กามธาตุ พยาบาทธาตุ วิหิงสาธาตุ ถ้าพัวพันกับธาตุเหล่านี้ อกุศลทางกายวาจาใจย่อมเกิด ครั้นตายไป ย่อมเกิดในกามภพ

เนกขัมมธาตุ อพยาบาทธาตุ อวิหิงสาธาตุ ถ้าหลีกออกจากกามธาตุได้ เห็นโทษของกามแล้ว ย่อมคิดคำนึงถึงเนกขัมมธาตุได้เป็นปกติ

แต่เนกขัมมะนั้นจะเป็นแบบปุถุชน หรือเป็นแบบอริยะ นั้นขึ้นกับความรู้ความเข้าใจ ว่ามีอริยสัมมาทิฏฐิหรือไม่ หรือมีเพียงแค่สัมมาทิฏฐิชั้นโลกียะ

จุนทะ เพราะเหตุนั้น ธรรมทั้งหลายที่เราแสดงไว้แล้วเพื่อความรู้ยิ่งบริษัททั้งหมดนั้นแหละ พึงพร้อมเพรียงกันประชุม สอบทานอรรถกับอรรถ พยัญชนะกับพยัญชนะในธรรมนั้น แล้วพึงสังคายนา ไม่พึงวิวาทกัน เพื่อให้พรหมจรรย์นี้ตั้งอยู่ได้นาน ดำรงอยู่ได้นาน ข้อนั้นพึงเป็นไปเพื่อเกื้อกูลแก่คนหมู่มาก เพื่อสุขแก่คนหมู่มาก เพื่ออนุเคราะห์ชาวโลก เพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อสุขแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย

เพราะเห็นแจ้งปฏิจจสมุปบาท จึงรอบรู้ทุกข์ จึงรอบรู้ธรรมทั้งปวง รวมทั้งรอบรู้ใน จิต มโน วิญญาณ

การเห็นแจ้งในปฏิจจสมุปบาท เป็นทางมาของการรอบรู้ทุกข์ เป็นทางมาของการรอบรู้ จิต มโน วิญญาณ อันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ด้วย

ปฏิปักขธรรม ๑๐ ประการ ที่บรรพชิตต้องละ

ฆราวาสชั้นเลิศ ชั้นประเสริฐ

การเข้าใจในธรรมชาติที่อาศัยกันเกิดขึ้น ที่มีในตน เป็นพื้นฐานของการปฏิบัติธรรม เป็นพื้นฐานของการเห็นแจ้งอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

กรรมสี่ประการ

กรรมสามประการแรก เกิดจากจิตวิปลาส นับเป็น อกุศล

๑. ผัสสะเกิด สัญญาวิปลาสเกิด จิตวิปลาสเกิด บุญเกิด กรรมขาวเกิด

๒. ผัสสะเกิด สัญญาวิปลาสเกิด จิตวิปลาสเกิด บาปเกิด กรรมดำเกิด

๓. ผัสสะเกิด สัญญาวิปลาสเกิด จิตวิปลาสเกิด ทั้งบุญและบาปเกิด กรรมทั้งดำและขาวเกิด

กรรมประเภทที่สี่ เกิดจากจิตไม่วิปลาส นับเป็น กุศล

๔. มโนผัสสะเกิด สัญญาไม่วิปลาสเกิด จิตไม่วิปลาสเกิด กุศลกรรมบถสิบเกิด

๑. จินตามยปัญญา (ปัญญาที่เกิดจากการคิด)๒. สุตมยปัญญา (ปัญญาที่เกิดจากการฟัง)๓. ภาวนามยปัญญา (ปัญญาที่เกิดจากการอบรม)

กายภาวนา จิตตภาวนา ปัญญาภาวนา

การได้อัตภาพ ๔ ประการ๑. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนดำเนินไป มิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป๒. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป มิใช่สัญเจตนาของตนดำเนินไป๓. การได้อัตภาพที่สัญเจตนาของตนและสัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป๔. การได้อัตภาพที่มิใช่สัญเจตนาของตนและมิใช่สัญเจตนาของผู้อื่นดำเนินไป