่มีบทบาทอยู่ในชีวิตของเราไม่ได้ให้อะไรอื่น มันให้ความสุขก็เป็นเพียงมายาเพื่อที่จะหลอกให้เราติดหลงกับมัน สุดท้ายก็ทุกข์ การเห็นภัยของกิเลสว่ามันไม่ได้นําสิ่งอื่นใดมา มันนําความทุกข์มาเป็นตัวสุดท้ายให้กับชีวิต ถ้าเราเห็นภัยตรงนี้ได้นะเราก็จะไม่อาลัยอาวรณ์กับมัน

เห็นคุณของธรรมะ ธรรมะในที่นี้หมายถึงธรรมชาติอีกฝ่ายหนึ่งที่ไม่ใช่กิเลส เป็นธรรมชาติที่รู้และเข้าใจกายใจอย่างเป็นธรรมชาติอย่างแท้จริง ความรู้ความเข้าใจในกายในใจอย่างแจ่มแจ้งอย่างถูกต้องตามความเป็นจริง นี่คือเป็นตัวที่ตั้งของธรรมะ

เราจะเข้าไปสู่กายใจที่แท้จริงได้อย่างไร

สถานะของความรู้เมื่อเข้าไปสู่กายสู่ใจได้ มันไม่ปรุงแต่งอะไร เมื่อกายใจแท้ๆมีปัญญารู้เข้าใจกายใจแท้ๆ มันไม่ได้ปรุงแต่งอะไรได้ เพราะการปรุงแต่งมันเป็นเรื่องของสิ่งที่มาห่อหุ้มกายใจ แต่เมื่อมีปัญญารู้และเข้าใจแล้วมันจะไม่ไปปรุงแต่งอะไร ทีนี้ทําอย่างไรให้ความรู้ ความรู้ที่รู้ตรงต่อกายต่อใจนั้นมีกําลัง นี่เรียกว่าการปฏิบัติธรรม การปฏิบัติคือการบ่มให้ความรู้ดังกล่าวมีกําลังขึ้นมา พอมีกําลังขึ้นมามันจะเป็นฐานที่ตั้งของธรรมะ มันจะอยู่ข้างใน พออยู่ข้างในเวลามันกระทบปั๊บนะ มันรู้ แต่ตัวที่รู้อยู่ข้างในไม่ได้หลุดออกไป

ธรรมะที่เป็นธรรมชาติที่จะมีบทบาทสําคัญในขณะที่อยู่ข้างใน คือ ตัวปัญญา ปัญญาที่มีอยู่ข้างในนี้เราเรียกว่ามันเป็นตัวรู้อยู่ในนี้จะเท่าทันต่อทุกๆกิริยาที่เกิดขึ้นในชีวิต เท่าทันคือว่าไม่ให้ตัวใจที่มีอยู่ข้างในนี้ไหลออกไป อันนี้แหละ จึงเป็นเส้นบางมากนะระหว่างกิเลสกับธรรมะ ทําอย่างไรให้มันอยู่ข้างใน ก็ทําให้มันแข็งแรง ทําอย่างไรให้มันแข็งแรงก็ด้วยการปฏิบัติธรรม

หลักการของการตรงเข้าไปสู่กายสู่ใจนี่เป็นเรื่องที่สําคัญมาก เราจะไปใช้วิธีการของคนอื่นไม่ได้เลยนอกจากของพระพุทธเจ้านะ พระพุทธเจ้าตรัสในประโยคหนึ่งว่า ปริมุขํ สตึ อุปฏฺฐเปตฺวา (ปะริมุขัง สะติง อุปัฏฐะเปตวา) แปลว่า ดํารงสติอยู่เฉพาะหน้า ถ้าพูดภาษาไทยก็คือการตั้งสติ

วิธีการคือทำกายนิ่งๆ นั่งนิ่งๆ แล้วก็ทําความรู้ทั้งหมดที่มี ตรงเข้าไปที่กายเพราะมันต้องอาศัยกาย ตัวรู้วางลงที่กาย วางแล้วให้เขาทํางานอย่างเป็นธรรมชาติ พระพุทธเจ้าได้ศึกษา ได้ตรัสรู้ ได้ค้นพบ เสร็จแล้วพระพุทธเจ้าจึงสอนสิ่งที่ชื่อว่า อานาปานสติ คือ การรู้ลมหายใจเข้าออก ตั้งสติหรือว่า ระลึกรู้ลมหายใจเข้า ระลึกรู้ลมหายใจออก เมื่อทําตัวรู้วางไว้ที่กายอย่างเป็นธรรมชาติอย่างเป็นอิสระแล้ว ให้ตัวรู้ทําหน้าที่ในการรู้ลมหายใจไปก่อน เพราะลมหายใจเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ในขณะที่เขารู้ลมหายใจอยู่ กายส่วนใดที่มีการกระเพื่อมอยู่ เขาก็รู้ของเขา ให้เขารู้ของเขาเอง เราไม่ต้องไปตั้งใจ

เมื่อเราดํารงสติอยู่เฉพาะหน้า วางสติหรือจิตรู้ไว้บริเวณบริเวณเหนือริมฝีปากบน แล้วก็ปลายโพรงจมูก วางนิ่งไว้ตรงนี้ แล้วเดี๋ยวสักครู่หนึ่งมันก็จะรู้ลมหายใจ

ลมซึ่งจะเป็นสิ่งที่ถูกรู้ ตัวรู้จะรู้ตรงต่อลมจริงๆ คือ ลมที่มากระทบกับกายประสาทซึ่งเป็นส่วนเหนือริมฝีปากและปลายโพรงจมูก เราจะรู้ลมจริงๆ แรกๆเราจะรู้แค่นี้ แล้วตัวรู้ที่เราวางอยู่ตรงนี้ แล้วมันรู้ลมหายใจ มันก็คือนิ่งรู้อยู่บริเวณนี้อย่างอิสระ ตรงต่อสิ่งที่ถูกรู้ คือ ลมหายใจอย่างเป็นธรรมชาติ

#อานาปานสติ #สติปัฏฐาน