Artykuł 23. Konstytucji RP brzmi: „Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne”. Ten zapis z lat 90. był tyleż stwierdzeniem stanu faktycznego, co pokłosiem traumy kolektywizacji rolnictwa z poprzedniego systemu. W ostatnim trzydziestoleciu zaszło jednak wiele zmian społecznych. Z jednej strony obserwujemy coraz silniejszą tendencję do politycznej ideologizacji i zawężania pojęcia „rodziny”, z drugiej jednak w wielu dziedzinach wychodzi się poza tę kategorię. Tworzone są oddolne demokratyczne kolektywy, grupy, wspólnoty, społeczności. W Polsce powstają też powoli alternatywy dla „gospodarstwa rodzinnego”: gospodarstwa prowadzone przez kolektywy, spółdzielnie i grupy nieformalne.

W reportażu „Uprawianie wspólnoty” przyglądamy się inicjatywom zmierzającym w stronę wspólnotowego modelu uprawy ziemi i ekologicznej produkcji żywności. Sposoby organizacji gospodarstw są przykładem na to, jak budujemy relacje między ludźmi oraz między grupami ludzi i ekosystemem.

*

W drugim odcinku „Uprawiania wspólnoty” Krzysztof Marciniak robi dłuższą wycieczkę w naukowy dyskurs o neoruralsach i nowochłopach, ruchach nowowiejskich i ekowioskowych, naukowczynie Agata Hummel z Uniwersytetu Warszawskiego i Aleksandra Jaszczyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego dzielą się wnioskami ze swoich badań i opowiadają o inspirujących je gospodarstwach w Katalonii i w Szwecji. Jeśli zaciekawia Was, co w nauce piszczy na temat wspólnotowości w agroekologii, te rozmowy mogą się okazać pomocne.

Jednak ten odcinek nie jest też pozbawiony poezji – dosłownie – trzeci rozmówca Kalina Jaglarz w ogrodzie swojego gospodarstwa w Beskidzie Wyspowym czyta własne wiersze i tłumaczy, dlaczego nie czuje się do końca komfortowo z koncepcją rolniczego kolektywu. Jego wizji wspólnoty bliżej do grzybni. Przywykliśmy do sztuki ekologicznej, czy możemy już mówić o sztuce nowowiejskiej?

Na końcu znajdziecie też kilka słów o przygotowaniach do ostatniego, trzeciego, nowowiejskiego odcinka Delfina. Wciąż aktualne jest pytanie o współczesny agroekologiczny kolektywizm, w oddali majaczą pomorskie krajobrazy, a w tle pobrzmiewają już andaluzyjskie cykady.

Nagrania zostały przeprowadzone za pomocą nausznych mikrofonów binauralnych, które tworzą bardziej realistyczną i przestrzenną iluzję dźwięku – polecamy posłuchać w słuchawkach.

*

Podcast powstał we współpracy Fundacji im. Heinricha Bölla z „Dwutygodnikiem” w ramach serii „Delfin w malinach”. Autorzy „Dwutygodnika” i rozmówcy Agnieszki Słodownik przyglądają się latom 20. i opowiadają o tym, co widzą i co to znaczy.

Scenariusz i realizacja odcinka: Krzysztof Marciniak

Wiersze: Kalina Jaglarz

Redaktorka prowadząca: Agnieszka Słodownik

Do czytania, oglądania, odwiedzania:

- Earthly stories – blog Aleksandry Jaszczyk: earthlystories.wixsite.com/permaculture-stories

- Wiersze Kaliny Jaglarza w Dwutygodniku: www.dwutygodnik.com/artykul/8555-wiersze.html i www.dwutygodnik.com/artykul/9796-no…-z-puszczy.html, wkrótce nakładem Wydawnictwa Biblioteki Śląskiej ukaże się debiutancki tomik Kaliny Jaglarza.

- „Praca w polu to rewolucja”. Infrapolityka samorządnych inicjatyw wiejskich – wykład Agaty Hummel: www.youtube.com/watch?v=298cgjNrmzk.

- „Szkic o antropologii aktywistycznej. Badanie nowo-wiejskich inicjatyw w Katalonii – tekst: www.researchgate.net/publication/32…YW_W_KATALONII.

- Współpracowniczką Agaty Hummel jest Paula Escribano z Universidad de Barcelona www.paulaescribano.com/es/home-2/

- Baltic Ecovillage Network: balticecovillagenetworkorg.wordpress.com/

- Szuflada tekstów Krzysztofa Marciniaka o ekologii akustycznej: kadebeem.wordpress.com/

- Magazyn „Dwutygodnik”: https://www.dwutygodnik.com

WWW: www.pl.boell.org, FB: www.facebook.com/pl.boell, Twitter: www.twitter.com/Boell_PL, Instagram: www.instagram.com/boell.pl