การเปลี่ยนแปลงหรืออนิจจังนำมาซึ่งทุกขัง 

ทุกข์มันตั้งอยู่อย่างนั้นตลอดไหม? ไม่ 

มันเกิดอย่างนั้นตลอดไหม? ไม่

ก็แสดงว่าทุกข์ก็เปลี่ยนเหมือนกันทุกข์ก็เปลี่ยนไป การที่ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นตั้งอยู่ไม่ได้เพราะมันไม่มีอะไร? เพราะมันไม่มีตัวตนที่แท้จริง มันประกอบกันขึ้นเมื่อเหตุปัจจัยมันเปลี่ยนไปตัวทุกข์มันก็เปลี่ยนไป

แสดงว่าถ้ามันมีตัวตนที่แท้จริงมันก็ต้องไม่เปลี่ยนสิ แต่นี่มันไม่มีตัวตนที่แท้จริงสิมันถึงเปลี่ยน ตรงนี้ทุกขังมันก็เปลี่ยนเป็นอนัตตา หมายความว่าถ้ามันมีเหตุปัจจัยให้มันเกิดมันก็เกิด ไม่มีเหตุปัจจัยให้มันเกิดมันก็ไม่เกิด แต่อยากจะให้มันเกิดตามที่เราต้องการได้ไหม? ไม่ได้ 

เพราะอะไร? เพราะมันไม่มีเหตุ

ถ้าไม่มีวัตถุ มันคิดได้ไหม ไม่มีรูปนี่เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มันมีได้ไหม ไม่มีรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณเกิดจากอะไรล่ะ? มันไม่มีที่เกิดแล้ว 

นามรูปมันทุกข์เพราะอะไร?

เพราะมันมีรูปเข้าไปเกิดในนาม (รูปที่เกิดจากจินตนาการ เวลาคิดถึงใครก็เห็นหน้าคนนั้นในใจ คิดถึงสิ่งใดก็มีรูปของสิ่งนั้นๆปรากฏในใจ)

อย่าลืมว่ารูปมันไปอยู่ที่ไหนมันต้องเป็นไปตามกฏของมัน กฏของมันคืออะไร? ไตรลักษณ์ 

แต่นามล้วนๆที่ไม่มีรูปเลยไตรลักษณ์เข้าถึงไหม? ไม่ถึง

แล้วนามนั้นจะเปลี่ยนไปตามกฏของไตรลักษณ์ไหม? ไม่เปลี่ยนเพราะมันเป็นนาม 

พระพุทธองค์มาพิจารณาเห็นอย่างนี้ ว่าถ้าอย่างนั้นต้องเอาจิตไปไว้กับนามอย่าเอาจิตมาไว้กับรูปสิ เพราะถ้าเอาจิตไปไว้กับรูปมันต้องเปลี่ยนแปลงไปตามกฏของไตรลักษณ์ใช่ไหม แต่พอเอาจิตมาไว้กับนามจิตนี้ไม่เปลี่ยนแปลง นี่คือความจริงที่พระองค์ทรงตรัสรู้

เอาจิตมาไว้กับนามแต่นามเราเข้มแข็งพอหรือยังที่จิตจะอยู่ด้วย ตรงนี้การฝึกฝนจึงเกิดขึ้น การทวนกระแสจึงเกิดขึ้น เราต้องทวนกระแสจิตไม่ให้มันไหลไปในรูปแต่ให้มันไหลไปกับนาม

ลำเลียงสติเข้าสู่จิตแนวเคลื่อนไหว 

หลวงพ่อพระมหาดิเรก พุทธยานันโท

(ชุดสติรักษาใจ 2556)