ทำความรู้จักสภาวะ แค่ทำความรู้จักไม่ใช่ไป focus มัน ทุกๆสภาวะที่เป็นผลของการทำหน้าที่อย่างถูกต้องตามกิจของมัน มันเกิดมาตั้งแต่ลมยาว แต่ว่าพอจิตมีอารมณ์อันเดียวด้วยอำนาจของการดูลมยาว ที่หายใจออก จิตที่เป็นอารมณ์เดียวนั้น ตอนที่เราอยู่ที่นิมิต รู้ลมยาวออกหรือเข้า จิตที่มีอารมณ์เดียวนั้น มันจะมีปิติซ่อนอยู่ มีสุขซ่อนอยู่ อันนี้พูดถึงหมวดเวทนา มันจะมีลมหยุดซ่อนอยู่ มันจะมีความเบิกบานซ่อนอยู่ เพราะฉะนั้น เวลาเรารู้ลมใหม่ๆ ตอนแรกๆ แค่เรารู้ลมยาว เราก็เห็นสภาวะปิติบ้าง สุขบ้าง สภาวะที่เราไม่เคยรู้จักก็โผล่ออกมาบ้าง คือมันมีตั้งแต่รู้ลมยาว แต่เราจะไปหลงกับสภาวะเหล่านั้นไม่ได้ ในขณะที่เรารู้ลมยาวอยู่ แล้วเกิดความสุข แล้วเราก็ไปอยู่กับความสุข อันนี้เราหลงสภาวะ ถ้าเราไม่ชัดเจนอย่างนี้ เราจะเป็นวิหารสมาธิ คือทำยังไงก็ได้ให้ถูกใจแล้วก็อยู่กับมัน แต่เรากำลังเดินเข้าไปสู่นิพเพธิกสมาธิด้วยอำนาจของอานาปานสติภาวนา 

5:00 ท่าทีที่ถูกต้องต่อนิมิต

ฉะนั้นเวลาเรารู้ลมยาวตามความยาวของลม จิตรู้จะมีความยาวของลมนั้นเป็นอารมณ์ แล้วอยู่ที่นิมิต นิมิตพอเรากำหนด เราศึกษา เรารู้เค้าแล้ว จิตที่เข้าอยู่กับนิมิต จะไม่กวัดแกว่งกับนิมิตแล้ว เราจะไปสัญญาผูกหมายว่านิมิตชั้นต้องชัดไม่ได้ เพราะนิมิตเป็นเครื่องอาศัย ตัวที่จะอยู่ที่นิมิตคือจิตผู้รู้ที่มีอุเบกขาเป็นฐาน แค่ไปอาศัยที่นิมิต แรกๆเราก็กำหนดนิมิตให้มันชัดเลย แต่จำไว้ว่าการมีนิมิตชัด มันมีความไม่ชัดเกิด อะไรก็ตามที่เราพยายามทำให้มันได้ มันมีความไม่ได้เกิด ที่เราพยายามทำให้มันมี มันไม่ความไม่มีเกิด อะไรก็ตามที่เราพยายามทำให้มันเกิด มันมีความดับเกิด เพราะฉะนั้นพอเรามีนิมิตชัดเป็นเครื่องอาศัยแล้ว เราไม่ต้องไปพยายามทำให้มันชัด แค่เป็นที่อยู่ให้ผู้รู้กับอุเบกขาไปอยู่ตรงนั้น เพื่อการรู้ความลื่นไหลของลมออกแล้วลมเข้าในกิจเท่านั้น เมื่อรู้รู้ลมอยู่ที่เดียวไม่ไปไหน หมายความว่ารู้มีที่อาศัย แต่ที่อาศัยนั้นไม่จำเป็นต้องชัดอีกต่อไป ถ้าเราจะให้ที่อาศัยหรือนิมิตชัดต่อไป ตัวกำหนดมันก็จะไปปักอยู่ที่นิมิต เพราะฉะนั้นบางครั้งบางคราวตัวนิมิตมันจะชัดบ้าง จะผ่อนคลายไปบ้าง แต่จิตผู้รู้ที่อาศัยที่นิมิตนั้นอยู่ได้ เพื่อรู้ลมอยู่ตรงนั้นได้ ไม่วอกแวกหวั่นไหว เมื่อไรที่จิตผู้รู้วิ่งเข้าออกไปกับลมบ้าง ก็ให้เค้ารู้แล้วกลับมาที่อาศัย แม้ที่อาศัยไม่ได้ชัดเจนอะไร มิฉะนั้น เราก็จะไปพะวงอยู่กับเรื่องของนิมิต

ในนิพเพธิกสมาธิ เมื่อเราขัดเกลาไปเรื่อยๆ มันจะละรูปขันธ์ นิมิตถ้าเราไปกำหนดปักจิตลงไปเพื่อความชัดเจน นิมิตนั้นเป็นรูป แต่นิพเพธิกสมาธิ ถ้าจะให้เข้าพัฒนา เขาจะค่อยละส่วนที่เป็นรูป ถ้าเราไปปัก กำหนด หมายมั่นกับนิมิต รูปอื่นละได้ รูปนิมิตละไม่ได้ ก็จะติดอยู่กับรูป ในขั้น 1-3 นิมิตชัดดีแล้ว แต่ให้จำไว้ว่า อะไรที่เราพยายามทำให้ชัดมาก มันจะมีไม่ชัดเกิดขึ้น นิมิตเป็นแค่เครื่องอาศัยของจิตผู้รู้ที่่มีอุเบกขาเป็นฐาน ไม่ใช่สิ่งที่เราจะต้องมุ่งหรือประสงค์จากการภาวนา มันสามารถรู้ลมหายใจตรงนั้นได้สบายๆ แล้วเราไม่จำเป็นจะต้องไปละนิมิต เพราะมันไม่ใช่เรา มันแค่เครื่องอาศัย เหมือนเราขึ้นรถเมล์ รถเมล์ไม่ใช่เรา 

ตัวที่เป็นหลักคือจิตผู้รู้ที่มีอุเบกขาเป็นฐานอาศัยนิมิตสำหรับรู้ลมออกรู้ลมเข้าตามความนานของลมหายใจนี้เป็นกิจที่ 1 แต่ผู้ที่ไม่รู้เรื่องของนิมิต ไม่เข้าใจนิมิต เอานิมิตกับลมหายใจรวมเป็นอันเดียวกัน นั่นหมายความว่าเราไม่ได้ภาวนา เพราะนิมิต ลมหายใจ คือเรา การภาวนาของเราไม่ใช่การสร้างนิมิต เหมือนการเดินแล้วรู้ลมที่นิมิต เพื่อให้เกิดความชำนาญ แต่นิมิตไม่ต้องชัด

นิมิตไม่ได้หมายถึงความก้าวหน้าหรือถอยหลังของการปฏิบัติ แต่นิมิตแค่เป็นเครื่องอาศัย เราต้องมีท่าทีที่ถูกต้องต่อนิมิต เราเพียงแค่มีที่อยู่สำหรับรู้ลมหายใจ ความปรารถนาที่ตรงหรือไม่ตรงในการหานิมิต ให้จำไว้ว่าเป็นตัณหาจริยา จิตที่แล่นไปหานิมิตด้วยความหมายมั่นว่าดีหรือไม่ดีนั้นเป็นตัณหาจริยา ฉะนั้นเราต้องมีท่าทีต่อนิมิตอย่างถูกต้อง เวลาเรารู้ลม เราไม่วิ่งตามลม จิตไม่ซัดส่าย จิตวิ่งออกไป เราดึงกลับมา ถ้าเรามีนิมิต ถ้าจิตหลุดออกไปอดีต อนาคต เรากลับมาที่นิมิต จึงเป็นแค่เครื่องอาศัย

ลมหายใจเองก็คือเครื่องอาศัยของจิตผู้รู้เหมือนกัน เมื่อเราดูการไหลตามความนาน เมื่อกายสงบ ลมจะสั้นลงเมื่อเรามีท่าทีถูกต้องต่อนิมิตและลม ถ้าเป็นวิหารสมาธิ ลมหายใจเป็นเครื่องอยู่ ลมหายใจเป็นเรา เราเป็นลมหายใจดีกว่าเราไปคิดเรื่องอื่น แต่อานาปานสติภาวนาลมหายใจเป็นแค่เครื่องอาศัย การเปลี่ยนแปลงของลมหายใจเปลี่ยนไปตามคุณภาพของจิตผู้รู้ สภาวะที่เกิดคือผลจากการที่จิตผู้รู้เข้าไปอาศัยลมหายใจซึ่งเป็นสิ่งที่ถูกรู้

#อานาปานสติ #สติปัฏฐาน #ปฏิบัติธรรม #สมาธิ #สมาธิภาวนา #นั่งสมาธิ #วิปัสสนา #วิปัสสนากรรมฐาน #ปัญญา #ธรรมะในชีวิตประจำวัน #ธรรมะ