«Լուսավորականությունը» 17-րդ դարում սկիզբ առած սոցիալ-գաղափարական շարժում էր, որն ըստ էության ազդարարում էր միջնադարի ավարտը, կաթոլիկ եկեղեցու նահանջը և գիտության վերելքը Արևմուտքում։ Այն մի կողմից հանում էր մարդուն «անչափահասության» վիճակից, բարձրացնում անհատի դերը, իսկ մյուս կողմից, ինչպես նշում է Թեոդոր Ադորնոն. «ձգտում էր կործանել առասպելները և երևակայությունը գիտելիքի միջոցով»։ Լուսավորականությունը նաև հսկայական ազդեցություն է ունեցել հայկական միջավայրում՝ նպաստելով հասարակական շարժումների առաջացմանը, գրական-գեղարվեստական նոր միտումների և մամուլի զարգացմանը։ 

Փիլիսոփայության հետոզոտող Զավեն Տոնոյանը պատմել է լուսավորականության մասին և  ներկայացրել դրա ազդեցությունը 19-րդ դարի արևելահայ իրականության մեջ։