คอร์สอานาปานสติ วันที่ 5-8 ก.ย. 67 ณ วัดบุปผาราม กทม. โดย พระกิตติวิมลเมธี (พระอาจารย์สุชีพ สุธมฺโม) ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดบุปผาราม วรวิหาร

สิ่งที่เราจะต้องรู้จักก็คือขันธ์ ๕ เพราะว่าสมาธิที่เราบําเพ็ญไปอยู่นี้ พอไปถึงจุดหนึ่งที่มันเกิดการเห็นขันธ์ ๕ ตามความเป็นจริง มันจึงจะเป็นปัญญาลงใจ และเป็นทางที่จะทําให้ความสิ้นไปแห่งอาสวะจะเกิดขึ้น

พอเห็นขันธ์ ๕ ตามความเป็นจริง มันจะเห็นทุกอย่างในแสนจักรวาลตามความเป็นจริงหมด ตัวปัญญาในทางแห่งสมาธิ ปัญญาตัวนั้นคือปัญญาที่เห็นขันธ์ ๕ ตามความเป็นจริง เห็นด้วยจิตที่ตั้งมั่น คนปฏิบัติจําเป็นที่จะต้องเรียนรู้ไว้ด้วยเรื่องของขันธ์ ๕

ขันธ์ ๕ จริงๆแล้วก็คือ รูปนาม แต่ละขณะจิตเป็นการทํางานของขันธ์ ๕ ความทุกข์ไม่ใช่อยู่ที่ขันธ์ ๕ ขันธ์ ๕ ไม่ใช่ตัวทุกข์ ตัวที่เป็นตัวทุกข์คือ อุปาทานขันธ์ ถ้ามีการยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ทั้ง ๕ นี้เมื่อใดเมื่อนั้นก็เป็นทุกข์ ถ้าเมื่อใดที่มีปัญญาลงใจแล้ว ก็คือ ถ้าปัญญาถึงที่สุดรอบ ขันธ์ ๕ ยังมีอยู่ไหม? ก็คนยังไม่ตาย ใช่ไหม? กายใจยังมีอยู่ไหม? สมมุติว่าถึงที่สุดแล้ว กายใจก็ยังมีอยู่ ถ้ากายใจมีอยู่ขันธ์ ๕ ก็ยังมีอยู่ถูกไหม? แต่ไม่มีอุปาทานขันธ์เท่านั้นเอง

เมื่อตาเห็นรูป ผัสสะจะเกิดขึ้นได้การเห็นจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยองค์ประกอบ ๓ ประการ คือ รูป จักขุ และจักขุวิญญาณ ๓ อย่างนี้เกิดพร้อม คือ มีตา เรียกว่า อายตนะภายใน รูป เรียกว่า อายตนะภายนอก และวิญญาณ คือ จักขุวิญญาณ ตัวที่รับทราบต่อการกระทบกันนั้น ๓ อย่างนี้เป็นจักขุสัมผัส คือการเห็นนั่นเอง

พอสัมผัสแล้วมันจะทําให้เกิดอะไร? เกิดความรู้สึกจากการสัมผัส ถ้าบุคคลผู้ปฏิบัติมีสติคุมสัมผัสได้ มีสติตัดที่สัมผัสได้ ตัดผัสสะได้ ไม่ไปสู่เวทนาก็จบ กงของการที่จะนําไปสู่ทุกข์มันก็จบ แต่ผัสสะที่เห็นนั้นมันจะนําไปเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา ก็คือ สุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา คือ สุข ทุกข์ และไม่สุขไม่ทุกข์

ตัวที่เป็นปัญหาคืออทุกขมสุขเวทนา อารมณ์แบบไหนที่มันเฉยๆ แต่บาลีท่านพูดไว้ตรงนะ อทุกขมสุข คือ อารมณ์ที่มันยังไม่จัดเป็นความสุข ไม่จัดเป็นความทุกข์ แต่เป็นอารมณ์ที่รับเข้ามาแล้วสู่จิต แต่ยังไม่เป็นสุขยังไม่เป็นทุกข์ ก็เรียกว่าเฉยๆ เฉยจากสุขจากทุกข์นั่นเอง แต่มันพร้อมที่จะสุขและทุกข์ ถ้าเป็นอุปาทานก็อยู่ในอํานาจของอวิชชา มันพร้อมที่จะสุขและพร้อมที่จะทุกข์ แต่ยังไม่เป็นปัจจัยแห่งสุข ไม่เป็นปัจจัยแห่งทุกข์ ไม่ได้เกิดเป็นสุขหรือเป็นทุกข์ แต่มันเสวยอารมณ์เข้าไปแล้วมันก็เฉยๆอยู่ ดังนั้นอุเบกขาเวทนาจึงต่างจากอุเบกขาธรรม ต่างจากอุเบกขาสมาธิ อุเบกขาเวทนานี่เฉยเพราะโง่ ซึ่งต่างจากอุเบกขาในสมาธิที่มันนิ่งเฉยอยู่ นั่นมันเฉยพอรู้ อันนี้มันเฉยเพราะโง่

สัญญาคืออะไร? สัญญาก็คือความจํา จําอะไร? ก็รูป เสียง กลิ่น รส จํารูป จําเสียง จํากลิ่น จํารส จําสภาพธรรมอารมณ์ทั้งหลาย เรียกว่าสัญญา สัญญานอกจากจําแล้วมันยังหมายรู้ไว้ด้วย จําแล้วก็หมายรู้ นี่คือลักษณะการทํางานของจิตโดยธรรมชาติของเขาเป็นแบบนั้น

สังขารคืออะไร? สังขารในขันธ์ ๕ คือ ลักษณะของการปรุงแต่งของอารมณ์อันเกิดขึ้นจากสัญญาเป็นปัจจัย การปรุงแต่งของอารมณ์เราเรียกสั้นๆว่า มันคิด มีกี่แบบ มีกี่อย่าง มี ๓ สภาวะ คือ คิดดี คิดไม่ดี แล้วก็คิดเป็นกลางๆ ความคิดที่เป็นกลางๆ ภาษาบาลีเรียกว่า อัพยากฤต อันนี้ชื่อสังขาร อันนี้เกิดเยอะมาก สัญญา เวทนา ล้วนแต่เป็นปัจจัยของสังขาร ผัสสะ สัญญา เวทนา เจตนา มนสิการ ล้วนเป็นสังขารทั้งนั้น เพราะมันเป็นตัวที่เกิดการปรุงจากเหตุปัจจัยอันมีสัญญาเวทนา ความคิดเราทุกความคิดที่เกิดขึ้นล้วนมาจากสัญญา เวทนาเจตนา และผัสสะ ที่มาจากสัญญานี่เห็นง่ายมาก พอมันจํา มันนึกว่าจําอะไรขึ้นมาได้ ก็เกิดความคิดแล้ว พอมันเห็นแล้วมันหมายรู้เข้าไป ก็เป็นความคิดแล้ว ตัวนี้เรียกสังขาร คือการคิด

เพราะฉะนั้นจิตที่เป็นนาม ทํางาน ๔ อย่าง คือ รับ จํา คิด รู้ และในความเป็นจริงของขันธ์ ๕ รูป เวทนาสัญญา สังขาร วิญญาณ เขามีความเป็นจริงอย่างไร? ในความเป็นจริงของมัน

• ไม่เที่ยง มันเปลี่ยนแปลงแปรปรวนไปเรื่อยๆ
• เป็นทุกข์ มันทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ เรียกว่าทนอยู่ยาก ทุกขะ แปลว่าทนอยู่ยาก อยู่ในสภาพเดิมไม่ได้
• เป็นอนัตตา ก็คือ ไม่มีตัวตนที่แท้จริง

นี่เป็นความเป็นจริงของขันธ์ ๕ ทั้ง ๕ ขันธ์ ก็เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา มีลักษณะที่ความเป็นจริงสั้นๆที่สุด คือ ๒ ประการ คือ เกิดขึ้นและดับไป

#พระกิตติวิมลเมธี #วัดบุปผาราม #อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน
#ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ #พระธรรมเทศนา #พุทธศาสนา #คำสอน #ความตั้งมั่น #จิตตสังขาร