Sign up to save your podcasts
Or
Share विवेकख्याति
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Or
विवेकख्याति
‘विवेकख्याति’ श्रव्यचिन्तनमा बुद्धितत्त्व र बुद्धितत्त्वले गर्ने प्रकृति र पुरुषको विवेकका बारेमा चिन्तन गरिएको छ । पुरुषार्थ अर्थात् पुरुषका लागि धर्म, अर्थ, काम र मोक्षको सम्पादन बुद्धिले नै गर्दछ । पुरुषार्थको लागि सूक्ष्म-शरीर र स्थूल-शरीरको आवश्यकता पर्दछ ।सूक्ष्म शरीरमा बुद्धि, अहंकार, मन र पञ्चतन्मात्रा रहन्छन् । त्यस्तै जन्म भएर स्थूल शरीर धारण गर्दा पञ्चज्ञानेन्द्रिय, पञ्चकर्मेन्द्रिय र पंचमहाभूत सूक्ष्म शरीरमा सम्बन्धित हुन्छन् । स्थूल र सूक्ष्म शरीरको बन्धन कर्मफलका कारण हुन्छ र त्यो बन्धनबाट निक्लिनका लागि बुद्धिले प्रकृति र पुरुषको विवेकख्याति गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसका लागि बुद्धिको क्षेत्र- विपर्यय, अशक्ति, तुष्टि र सिद्धिलाई बुझ्नुपर्ने हुन्छ । बुद्धिको क्षेत्र अर्थात् प्रत्ययसर्गलाई पनि राम्ररी विवेक गरी सकेपछि मात्र बुद्धिले विवेकख्याति गर्न सक्दछ । पुरुषले ‘नास्मि, नाहम्, न मे’ यो अपरिशेष विशुद्ध ज्ञान गरेपछि कैवल्य प्राप्त गर्छ, मुक्त हुन्छ । यसरी बन्ध र मोक्षलाई प्रकृति र पुरुषको विवेकख्यातिका माध्यमबाट यस भागमा विवेचन गरिएको छ ।
'Viveka-khyati' audio-contemplation deals with the Buddhi and its role to recognize the difference between Prakriti and Purusha. Buddhi performs religion(dharma), meaning(artha), longings(kama) and salvation(mokshya) for Purushai.i.e,Purushartha. Purushartha requires a subtle body(Sukshma sarira) and a gross body(Sthula sarira). The subtle body has Buddhi, Ahankar, Mana and Pancha-tanmatra. Similarly, when one is born and assumes a gross body, the five sense organs(Pancha-jnanendriya), the five working organs(Pancha-karmendriya) and the five manifested elements(Pancha-mahabhuta) are associated with the subtle body. The bondage of the gross and the subtle body is due to karma, and in order to get out of that bondage, the Buddhi has to discern Prakriti and Purusha. For that, one has to understand the realm of Buddhi - perversion(Viparyaya), incapacity(Ashakti), contentment(Tushti) and perfection(Siddhi). It can only be discerned after fully grasping the realm of Buddhi. The Purusha attains Kaivalya after attaining this inexhaustible pure knowledge of 'Nasmi, Naham, Na Mein'. Thus bondage and salvation are discussed in this section through the discernment of Prakriti and Purusha.
View all episodes
By Kamalesh Dawadi‘विवेकख्याति’ श्रव्यचिन्तनमा बुद्धितत्त्व र बुद्धितत्त्वले गर्ने प्रकृति र पुरुषको विवेकका बारेमा चिन्तन गरिएको छ । पुरुषार्थ अर्थात् पुरुषका लागि धर्म, अर्थ, काम र मोक्षको सम्पादन बुद्धिले नै गर्दछ । पुरुषार्थको लागि सूक्ष्म-शरीर र स्थूल-शरीरको आवश्यकता पर्दछ ।सूक्ष्म शरीरमा बुद्धि, अहंकार, मन र पञ्चतन्मात्रा रहन्छन् । त्यस्तै जन्म भएर स्थूल शरीर धारण गर्दा पञ्चज्ञानेन्द्रिय, पञ्चकर्मेन्द्रिय र पंचमहाभूत सूक्ष्म शरीरमा सम्बन्धित हुन्छन् । स्थूल र सूक्ष्म शरीरको बन्धन कर्मफलका कारण हुन्छ र त्यो बन्धनबाट निक्लिनका लागि बुद्धिले प्रकृति र पुरुषको विवेकख्याति गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसका लागि बुद्धिको क्षेत्र- विपर्यय, अशक्ति, तुष्टि र सिद्धिलाई बुझ्नुपर्ने हुन्छ । बुद्धिको क्षेत्र अर्थात् प्रत्ययसर्गलाई पनि राम्ररी विवेक गरी सकेपछि मात्र बुद्धिले विवेकख्याति गर्न सक्दछ । पुरुषले ‘नास्मि, नाहम्, न मे’ यो अपरिशेष विशुद्ध ज्ञान गरेपछि कैवल्य प्राप्त गर्छ, मुक्त हुन्छ । यसरी बन्ध र मोक्षलाई प्रकृति र पुरुषको विवेकख्यातिका माध्यमबाट यस भागमा विवेचन गरिएको छ ।
'Viveka-khyati' audio-contemplation deals with the Buddhi and its role to recognize the difference between Prakriti and Purusha. Buddhi performs religion(dharma), meaning(artha), longings(kama) and salvation(mokshya) for Purushai.i.e,Purushartha. Purushartha requires a subtle body(Sukshma sarira) and a gross body(Sthula sarira). The subtle body has Buddhi, Ahankar, Mana and Pancha-tanmatra. Similarly, when one is born and assumes a gross body, the five sense organs(Pancha-jnanendriya), the five working organs(Pancha-karmendriya) and the five manifested elements(Pancha-mahabhuta) are associated with the subtle body. The bondage of the gross and the subtle body is due to karma, and in order to get out of that bondage, the Buddhi has to discern Prakriti and Purusha. For that, one has to understand the realm of Buddhi - perversion(Viparyaya), incapacity(Ashakti), contentment(Tushti) and perfection(Siddhi). It can only be discerned after fully grasping the realm of Buddhi. The Purusha attains Kaivalya after attaining this inexhaustible pure knowledge of 'Nasmi, Naham, Na Mein'. Thus bondage and salvation are discussed in this section through the discernment of Prakriti and Purusha.