Sign up to save your podcasts
Or
Share 12. Lem'a/5, Sh 67 | İkinci Mes’ele-i Mühimme: Yedi kat semâvâtın yedi kaide ve vecih ile isbatı
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Share to email
Share to Facebook
Share to X
Or
12. Lem'a/5, Sh 67 | İkinci Mes’ele-i Mühimme: Yedi kat semâvâtın yedi kaide ve vecih ile isbatı
İkinci Mes’ele-i Mühimme: تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ ف۪يهِنَّ ilâ âhirihî ve ثُمَّ اسْتَوٰٓي اِلَي السَّمَٓاءِ فَسَوّٰيهُنَّ سَبْعَ سَمٰوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَل۪يمٌ Şu âyet-i kerîmeler gibi müteaddid âyetler, semâvâtı yedi semâ olarak beyân ediyorlar. İşârâtü’l-İ‘câz tefsîrinde eski harb-i umûmînin birinci senesinde cebhe-i harbde ihtisâr mecbûriyeti dolayısıyla gāyet mücmel beyân ettiğimiz o mes’elenin, yalnız bir hulâsasını yazmak münâsibdir. Şöyle ki: Eski hikmet, semâvâtı dokuz tasavvur etmiş. Lisân-ı şer‘îdeki Arş ve Kürsî’yi, yedi semâvât ile beraber kabûl etmişler. Acîb bir sûrette semâvâtı tasvîr etmişler. O eski hikmetin dâhî hukemâsının şa‘şaalı ifadeleri, nev‘-i beşeri çok asırlar müddetince tahakkümleri altında tutmuş. Hatta çok ehl-i tefsîr, âyâtın zâhirlerini onların mezhebine göre tevfîk etmeye mecbûr kalmışlar. O sûretle Kur’ân-ı Hakîm’in i‘câzına bir derece perde çekilmişti. Ve “hikmet-i cedîde” nâmı verilen yeni felsefe ise, eski felsefenin mürûr ve ubûra ve hark ve iltiyâma kābil olmayan semâvât hakkındaki ifrâtına mukābil tefrît edip, semâvâtın vücûdunu âdetâ inkâr ediyorlar. Evvelkiler ifrât, sonrakiler tefrît edip hakîkati tamamıyla gösterememişler.
SAYFA 68
Kur’ân-ı Hakîm’in hikmet-i kudsiyesi ise, o ifrât ve tefrîti bırakıp hadd-i vasatı ihtiyâr etmiştir. Der ki: “Sâni‘-i Zülcelâl, yedi kat semâvâtı halketmiştir. Hareket eden yıldızlar ise, balıklar gibi semâ içinde gezerler, tesbîh ederler.” Hadîste اَلسَّمَٓاءُ مَوْجٌ مَكْفُوفٌ denilmiş. Yani, “Semâ, emvâcı karardâde olmuş bir denizdir.” İşte bu hakîkat-i Kur’âniyeyi yedi kaide ve yedi vecih ma‘nâ ile gāyet muhtasar bir sûrette isbat edeceğiz.
Birinci Kaide: Fennen ve hikmeten sâbittir ki, bu haddi yok fezâ-yı âlem, nihâyetsiz bir boşluk değildir, belki “esîr” dedikleri bir madde ile doludur.
İkincisi: Fennen ve aklen, belki müşâhedeten sâbittir ki, ecrâm-ı ulviyenin câzibe ve dâfia gibi kanunlarının râbıtası; ve ziyâ ve harâret ve elektrik gibi maddelerdeki kuvvetlerin nâşiri ve nâkili, o fezâyı dolduran bir madde mevcûddur.
Üçüncüsü: Madde-i esîriye, esîr kalmakla beraber, sâir maddeler gibi muhtelif teşekküllerde ve ayrı ayrı sûretlerde bulunduğu tecrübeten sâbittir. Evet nasıl ki buhar, su, buz gibi havaî, mâyi‘, câmid üç nevi‘ eşyâ, aynı maddeden oluyor. Öyle de, madde-i esîriyeden dahi, yedi nev‘ tabaka olmasına hiçbir mâni‘-i aklî olmadığı gibi, hiçbir i‘tirâza da medâr olamaz.
Dördüncüsü: Ecrâm-ı ulviyeye dikkat edilse görünüyor ki, o ulvî âlemlerin tabakātında muhâlefet vardır. Meselâ “Nehrü’s-semâ” ve “Kehkeşân” nâmıyla ma‘rûf, Türkçe, “Samanyolu” ta‘bîr edilen bulut şeklindeki dâire-i azîmenin bulunduğu tabaka, elbette sevâbit yıldızların tabakasına benzemiyor. Güya tabaka-i sevâbit yıldızları, yaz meyveleri gibi yetişmişler ve ermişler. Ve o Kehkeşân’daki bulut şeklinde görülen hadsiz yıldızlar ise, yeniden yeniye çıkıp ermeye başlıyorlar. Tabaka-i sevâbit dahi, sâdık bir hads ile manzûme-i şemsiyenin tabakasına muhâlefeti görünüyor. Ve hâkezâ... Yedi manzûmât ve yedi tabakanın, birbirine muhâlif bulunması, his ve hads ile derk olunur.
View all episodes
By Av. Ali Kurtİkinci Mes’ele-i Mühimme: تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ ف۪يهِنَّ ilâ âhirihî ve ثُمَّ اسْتَوٰٓي اِلَي السَّمَٓاءِ فَسَوّٰيهُنَّ سَبْعَ سَمٰوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَل۪يمٌ Şu âyet-i kerîmeler gibi müteaddid âyetler, semâvâtı yedi semâ olarak beyân ediyorlar. İşârâtü’l-İ‘câz tefsîrinde eski harb-i umûmînin birinci senesinde cebhe-i harbde ihtisâr mecbûriyeti dolayısıyla gāyet mücmel beyân ettiğimiz o mes’elenin, yalnız bir hulâsasını yazmak münâsibdir. Şöyle ki: Eski hikmet, semâvâtı dokuz tasavvur etmiş. Lisân-ı şer‘îdeki Arş ve Kürsî’yi, yedi semâvât ile beraber kabûl etmişler. Acîb bir sûrette semâvâtı tasvîr etmişler. O eski hikmetin dâhî hukemâsının şa‘şaalı ifadeleri, nev‘-i beşeri çok asırlar müddetince tahakkümleri altında tutmuş. Hatta çok ehl-i tefsîr, âyâtın zâhirlerini onların mezhebine göre tevfîk etmeye mecbûr kalmışlar. O sûretle Kur’ân-ı Hakîm’in i‘câzına bir derece perde çekilmişti. Ve “hikmet-i cedîde” nâmı verilen yeni felsefe ise, eski felsefenin mürûr ve ubûra ve hark ve iltiyâma kābil olmayan semâvât hakkındaki ifrâtına mukābil tefrît edip, semâvâtın vücûdunu âdetâ inkâr ediyorlar. Evvelkiler ifrât, sonrakiler tefrît edip hakîkati tamamıyla gösterememişler.
SAYFA 68
Kur’ân-ı Hakîm’in hikmet-i kudsiyesi ise, o ifrât ve tefrîti bırakıp hadd-i vasatı ihtiyâr etmiştir. Der ki: “Sâni‘-i Zülcelâl, yedi kat semâvâtı halketmiştir. Hareket eden yıldızlar ise, balıklar gibi semâ içinde gezerler, tesbîh ederler.” Hadîste اَلسَّمَٓاءُ مَوْجٌ مَكْفُوفٌ denilmiş. Yani, “Semâ, emvâcı karardâde olmuş bir denizdir.” İşte bu hakîkat-i Kur’âniyeyi yedi kaide ve yedi vecih ma‘nâ ile gāyet muhtasar bir sûrette isbat edeceğiz.
Birinci Kaide: Fennen ve hikmeten sâbittir ki, bu haddi yok fezâ-yı âlem, nihâyetsiz bir boşluk değildir, belki “esîr” dedikleri bir madde ile doludur.
İkincisi: Fennen ve aklen, belki müşâhedeten sâbittir ki, ecrâm-ı ulviyenin câzibe ve dâfia gibi kanunlarının râbıtası; ve ziyâ ve harâret ve elektrik gibi maddelerdeki kuvvetlerin nâşiri ve nâkili, o fezâyı dolduran bir madde mevcûddur.
Üçüncüsü: Madde-i esîriye, esîr kalmakla beraber, sâir maddeler gibi muhtelif teşekküllerde ve ayrı ayrı sûretlerde bulunduğu tecrübeten sâbittir. Evet nasıl ki buhar, su, buz gibi havaî, mâyi‘, câmid üç nevi‘ eşyâ, aynı maddeden oluyor. Öyle de, madde-i esîriyeden dahi, yedi nev‘ tabaka olmasına hiçbir mâni‘-i aklî olmadığı gibi, hiçbir i‘tirâza da medâr olamaz.
Dördüncüsü: Ecrâm-ı ulviyeye dikkat edilse görünüyor ki, o ulvî âlemlerin tabakātında muhâlefet vardır. Meselâ “Nehrü’s-semâ” ve “Kehkeşân” nâmıyla ma‘rûf, Türkçe, “Samanyolu” ta‘bîr edilen bulut şeklindeki dâire-i azîmenin bulunduğu tabaka, elbette sevâbit yıldızların tabakasına benzemiyor. Güya tabaka-i sevâbit yıldızları, yaz meyveleri gibi yetişmişler ve ermişler. Ve o Kehkeşân’daki bulut şeklinde görülen hadsiz yıldızlar ise, yeniden yeniye çıkıp ermeye başlıyorlar. Tabaka-i sevâbit dahi, sâdık bir hads ile manzûme-i şemsiyenin tabakasına muhâlefeti görünüyor. Ve hâkezâ... Yedi manzûmât ve yedi tabakanın, birbirine muhâlif bulunması, his ve hads ile derk olunur.