มีคำกล่าวว่า ไคเบอร์คือทางผ่านของทองเปอร์เซีย แร่เหล็กกรีก หนังสัตว์ตาร์ตาร์ อัญมณีโมกุล แร่เงินอัฟกัน เหล็กกล้าอังกฤษ ซึ่งล้วนถูกราดรดด้วยเลือด เนื้อและชีวิต

.

ในท่ามกลางความสูงใหญ่ของเทือกเขาฮินดูกูษ ที่ทอดทะมึนอยู่ในดินแดนซึ่งปัจจุบันคือภาคเหนือของปากีสถานและอัฟกานิสถาน "ไคเบอร์" คือช่องเขาเดียวที่เชื่อมเอเชียกลางกับอินเดีย และที่สำคัญคือเชื่อมยุโรปกับเอเชีย จนกล่าวได้ว่า “ไคเบอร์” คือตัวเลือกสุดท้ายที่กษัตริย์นักรบทั้งหลายมุ่งหมายจะเอาชนะ เพื่อพิสูจน์ว่าเขาจะยืนอยู่ในฐานะ “ผู้แพ้” หรือ “จอมราชันย์”

.

ขอขอบคุณ ผู้สนับสนุนร่วม กองทุนส่งเสริมงานวัฒนธรรม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ที่เป็นส่วนหนึ่งของการเดินทางครั้งนี้