สมัยหนึ่งสมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จประทับอยู่ที่วิหารเชตวัน

อันเป็นอารามของอนาถบิณฑิกคฤหบดีสร้างถวาย ในกรุงสาวัตถี ครั้งนั้น

สมเด็จพระพุทธเจ้าผู้มีพระภาคเจ้า ทรงเรียกภิกษุทั้งหลายมาสู่ที่เฝ้า ภิกษุ

ทั้งหลายเหล่านั้นรับพุทธพจน์ของสมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ด้วยอาลปน

คาถาว่า ภทนฺเต ความเจริญ จงมีแด่พระองค์ดังนี้

       แล้วสมเด็จพระผู้มีพระภาคได้เริ่มตรัสพระสูตรนี้ว่า

       ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความบังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี ความไม่

บังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี ธาตุนั้นตั้งอยู่แล้ว เพราะความที่แห่งธาตุ

นั้น เป็นที่ตั้งมั่นของธรรม เพราะความที่แห่งธาตุนั้นเป็นเบาะของธรรมสังขาร

ทั้งปวงไม่เที่ยง 

พระตถาคตเจ้าตรัสรู้พร้อมเฉพาะอยู่ สอบสวนซึ่งธาตุนั้นอยู่ ครั้น

ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้ว สอบสวนแล้ว ทรงบอกทรงแสดง ทรงบัญญัติ ทรง

แต่งตั้ง ทรงเปิดเผย ทรงจำแนก ทรงกระทำให้ตื้นขึ้นว่า สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง

       ว่าดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความบังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี ความ

ไม่บังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี ธาตุนั้นตั้งอยู่แล้ว เพราะความที่แห่งธาตุ

นั้นเป็นที่ตั้งมั่นของธรรม เพราะความที่แห่งธาตุนั้นเป็นเบาะของธรรม ว่า

สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์

       พระตถาคตเจ้าตรัสรู้พร้อมเฉพาะอยู่ สอบสวนซึ่งธาตุนั้นอยู่ ครั้น

ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้ว สอบสวนแล้ว ทรงบอก ทรงแสดง ทรงบัญญัติ ทรง

แต่งตั้ง ทรงเปิดเผย ทรงจำแนก ทรงกระทำให้ตื้นขึ้นว่า สังขารทั้งปวงเป็น

ทุกข์ ดังนี้

       ว่าดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความบังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดี ความ

ไม่บังเกิดขึ้นของพระตถาคตเจ้าก็ดีธาตุนั้นตั้งอยู่แล้ว เพราะความที่แห่งธาตุ

นั้นเป็นที่ตั้งมั่นของธรรม เพราะความที่แห่งธาตุนั้นเป็นเบาะของธรรมว่า

ธรรมทั้งหลายไม่ใช่ตัว

       พระตถาคตเจ้าตรัสรู้พร้อมเฉพาะอยู่ สอบสวนซึ่งธาตุนั้นอยู่ ครั้น

ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้ว สอบสวนแล้ว ทรงบอกทรงแสดง ทรงบัญญัติ ทรง

แต่งตั้ง ทรงเปิดเผย ทรงจำแนก ทรงกระทำให้ตื้นขึ้นว่า ธรรมทั้งหลายไม่ใช่ 

ตัว ดังนี้

       พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงตรัสพระสูตรนี้จบลงแล้ว ภิกษุทั้งหลายมีใจ

เพลิดเพลินยินดีภาษิตของพระผู้มีพระภาคเจ้า ด้วยประการ ดังนี้...."

       นี่เป็นสยามภาษาล้วน ไม่เกี่ยวด้วยบาลี แต่ว่าเป็นเนื้อความของ

ภาษาแปลอยู่ ไม่ใช่สยามภาษาแท้ เป็นแปล มคธภาษาเป็นสยามอยู่ จะ

อรรถาธิบายขยายความเป็นลำดับไป

       เพราะธรรมนี่ลึกซึ้งนัก เราไม่รู้ไม่ถึง เราอาศัยกายมนุษย์ก็จริง แต่ว่า

หารู้จักธาตุธรรมของมนุษย์ไม่ หารู้จักธาตุธรรมของพระพุทธเจ้า พระอรหันต์

ไม่ วันนี้จะชี้แจงแสดงให้เข้าเนื้อเข้าใจในธาตุธรรมเหล่านี้

       ข้อสำคัญอยู่ ก็ที่พระตถาคตเจ้าน่ะ เราต้องรู้จักคือใคร? รูปพรรณ

สันฐานเป็นอย่างไร?

       แล้วก็คำว่า ธาตุน่ะ ว่าธรรมน่ะ เราต้องรู้จักว่าเป็นอย่างไร รูป

พรรณสัณฐานเป็นอย่างไร นั่นแน่ะต้องรู้ความอันนั้นแน่ะ

       ที่แสดงมาแล้วนี้ เป็นอุเทศ นิเทศ ต้องเป็นปฏินิเทศออกไป อุเทศ

น่ะแสดงเนื้อความอยู่ นิเทศน่ะกว้างออกไป นิเทศน่ะพิสดารออกไป จะ

แสดงให้พิศดารกว้างขวางออกไปอีก