Soru: Selâmün aleyküm hocam borsa oynamak caiz mi?‬ ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

Cevap: Aleykum selam.

İslam Konferansı Teşkilatı’na bağlı İslam Fıkıh Akademisi’nin girişimiyle 1988 yılında Rabat’ta toplanan Borsa Semineri’nin sonuç bildirisinde ve adı geçen akademinin 1992 yılında Cidde’de yapılan VII. Dönem Toplantı’sında, hisse senetlerinin kar ve zarara iştirak etmesi sebebiyle kural olarak helal olduğu, fakat şer’i hükmünün bunu çıkaran şirketin ticari işlem ve amaçlarının meşru oluşuyla yakından ilgili bulunduğu belirtilmiştir.

Şirketin faiz, içki imali ve ticareti, karaborsacılık, hile, yalan ve aldatma gibi dinen haram vasıtalarla kazanç sağlaması halinde hisse senetlerini alıp satmanın ve bundan gelir elde etmenin haram ve günaha iştirak etmek olduğundan caiz olmayacağı bildirilmiştir.

Borsa oynayanlar, hisse senedi alan kişiler, genelde kar yapabileceği, kendisine fayda saağlayacak şirketlerin kağıtlarını alırlar. Bu sebeble kağıdını aldığı şirketin helal / haram yaptığı- sattığı ürünleri düşünüp araştırmadan kağıtlarını alabilmektedir.

İslâm hukûkunun geçerli olmadığı düzenlerde denetleme, araştırma ve faizsiz sistem çok çok zordur. Denetlemenin İslâm’a göre olmadığı bir yerde her an harama girme durumu söz konusudur. Bu yüzden borsadan hisse senedi alıp satmak ancak aşağıdaki durumlarda düşünülebilir.

1- Senedi alınıp satılan firmâların holdinglerin haramla iştigal etmemeleri, İslâm’ın helal dediği şeyleri alıp satmaları.

2- Senedi alınıp satılan holdinglerin fâizle iştigal etmemeleri.

3- Alınan senedin hemen alan kimsenin adına kaydedilmesi

4- Senedi alınıp satılan holdinglerin alıp sattıkları şeyler İslâm’ın helâl dediği şeyler olsa bile, bu firmaların gelirlerini İslâm’a ve Müslümanlara karşı kullanmamaları. Böyle bir durum olduğu takdirde, İslâm’a ve Müslümanlara karşı savaşan firmaların ve holdinglerin desteklenmesi söz konusu olur ki, bu bir Müslüman için aslâ câiz değildir.

Borsadan sened alınıp satılması câiz olmayan durumları ise şöyle sıralayabiliriz:

1- Senedi alınıp satılan firmanın, holdingin ticâretinin ne olduğunun bilinmemesi.

2- Bu firma veya holdinglerin fâizle iştigâl etmeleri.

3- Bu holdinglerin, içki, domuz eti veya İslâm’ın câiz değil dediği şeyleri alıp satmaları.

4- Bu firma veya holdinglerin kazançlarının tümünü veya bir kısmını İslâm’a ve Müslümanlara karşı savaş âleti olarak kullanmaları veya Müslümanlarla savaş hâlinde olan kişileri, devletleri desteklemeleri.

5- Kar ve zarar oranlarını belirlerken hile yapmaları. Meselâ; müşterilerini zarara uğratıp onların senedlerini ucuza kapatmak için kar etmelerine rağmen zarar ediliyormuş gibi göstermeleri veya çok kâr etmelerine rağmen kar az göstermeleri.

Bugün borsadan sened alıp satanlar mâlesef senedini aldıkları firmaların ve holdinglerin İslâmî olup olmadıklarına, helal ticâret yapıp yapmadıklarına hiç bakmamaktadırlar. Onlar için varsa yoksa kâr. Hangi firmanın senedi değerleniyorsa onu alıp satmaları. Halbuki bu İslâm’a göre câiz değildir.

Borsadan hisse senedi alıp satanların senedini alıp sattıkları firmayı veya holdingi denetleme imkanları olmadıkları için her an harama girme ihtimalleri vardır. Onun için, takvâ ehli Müslümanların, borsadan uzak durmalarını tavsiye ediyoruz. Selam ve duâ ile.