การพิจารณาบทบาทความเป็นพุทธศาสนูปถัมภกของพระมหากษัตริย์ในพระบรมราชจักรีวงศ์นั้นไม่พึงกระทำโดยการอธิบายเป็นภาพรวม คือการนำข้อมูลมาบรรยายและพรรณนาต่อกันไปให้มากที่สุด เพราะการบรรยายเช่นนี้ทำให้ผู้รับสารไม่สามารถประจักษ์ในบทบาทและการกระทำที่คัดสรรมาบรรยายได้อย่างเป็นเหตุและผลแก่กัน ในทางตรงข้ามจะได้แยกบทบาทของความเป็นพุทธศาสนูปถัมภกนี้ออกเป็น ๔ มิติ ซึ่งมีความสอดคล้องกับองค์ประกอบความเป็นพุทธศาสนา อันได้แก่ ศาสนธรรม ศาสนบุคคล ศาสนวัตถุ และศาสนพิธี หากขาดเสียซึ่งองค์ประกอบข้อใดข้อหนึ่งไปแล้วพระพุทธศาสนาก็ไม่อาจตั้งมั่นและจำเริญรุ่งเรืองอยู่ได้