Hem kuvve-i hâfızam ta‘tîl-i eşgāl etmiş, yardım etmiyor. Hem Yirmidördüncü Söz’ün Üçüncü Dalı’nda bir nebze bu mes’eleden bahsedilmiş. Onun için bu mes’elenin yalnız iki üç nüktesine muhtasar bir işaret edeceğiz. Şöyle ki: Ehl-i tahkîkin beyânına göre, hem Zülkarneyn ünvanının işaretiyle, Yemen padişahlarının Zülyezen gibi, “zü” kelimesiyle başlayan isimleri bulunduğundan bu Zülkarneyn, İskender-i Rûmî değildir. Belki Yemen padişahlarından birisidir ki: Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm’ın zamanında bulunmuş ve Hazret-i Hızır’da (as) ders almıştır. İskender-i Rûmî ise, mîlâddan takrîben üç yüz sene evvel gelmiş, Aristo’dan ders almıştır. Târîh-i beşerî, muntazam sûrette üç bin seneye kadar gidiyor. Bu nâkıs ve kısa târih nazarı, Hazret-i İbrâhîm Aleyhisselâm’ın zamanından evvel doğru olarak hükmedemiyor. Ya hurâfevârî, ya münkirâne veya gāyet muhtasar gidiyor. Bu Yemenî Zülkarneyn’in, tefsîrlerde “İskender” nâmıyla iştihârının sebebi, ya o Zülkarneyn’in bir ismi İskender’dir ki, İskender-i Kebîr ve Eski İskender’dir. Veyahud âyât-ı Kur’âniyenin zikrettiği hâdisât-ı cüz’iyeler; küllî hâdisâtın uçları olduğu cihetle, Zülkarneyn olan İskender-i Kebîr’in nübüvvetkârâneirşâdâtıyla akvâm-ı zâlime ile milel-i mazlûme ortasında hâil ve gaddarların gārâtlarına mâni‘ olacak meşhur Sedd-i Çin’in binasını kurduğu gibi; İskender-i Rûmî misillû müteaddid cihangîrler ve kuvvetli padişahlar, maddî cihetinde ve ma‘nevî âlem-i insaniyetin ma‘nevî padişahları olan bir kısım enbiyâ, ve bazı aktâblar dahi ma‘nevî ve irşâdî cihetinde o Zülkarneyn’in arkasında gidip ve ona iktidâ edip, mazlumları zâlimlerden kurtaracak çarelerin mühimlerinden olan, dağlar ortalarında sedleri,(Hâşiye) sonra dağlar başlarında kal‘aları kurmuşlar. Ya bizzât maddî kuvvetleriyle veyahud irşâd ve tedbîrleriyle te’sîs etmişler. Sonra şehirlerin etrafında sûrları ve ortalarında kal‘aları, tâ son çare olan kırk ikilik topları ve kal‘a-i seyyâre gibi diritnavtları yapmışlar.

Hatta rû-yu zemînin en meşhur seddi ve kaç günlük uzun bir mesâfe tutan Sedd-i Çin’i, Kur’ân lisânıyla Ye’cûc ve Me’cûc’ün ve ta‘bîr-i diğerle târih lisânında Mançur ve Moğol denilen ve âlem-i beşeriyeti kaç def‘a zîr u zeber eden ve Himalaya Dağlarının arkasından çıkan, şarktan garba kadar harâb eden akvâm-ı vahşiye ve gārâtkâr milletlerin Hind ve Çin’deki

Hâşiye: Rû-yu zemînde mürûr-u zamanla dağ şeklini almış ve tanınmayacak bir sûrete gelmiş çok sun‘î sedler var.

Sayfa 111

akvâm-ı mazlûmeye tecâvüzlerini durdurmak için o Himalaya silsilelerine yakın ve iki dağ ortasında uzun bir sed yaptığını; ve o akvâm-ı vahşiyenin kesretle hücumlarına çok zaman mâni‘ olduğu gibi; Kafkas Dağları’nda, Derbend cihetinde yine çapulcu gārâtgîr akvâm-ı Tatariyenin hücumunu durdurmak için, Zülkarneyn-misâl eski İran padişahlarının himmetiyle sedler yapılmıştır. Bu nev‘den çok sedler var. Kur’ân-ı Hakîm umum nev‘-i beşerle konuştuğu için, zâhiren bir hâdise-i cüz’iyeyi zikreder, umum o hâdiseye benzer hâdisâtı ihtâr ederek konuşur. İşte bu nokta-i nazardandır ki, sedde ve Ye’cûc ve Me’cûc’e dâir rivâyetler ve akvâl-i müfessirîn ayrı ayrı gidiyor. Hem Kur’ân-ı Hakîm, münâsebât-ı kelâmiye cihetinde bir hâdiseden uzak bir hâdiseye intikāl eder. Bu münâsebeti düşünmeyen zanneder ki, iki hâdisenin zamanları birbirine yakındır.

İşte seddin harâbiyetini ve kıyâmetin kopmasını Kur’ân’ın haber vermesi, kurbiyet-i zaman ciheti ile değildir, belki münâsebât-ı kelâmiye cihetinde iki nükte içindir. Yani bu sed nasıl harâb olacak, öyle de dünya harâb olacaktır. Hem nasıl ki, fıtrî ve İlâhî sedler olan dağlar metîndir, ancak kıyâmetin kopmasıyla harâb olurlar. Öyle de bu sed dahi, dağ gibi metîndir, ancak dünyanın harâb olmasıyla hâk ile yeksân olur. İnkılâbât-ı zaman tahrîbât yapsa da, çoğu sağlam kalır, demektir.