Uhin Ultramoreak

Esaerak dio: Zer jan, hura izan.  Askotan, ordea, ez dakigu zer komeni zaigun jatea, zer den guretzat eta ingurumenarentzat onena… Zalantza eta iradokizunak jaso dituztenez, denboraldiko azken atala elikadura eta dietari eskaini nahi izan diote Ana Galarraga Aiestaranek eta Olaitz Ochoa de Eribek. Izan ere, jaten dugunari buruzko kezka antzematen da, eta ez da harritzekoa elikagai-industriak eta gorputzen itxurarenak beren mesedetan jokatzen dutela ikusita. Ekonomia, ongizatea, eta, askotan, osasuna aintzat hartu gabe. Zalantzak argitzeko, entzun!

Uhin Ultramoreak, Elhuyarrek ekoizten du EITB Podkasterako.

Lurra eta Ilargia batera jaio ziren, eta geroztik, harreman estua eta misterioz betea izan dute. Hipotesi zientifiko onartuenaren arabera, talka baten ondorioz sortu ziren. Hipotesi horrek azaltzen du, artean eguzki-sistema gazte eta berde zenean, eta gazte gehienak bezala, nahikoa kaotiko eta desordenatua, Marteren neurriko objektu batek, Teiak edo Teak, Eguzkiaren inguruan zebilen Lur protoplanetaren aurka jo zuela. Hain zuzen ere, talka horretatik sortu zen gerora Lurra bilakatuko zen planeta. Haren orbitan geratu zen arroka eta material pila denborarekin trinkotu egin zen eta horrela sortu zen Ilargia. Ordutik aurrera Lurrak eta Ilargiak izan duten bilakaera azaldu dute atal honetan Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek.

Uhin Ultramoreak, Elhuyarrek ekoizten du EITB Podkast atarirako.

Viagra sildenafiloaren izen komertziala da. Garatu zutenean, asmoa zen bularreko angina arintzeko erabiltzea. Hain zuzen, sildenafiloaren bidez, bularraldera doan odol-fluxua handitu nahi zuten, eta horixe lortu zuten, baina ez bularraldean, baizik eta gizonen zakilean. Entsegu klinikoen parte-hartzaileetan eragin nabarmena zuela konturatuta, botikaren jomuga aldatzea erabaki zuten, eta erabilera arrakastatsuagoa eman zioten: erekzio disfuntzioa tratatzera bideratu zuten. Baita asmatu ere!

Uhin Ultramoreak podcastaren atal honetan, bigarren aukera izan duten botiken adibide gehiago jaso dituzte Alaitz Ochoa de Eribe Agirrek eta Ana Galarraga Aiestaranek.

Uhin Ultramoreak, Elhuyarrek ekoizten du EITB Podkast atarirako.

Jakina da osasunean eta osasun-zerbitzuetatik jasotzen dugun arretan eragin zuzena dutela generoak, besteak beste, sexuak, jatorriak, adinak, bizilekuak, maila sozioekonomikoak, ikasketa-mailak, eta egoera legalak. Osasunaren baldintzatzaile sozialak dira. Baldintza gehiago ere badaude ordea herritarren osasunean eragiten dutenak, ekoizle handiek eta merkatuek herritarrengan eragiten duten presioarenak, adibidez.

Gutxiago hitz egiten da baldintzatzaile komertzial horiez, baina industriaren presioa eta merkatuaren legeak ere osasunaren gaineko eragileak dira, askotan ezkutuan geratzen badira ere. Horiek atera dituzte argitara, beraz, Uhin Ultramoreen atal honetan, Alaitz Ochoa de Eribek eta Ana Galarraga Aiestaranek, adibide ezagunenetik hasita. Hala nola, tabakoa eta alkohola. Baina, jaioberrientzako formula-esnea eta diagnostiko psikiatrikoen iguruko eskuliburuen inguruan ere badago zer esana.

Uhin Ultramoreak, Elhuyarrek ekoizten du EITB podkasterako.

Menopausia prozesu fisiko, psikiko eta soziala da. Azken hilekoa jeitsi denetik urte beteko epea hartzen du, definizioz. Baina ez da data batera mugatzen, prozedu bat da, aldaketa hormonalak ekartzen dituena eta horrekin batera aldaketa fisiko eta psikikoak. Aldaketa horiek eragin zuzena dute emakumeen bizipenetan, emozionalki eta alderdi sozial eta kulturaletik ere bai. Eragin handiak dituen arren, askotan ezkutuan geratzen da; tabua da.  

Uhin ultramorez alderdi horiei guztiei eta haien ondorioei begiratu diete Alaitz Ochoa de Eribek eta Ana Galarraga Aiestaranek, estigma eta tabuak apurtuz.

Uhin Ultramoreak podcasta, Elhuyarrek ekoitzen du EITB Podkasterako.

Eskura ditugun gailu elektronikoetan eta energia berriztagarrien sorgailuetan, auto elektrikoetan... egun ezinbesteko egiten zaizkigun beste teknologia batzuetan osagai mineralak behar dira eta kritiko bilakatu dira. Datu bat: 2000. urtetik hona, 23 urteotan, historia osoan erregistratuta dagoen adina material erauzi dugu. Material kopuru handia behar da aurrera egiteko, eta leku gutxi batzuetan kokatzen dira mineralak. Nondik aterako ditugu? 

Arazoaren muina aztertu dute atal honetan Alaitz Ochoa de Eribek eta Ana Galarraga Aiestaranek. 

Uhin Ultramoreak podcasta, Elhuyarrek ekoizten du EITB podkasterako.

Inork ez dugu minik sentitu nahi. Baina badago mina sentitzeko gai ez den pertsonarik ere, eta ez pentsa hori gauza ona denik... Azken finean, mina ezinbestekoa da bizirauteko eta minik sentitzen ez duten pertsonek arazo larriak izaten dituzte, izan ere mina gure gorputzean zerbait ez dagoela ondo adierazteko modua da, egoerari neurria hartzeko adierazgarria. Arazo horren jatorriaz eta ondorioez, eta minaren mekanismoez eta generoaren araberako desberdintasunez aritu dira Uhin Ultramoreak podcastaren atal honetan Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribe eta Ana Galarraga Aiestaran.

Bestalde, badakizu Marten Galdakao izeneko krater bat dagoela? Entzun ba atala!

Uhin Ultramoreak, Elhuyarrek EITB Podkasterako egindako ekoizpena da.

Zientzia-mundua ez da burbuila bat, objektibotasunarekin eta neutraltasunarekin erlazionatzen da, eta zaildu egiten du gizarteak pentsatzea eremu horretan ere badagoela sexu-indarkeria, sexu-jazarpena edo  boterekeria. Izan ere, zientziaren eremuak oso sistema hierarkikoa du eta gainera prekarioa arlo feminizatuetan,batez ere. Horregatik, emakume jazartuek, salaketa jartzeko ohiko zailtasunez gain, ibilbide profesionalean ondorioak izateko beldurra ere izaten dute, jazarpena, normalean, bertikala izaten baita. 

Uhin Ultramoreak podcastaren atal honetan jazarpen mekanismo horiek azaleratu dituzte, kasu errealen bidez Elhuyarreko Alaitz Ochoa de Eribek eta Ana Galarraga Aiestaranek. Zientziari lotutako albisteek eta "Egunero ikasten da zerbait" tarteak ere badute lekua, podcastaren entzuleen ekarpenak bilduz. 

Uhin Ultramoreak Elhuyarrek ekoizten du EITB Podkasterako.

Plastikozenoa terminoa asmakizuna da, Uhin Ultramoreak podcasataren atalerako asmatu dute Ana Galarraga eta Alaitz Ochoa de Eribek. Zehazki bi adierari buruz hitz egiteko: plastikozko ozeanoa, eta plastikoaren aro geologikoa. Hodartzetara iristen ari diren plastikozko ale, bolatxo, pellet edo pinportetatik abiatuta, plastikoek ozeanoetan sortzen dituzten arazoei buruz aritu nahi izan dutelako.

Birziklatzeko bereizten dugun plastikoarekin zer gertatzen den azaldu dute, baita plastikoaren ekoizpenaren dimentsioa zenbaterainokoa den ere. Albiste zientifiko-teknologikoak aipatzeko ere hartu hartu dute tartea. Eta jakina, atal honetan ere ikasiko duzu zerbait. 

Uhin Ultramoreak, ELhuyarrek ekoizten du EITB Podkast atarirako.

Orain arte, keinu erromantikoa izan da norbaitek ilargia oparitzea besteari. Opari pozoindua bilakatzen ari da, ordea, metatzen ari den zabor pilagatik. Izan ere, ilargian 200 tona hondakin dagoela kalkulatu dute. Zehatzago, hamar zentimetro baino gehiago neurtzen duten 23.000 objektu baino gehiago. Horien artean, Apolo misioetan eskifaiak sortutako gorotzak eta gernua biltzen dituzten edukiontziak ere badaude. Eta golf-pilotak, argazkiak, ibilgailuak... Alaitz Ochoa de Eribek eta Ana Galarraga Aiestaranek horien nondik norakoak kontatu dituzte Uhin Ultramoreak podcastaren atal honetan, eta araudiaren beharra aldarrikatu dute.

Horrez gain, Amazoniaren garrantziaz eta orgasmoaz ere hitz egin dute, besteak beste. 

Uhin Ultramoreak, ELhuyarrek ekoizten du EITB Podkasterako.