Գիտության շուրջ

Սփյուռք հասկացության դասական ընկալումը ձևավորվել է դեռևս վաղնջական ժամանակներում։ Իրանական սփյուռքը ձևավորվել է համեմատաբար նոր – նորագույն շրջանում և առնչվում է վերջին հարյուրամյակում Իրանում տեղի ունեցած քաղաքական շարժումներին։ Իսլամական հեղափոխությունն այս առումով առավել նպաստեց իրանական սփյուռքի առաջացմանը, որն ընդգրկում էր հասարակական լայն շրջանակներ։

Արևելագետ Լիլիթ Սաֆրաստյանն իր խոսքում անդրադարձել է իրանական սփյուռքի խնդիրներին, դիտարկել նաև ժամանակակից արևելյան հասարակություններում քաղաքական հոսանքների տարաբաժանող դերը։

Թեոկրատի եզրը ծագել է հունարեն θεός — աստված և χράτός- իշխանություն բառերից, այն պետականության ձև է, որտեղ քաղաքական և հոգևոր իշխանությունը կենտրոնացված է հոգևոր վերնախավի ձեռքում։ «Թեոկրատիա» տերմինն առաջին անգամ հանդիպում է հրեա մատենագիր  Հվսեփոս Փլավիոսի աշխատություններում։ Սովորաբար կրոնապետության մեջ գերագույն իշխանությունը պատկանում է հոգևոր առաջնորդին, որը ճանաչվում է «կենդանի Աստված» կամ նրա «փոխանորդը» երկրի վրա, «քահանայապետ» և այլն։ Իսկ պետական պաշտոններ ստանձնում են գերազանցապես հոգևորականները։

Արևելագետ Աննա Դավթյան – Գևորգյանն իր խոսքում անդրադարձել է Իրանի իսլամական հեղափոխությանը, ինչպես նաև թեոկրատական պետության կառավարման առանձնահատկությունները։

Հետաքննող լրագրողի աշխատանքը տեխնիկապես մոտ է նրան, ինչ անում են ոստիկանները, քննիչները կամ փաստաբանները, սակայն հիմնական նպատակը ոչ թե անձանց պատասխանատվության ենթարկելն է, այլ` դեպքին հասարակական հնչեղություն տալը։

Լրագրող Նարինե Ղալեչյանն իր խոսքում անդրդարձել է հետաքննական լրագրության մեջ անհատների պատմությունների կարևորությանը, բռնությանը և սոցիալական հարաբերությունների հարցերին։

Երկաթի դարը նախնադարյան հասարակության կյանքի նախորդ փուլերի՝ քարի դարի և բրոնզի դարի համեմատ, խիստ կարճ է տևել․ հիմնական ժամանակագրական սահմանները մ․ թ․ ա․ 9-7-րդ դարերն են, երբ Եվրոպայի և Ասիայի նախնադարյան շատ ցեղեր արդեն ունեցել են երկաթի սեփական արտադրություն, և հիմք է դրվել դասակարգային հասարակությանն ու պետությանը։ Այս եզրն առաջին անգամ գործածել է դանիացի հնագետ Կ․ Յու․ Թոմսենը 19-րդ դարում։ Տարբեր ժամանակներում երկաթի արտադրության նախնական շրջան են ունեցել բոլոր ժողովուրդները, սակայն «Երկաթի դար» եզրը բնութագրում է միայն էնեոլիթում և բրոնզի դարում առաջացած քաղաքակիրթ ստրկատիրական պետությունների և ցեղերի կենսակերպը։

Հնագետ Նժդեհ Երանյանն իր խոսքում անդրադարձել է «Երկաթի դարի» պատմությանը՝ ներկայացնելով մի շարք հուշարձաններ, որոնք բացառիկ նշանակություն ունեն այս ժամանակաշրջանն ուսումնասիրելու համար։

Սրճենու վայրի տեսակները հայտնի են մարդկությանը դեռևս անհիշելի ժամանակներից, սակայն դրա ընտելացումը և մշակությունը լայնորեն տարածում են գտել միայն զարգացած միջնադարում։ Գիտնականների պնդմամբ սուրճի հայրենիքն են համարվում հյուսիս – արևելյան Աֆրիկան և Արաբական թերակղզին, որտեղ էլ առաջին անգամ բացահատվել են վերջինիս օգտակար հատկությունները։ Սուրճի ներթափանցումը եվրոպական աշխարհամաս լիովին փոխակերպեց դրա նշանակությունը․ ամենապարզ ըմպելիքից այն դարձավ մի ամբողջ մշակույթ, որն իր արտացոլումը գտավ ոչ միայն կենցաղում և քաղաքային միջավայրում, այլ նաև արվեստում և գրականության մեջ։

Սուրճի մշակույթը հետազոտող Տաթև Սարոյանն իր խոսքում անդրադարձել է այս ընմպելիքի պատմությանը՝ ներկայացնելով դրա նշանակությունը առաօրեականության համատեքստում։

Արվեստի մենեջմենթը վերաբերում է գեղագիտական, ստեղծագործական, կոմերցիոն, կազմակերպչական և իրավական խնդիրների կառավարմանը։ Արվեստի կառավարման մեթոդները, սակայն, էապես տարբերվում են շուկայի, տնտեսության և պետական համակարգի կառավարման մեզ հայտնի ձևերից։ Արվեստի կառավարման նպատակն է ստեղծել միջավայր, որտեղ հնարավոր կլինի իրագործել տարբեր նախագծեր։

Արթ մենեջեր Ալեքս Միրզոյանն իր խոսքում անդրադարձել է արվեստի կառավարման հիմնահարցերին, ներկայացրել նաև  ժամանակակից արվեստի և մշակույթի կոմերցիոն խնդիրները։

Էնոլոգիան գինու մասին գիտությունն է․ տերմինը ծագել է οἶνος – գինի բառից ու վերաբերում է խաղողագործությանը և գինեգործությանը վերաբերող բոլոր հիմնարար խնդիրներին։ Այն առչվում է ինչպես նյութագիտությանը, օդերևութաբանությանը, բուսաբանությանը, այնպես էլ՝ տակառագործությանը, շուկայագիտությանը, առևտրին և համտեսի արվեստին։

Գինու փորձագետ, էնոլոգ Ամալյա Իսկանդարյանը խոսել է գինու ստեղծման, Հայաստանում խաղողագրծությանը վերաբերող հարցերի մասին՝ անդրդառնալով նաև հայկական գինեգործության ավանդույթներին ու ժամանակակից դրսևորումներին։

Հեքիաթները բանահյուսական ստեղծագործություններ են, որոնք աչքի են ընկնում խայտաբղետ սյուժեներով, չափազանցություններով ու հրաշապատում տարրերով։ Դրանք հիմնականում ներկայացնում են չարի և բարու աննահանջ պայքարը և հերոսների, որոնք հանդես են գալիս ամենատարբեր հատկանիշներով։ Այս ստեղծագործություններում կարելի է հանդիպել ֆանտաստիկ էակների, ոգիների և առասպելական արարածների, որոնք ուղեկցում են հեքիաթների հերոսներին՝ պայմանավորելով պատումների հարստությունն ու իմացաբանությունը։

Թարգմանիչ և հեքիաթագետ Ալվարդ Ջիվանյանն իր խոսքում անդրադարձել է հրաշապատում հեքիթների պոետիկային, դրանց կառուցվածքին և գեղագիտությանը, առանձնացնելով նաև պատումների լեզվին առնչվող խնդիրները։

Բիոէթիկա եզրույթը (հունարենից bios նշանակում է կյանք, իսկ ethos  վարքագիծ) առաջին անգամ ներմուծվել է գիտություն 1926 թվականին Ֆրինց Յարիի կողմից իր բիոէթիկայի խնդրին նվիրված հոդվածով, որը վերաբերում էր գիտական փորձերի ժամանակ կենդանիների և բույսերի օգտագործմանը։ 1970 թվականին ամերիկացի բիոքիմիկոս Վան Ռենսելաեր Պոտերը օգտագործեց այս եզրը նկարագրելու համար բիոմթնոլորտի և բնակչության թվի աճի միջև եղած կապը։ Պոտերի աշխատությունը հիմք դրեց գլոբալ էթիկայի սկզբնավորմանը, որը գիտություն է կենսաբանության, էկոլոգիայի, բժշկության և մարդկային արժեքների միջև եղած փոխհարաբերությունների մասին։