Schoolpraat

Vandaag deel 1 van het Schoolpraat drieluik op basis van het literatuuronderzoek Samenhangend Leerlinggericht Onderwijs voor Sterker Leerling-Eigenaarschap. Over Dynamisch reguleren. Ontdek hoe dynamisch reguleren in gepersonaliseerd onderwijs leerlingen in staat stelt de regie over hun leerproces te nemen. Deze aflevering duikt in de delicate, cruciale, uitdagende én beslissende overgang van externe naar interne regulatie en benadrukt hoe op maat gemaakte onderwijsaanpakken de autonomie en betrokkenheid van leerlingen bevorderen. Sluit je aan om praktische strategieën te verkennen die het eigenaarschap van leerlingen versterken en de cruciale rol van docenten in dit transformatieve proces. Luister mee en krijg inzichten uit baanbrekend onderzoek en praktijkvoorbeelden, ontworpen om onderwijsprofessionals te helpen leerlingen beter voor te bereiden op toekomstige uitdagingen. In gesprek met Nicolette van Halem, Assistant Professor bij het Research Institute of Child Development and Education van de Universiteit van Amsterdam, Bram Paulissen, tot voor kort teamleider bij 2College Ruivenmavo in Berkel-Enschot, nu transitie adviseur binnen OMO en Joep van de Wouw, expert docent bij 2College Cobbenhagenlyceum in Tilburg.

Een traditionele top-down doorvertaling van organisatiebeleid naar HR-beleid leidt - zo blijkt uit onderzoek - vaak tot een afnemende waarde en uitkomst van HR en het functioneren van personeel. Dus wordt gepleit voor een meer gelijkwaardige benadering van HR. In de onderwijscontext betekent dit co-creatie rond de vraag: hoe zorg je dat HR zodanig aansluit op de onderwijsdoelen van een school, dat het faciliteert om docenten in hun kracht te laten werken? Hoe geef je de afstemming tussen de verschillende lagen in de organisatie goed vorm, met een cruciale rol voor teamleiders? 

Hoor in deze Schoolpraat hoe het zit uit de mond van Dr. Jeske van Beurden, personeelswetenschapper en universitair docent bij de afdeling Human Resource Studies van de Universiteit van Tilburg en Leo van ‘t Spijker, lid algemene directie Portus scholengroep (onderdeel van CVO Rotterdam) en tevens projectleider VO/MBO Werven matchen en opleiden in de Onderwijsregio Rotterdam en Joni Heijboer, directeur Focus Beroepsacademie en OZHW Groen College in Barendrecht.

De docent. Hoe kijken wij daarnaar? Hoe kijken docenten naar zichzelf? Welk perspectief zien zij? Onderzoek verwijst naar ‘spanning op de lijn’. Denk aan het proces van student naar docent: de overstap van ‘fouten maken moet’ naar de nadruk op ‘fouten voorkomen’. Aan het ondersteunen van en aandacht geven aan de leerlingen, waarbij docenten problemen mee naar huis nemen. Aan het verschil in onderwijsopvatting tussen docenten en de schoolleiding. Bovendien: uitstekende docenten haken af omdat het loopbaan-perspectief ontbreekt. En zij-instromers dreigen uit te vallen omdat zij zich – vergeleken met de wereld waaruit zij afkomstig zijn - eenzaam voelen in het beroep. En dat allemaal terwijl leerlingen juist warm worden van gemotiveerde en gecommitteerde docenten en het in de kern zo’n mooi vak is.

In deze Schoolpraat duiken we – als onderdeel van een serie gesprekken aan met vooraanstaande wetenschappers én onderwijsprofessionals uit de praktijk – de diepte in. Hebben we het over eigenaarschap, betekenisgeving, levenslang leren, deskundigheid, agency, ondernemerszin en onderlinge samenwerking. Met Prof. Dr. Douwe Beijaard, emeritus-hoogleraar van de Eindhoven School of Education, Kees Elsinga, voorzitter College van Bestuur bij Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle & Regio, en Madeleine Zwart, directeur van het Van Kinsbergen college in Elburg.

Het lerarentekort zet de kwaliteit van het onderwijs onder druk. De docent is immers in sterke mate bepalend voor de leerprestaties van leerlingen. Maar, hoe keer je deze trend? Jan van Tartwijk is Hoogleraar Sociale Wetenschappen Educatie en Pedagogiek binnen de faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. Hij kijkt in dit verband naar de expertise-ontwikkeling van docenten en hun effectiviteit/efficiëntie. En trekt een parallel met de positie van een behandelend arts. Want die wordt in de praktijk omringd door andere professionals die - als team - de expertise hebben én leveren om de gewenste kwaliteit te realiseren. Is dit een denkrichting die je ook in het Nederlands onderwijs kunt toepassen? En als dat zo is, wat zijn daarvan de consequenties? Plus: wat weten wij eigenlijk over de expertise-ontwikkeling van docenten? 

In deze Schoolpraat – als onderdeel van een serie gesprekken aan met vooraanstaande wetenschappers én onderwijsprofessionals uit de praktijk – gaan we op onderzoek uit. Met Jan van Tartwijk zelf, Lian Derks - directeur 2College Ruivenmavo in Berkel-Enschot, en Duco Adema - bestuurder van de Amsterdamse Ceder Groep.    

Leerlingen de kansen geven die zij zelf – en hun ouders – nooit voor mogelijk hebben gehouden. Bij MY college, de achtste Kunskapsskolan Partnerschool in Nederland, maken ze dat elke dag weer waar. Door hun leerlingen optimaal te laten profiteren van wat het Kunskapsskolan gepersonaliseerd onderwijs heeft te bieden. En natuurlijk door de intensieve coaching, die als een aorta door het MY college-onderwijs loopt. Wat maakt het gepersonaliseerd onderwijs zo effectief binnen een MAVO/VMBO Basis/Kader omgeving. Wat is er nodig om dit onderwijs nóg succesvoller te maken. Hoe kijken de docenten van MY college naar hun viervoudige rol. En hoe krijg je ouders en leerlingen zo ver de belofte van het Kunskapsskolan onderwijs in te zien. 

We bespreken het met professionals die ‘met hun poten in de klei staan’. In Spijkenisse binnen MY College. De docenten Chani van Noord en René de Waard en My college-directeur Marjolein Scholten. In gesprek over het resultaat van zeven jaar lang keihard ontwikkelen.

In het Nederlands voortgezet onderwijs wordt de motivatie van leerlingen als zorg gezien. Want: die is het laagst van Europa of zelfs de wereld. Maar moeten we daar wel op die manier naar kijken? Je kunt ook zeggen: leerlingen komen op school om gemotiveerd te raken. Dat creëert dan een heel ander perspectief. Helemáál wanneer je dit koppelt aan ‘identiteitsontwikkeling’ en ‘betekenisvol leren’. Bovendien: ‘student-agency’ geeft leerlingen de mogelijk hun eigen omgeving te beïnvloeden. 

Luister naar Prof. Dr. Monique Volman - hoogleraar aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam en leider van de Afdeling Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleiding – in gesprek met Willemien Noordhof, Educational Director van Kunskapsskolan Nederland. De tweede in een serie Schoolpraat-afleveringen – dit schooljaar - gewijd aan gesprekken met wetenschappers over actuele en uitdagende onderwijsvraagstukken. 

Determinatie en kansengelijkheid. Het is een thema waarover al jaren wordt gedebatteerd (zie: https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/differentiatie-tussen-klassen-het-voortgezet-onderwijs). Mede op basis van wetenschappelijk onderzoek uit binnen- en buitenland, dat veelal concludeert dat de Nederlandse praktijk – vroege determinatie in het twaalfde levensjaar – juist leidt tot kansenongelijkheid. Maar toch: VO-raad voorzitter Henk Hagoort moest kortgeleden nog - op de publieke tribune van de Tweede Kamer - tandenknarsend vaststellen dat de Nederlandse politiek kennelijk zo ver nog niet is.

Dus hebben we de ambitie opgevat om in Schoolpraat een ijkpunt te creëren. En met wie kun je dat beter doen dan met Professor Dr. Eddie Denessen, hoogleraar Onderwijs en Sociale Ongelijkheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen? In gesprek met Willemien Noordhof, Educational Director van Kunskapsskolan Nederland. Als eerste aflevering in een serie Schoolpraat edities in het nieuwe schooljaar, waarin we met een reeks wetenschappers praten over actuele en uitdagende onderwijsvraagstukken.

Hoeveel nieuwe leerlingen hebben zich aangemeld? Op menige Nederlandse school is deze vraag niet alleen een jaarlijks terugkerend ritueel, maar ook een spannend moment. Zijn het er meer, of juist minder? Met zomaar ingrijpende effecten binnen de schoolorganisatie. Dus is de vraag gerechtvaardigd: wat maakt jouw school aantrekkelijk? En wat kun je als school doen om de ouders en leerlingen in hun keuzeproces te begeleiden? In deze Schoolpraat verkennen we deze vragen met twee schoolleiders die het proces rondom leerling-aanmeldingen van nabij meemaken: Joni Heijboer van Focus Beroepsacademie in Barendrecht en Marjolein Scholten van My college in Spijkenisse. Met uiteraard de vaste co-host van Schoolpraat: Duco Adema, bestuurder van de Cedergroep waar onder meer het Veenlanden College uit Vinkeveen deel van uitmaakt. 

Kunskapsskolan Nederland begeleidt alweer zo’n zeven jaar Nederlandse scholen bij hun transitie naar gepersonaliseerd onderwijs. Alle reden om een diepe duik te nemen in de praktijkervaring. Nu eens niet bezien vanuit de scholen, maar vanuit de Kunskapsskolan begeleiders zelf. Wat zijn zij tegengekomen? Wat hebben zij geleerd? Dus gaat deze Schoolpraat over leiderschap, integraal denken, verwachtingsmanagement, de persoonlijke ontwikkeling van schoolleiders & docenten, maar ook over de ontwikkeling die de Kunskapsskolan begeleiders zelf hebben doorgemaakt om beter aan te sluiten bij de scholen. Met drie ervaringsdeskundigen van het eerste uur: Kunskapsskolan Operational director Madelief Keyser, Educational director Willemien Noordhof en Christa de Graauw, binnen Kunskapsskolan Nederland jarenlang leidend trainer & coach van docenten binnen schooltransities.

De Nederlandse Kunskapsskolan gemeenschap is twee nieuwe Kunskapsskolan Partnerscholen rijker: de 2College Ruivenmavo uit Berkel-Enschot en het Veenlanden College uit Vinkeveen. In Schoolpraat verkennen we wat er nodig is geweest om uiteindelijk het predicaat Kunskapsskolan Partnerschool te verwerven. Met twee mensen die het proces van begin tot eind hebben meegemaakt en begeleid: Lian Derks, directeur van de 2College Ruivenmavo en Marga Hoohenkerk, teamleider binnen het Veenlanden College. En met de vaste co-host van Schoolpraat, Duco Adema: bestuurder van de Ceder Groep en voorzitter van de Kunskapsskolan Community in Nederland.