In deze aflevering een verhaal over religieus vertrouwen. Of gaat het over religieus fanatisme? Abraham wordt gevraagd zijn zoon Isaak te offeren en hij is nog bereid het te doen ook. Gelukkig grijpt God in het verhaal in. Is Abraham een religieuze extremist of kunnen we wat van hem leren? Wat zijn wij bereid op te geven voor een hoger doel?

Allard Amelink bespreekt het weer met het vaste panel van dit seizoen: Lieke Wijnia, conservator van het Museum Catharijneconvent in Utrecht; Ab Nieuwdorp, presentator van De Klassieken op NPO Radio 4; en theoloog en schrijver Alain Verheij.

Ze bespreken onder meer kunstwerken van Caravaggio en Rembrandt; muziek van Benjamin Britten, Bob Dylan en Leonard Cohen; en werken van Søren Kierkegaard en Albert Camus. En ook Game of Thrones komt voorbij.

Overzicht van de besproken kunstwerken:
* Het offer van Isaak door Ghiberti en Brunelleschi (1401) (http://www.artstor.org/wp-content/uploads/2012/05/comparison.png)
* Highway 61 Revisited van Bob Dylan (1965) (https://open.spotify.com/track/6os5B6xjuke9YfBKH3tu1e?si=cf5ee976f38c462f&nd=1)
* ‘Le ciel par une épreuve tendre’ uit Abraham Ou Le Sacrifice d'Isaac van Sébastien de Brossard (1703-1708) (https://open.spotify.com/track/0a69dIHE5v9ylahn78rfd4?si=c702d0e9e82e47ad)
* Het offer van Isaak door Caravaggio (1603) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Sacrifice_of_Isaac-Caravaggio_%28Uffizi%29.jpg/600px-Sacrifice_of_Isaac-Caravaggio_%28Uffizi%29.jpg) en Rembrandt (1636) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/Rembrandt_The_Sacrifice_of_Abraham.jpg)
* 'Et pergentes pariter' uit Sacrificium Abrahae van Marc-Antoine Charpentier (1681) (https://open.spotify.com/track/7M8fayrZxLqFf1uJYv4Ysa?si=20f0920befd14acd)
* Vrees en Beven van Søren Kierkegaard (1843)
* 'So Abram Rose' uit War Requiem van Benjamin Britten (1962) (https://open.spotify.com/track/6CKMC88JJdOdQPKnQBsSdl?si=cef66f00ce0e41a1&nd=1)
* Story of Isaac van Leonard Cohen (1969) (https://open.spotify.com/track/1ZiCDZqOcdRq1ZOY0y5Vex?si=a67b6f485772466e&nd=1)
* Break Down van Michael Landy (2001) (https://www.youtube.com/watch?v=IAJg7rH_EMI)
* De rechtvaardigen van Albert Camus (1949)

#2 - Abraham en Isaak (S02)

De EO-NPO Klassiek-podcast Scheppingsdrift vertelt de verhalen achter de kunstwerken. Welke Bijbelse thema's inspireerden schrijvers, componisten, filmmakers en beeldend kunstenaars? Presentator Allard Amelink bespreekt in elke aflevering kunst die geïnspireerd is op de Bijbel.

Society & Culture

Personal Journals

History

Philosophy

Places & Travel

Arts

Literature

Performing Arts

Design

Food

Fashion & Beauty

Visual Arts

Religion & Spirituality

Other

Spirituality

Christianity

Buddhism

Hinduism

Judaism

Islam

Books

Woensdag 24 april gaan we verder met onze museumtour. We gaan langs bijzondere tentoonstellingen in het land en onze tweede stop maken we in Kunstmuseum Den Haag. Daar is nu de tentoonstelling Universum Max Beckmann te zien. Je kunt Beckmann o.a. kennen van onze aflevering over de verloren zoon.

Hij verwerkte in zijn kunst mythologie, literatuur en veel religie. Zijn stijl, met scherpe hoeken en vervreemdende perspectieven, is heel herkenbaar. Maar bracht hem ook in diskrediet bij de nazi’s. 

In 1937 werd zijn werk getoond op de beruchte tentoonstelling van 'gedegenereerde kunst' (Entartete Kunst). Hij vluchtte naar Nederland en kwam uiteindelijk in de Verenigde Staten terecht. 

In deze aflevering volgen we het leven van Beckmann: hoe is het om in de verdrukking te komen om wat je doet of maakt? En wat betekent het om te moeten vluchten voor je leven? 

Te gast is kunstenares Tinkebell. Zij kan over deze twee thema’s meepraten: Haar combinatie van kunst en activisme heeft roept veel weerstand op. En ze krijgt ongelooflijk veel dreigmails – bij 200.000 is ze gestopt met tellen. Daarnaast spant ze zich al jarenlang in voor vluchtelingen.  

Woensdag 24 april om half 3 zitten in Kunstmuseum Den Haag. Wil je erbij zijn, dan kan dat. Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar scheppingsdrift@eo.nl.

#9 - Kom 24 april naar onze Museumtour met Tinkebell (in Kunstmuseum Den Haag) (S04)

Visioenen – “het zien van personen, zaken etc. die op een natuurlijke manier niet te zien zijn”. Maar hoe spreek je over wat op een natuurlijke manier niet te zien is?

Scheppingsdrift is bezig met een museumtour. Ab, Alain, Allard en Lieke doen drie bijzondere tentoonstellingen aan op het snijvlak van Bijbel en kunst. Deze keer zijn ze in Uden, in Museum Krona, bij de tentoonstelling Aan de rand van de Hemel. Visioenen. (https://www.museumkrona.nl/nl/nu-te-zien/tentoonstellingen/visioenen)

Te gast is schrijfster Bregje Hofstede. Afgelopen oktober verscheen Oersoep, een boek dat je als lezer meevoert door een bevalling, rugby, seks, een drugstrip en mystiek. Ook Bregje worstelt met de vraag: hoe druk je uit wat eigenlijk onbeschrijfelijk is? Word je niet snel voor gek versleten als je over visioenen spreekt? En hoe werken ziel én lichaam ziel mee?

Bregje heeft een Nobelprijswinnares mee die het individuele en het universele weet te verbinden. Ab heeft een werk bij zich over een vrouw die vanwege haar visioenen op de brandstapel eindigde. Lieke vertelt over een vrouw die na een visioen burgerrechtenactiviste werd. Alain pakt Ezechiël erbij, die een onsmakelijke maaltijd moet eten.

In deze aflevering hoor je over:
* Famke van Wijk, Two Sacrifices, 2021. (https://www.brabantcultureel.nl/wp/wp-content/uploads/2023/11/BC_AV_Krona_Two-Sacrifices.-Famke-van-Wijk-2021.-Collectie-kunstenaar.jpg)
* Het Passieretabel uit Antwerpen, geïnspireerd op een visioen van Birgitta van Zweden (1520) (https://www.brabantcultureel.nl/wp/wp-content/uploads/2021/11/BC_AV_De-Paasretabel-uit-de-vaste-collectie.-Foto-Arnold-Verplancke.jpg)
* Oersoep van Bregje Hofstede (2023)
* Come un sogno uit Angel of Light van Einojuhani Rautavaara (1994) (https://open.spotify.com/track/4xbyeiFWo2mNfSy400ngp8?si=2d7d899bbd0f46a5)
* Madge Gill (https://i0.wp.com/spitalfieldslife.com/wp-content/uploads/2018/12/mg4.png?w=1282&ssl=1)
* Hilma af Klint (https://hilmaafklint.se/)
* Sojourner Truth van Iris Kensmil (2018) (https://www.centraalmuseum.nl/nl/collectie/34988-sojourner-truth-iris-kensmil)
* Faith, Hope and Carnage van Nick Cave en Sean O'Hagan (2022)
* De Jaren van Annie Ernaux (2008)
* Annutietur in universa terra van Birgitta van Zweden (https://open.spotify.com/track/251CjhfQHxzBVhI9X37R90?si=f80168338e204aeb)
* Hör mal zu/auf van Stichting Volgspot (2023) (https://stichtingvolgspot.nl/audio/krona/WAV/Hor%20Mal%20Zu%20Auf.wav)
* Hildegard von Bingen - zie de aflevering over Vrouwen in de Bijbel (https://www.nporadio4.nl/podcasts/scheppingsdrift/64513/11-vrouwen-in-de-bijbel-vanuit-rijksmuseum-twenthe-s02)
* William Blake - zie de aflevering over de Schepping (https://www.nporadio4.nl/podcasts/scheppingsdrift/75536/4-schepping-s03)
* L'Estasi di Santa Teresa van Gian Lorenzo Bernini (1647-1652) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg/800px-Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg)
* Jeanne d'Arc en flammes uit au bûcher van Arthur Honegger (1935) (https://open.spotify.com/track/51y3XHcR55sjxd0kAmTukU?si=25e1b870f9bf405a)
* The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature van William James (1901-1902)
* Fat to Ashes van Pauline Curnier Jardin (2019) (https://www.youtube.com/watch?v=nwlnUGzXuis)

#8 - Visoenen met Bregje Hofstede (vanuit Museum Krona) (S04)

In de komende maanden gaat Scheppingsdrift op Museumtour en jij kan daarbij zijn! Donderdag 14 maart om half 3 zitten wij tussen de kunstwerken in Museum Krona.

We bezoeken in totaal drie musea, waar tentoonstellingen te zien zijn op het snijvlak van Bijbel en kunst. En steeds hebben we aan tafel een gast.

Onze eerste stop maken we in Museum Krona in Uden. Daar is nu de tentoonstelling Aan de rand van de hemel: Visioenen te zien. Daarin komen middeleeuwse heiligen en hedendaagse kunst van vrouwelijke kunstenaars samen. Onze gast is schrijfster Bregje Hofstede. In haar meest recente roman Oersoep probeert zij in woorden te vatten wat eigenlijk onbeschrijfelijk is: drugstrips, seks, bevallen, mystiek. Maar hoe zeg je het onzegbare?

Wil je erbij zijn, dan kan dat. Er is een beperkt aantal plekken beschikbaar. Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar scheppingsdrift@eo.nl. NB: Neem je Museumkaart mee of koop een toegangskaartje voor de tentoonstelling via https://www.museumkrona.nl/

#8 - Kom 14 maart naar onze Museumtour met Bregje Hofstede (in Museum Krona) (S04)

Wat is dat, de geest krijgen? De een ziet dat er een nieuwe wereld open daar; de ander zegt dat er te veel gedronken is. Eerst zit je angstig bij elkaar, je durft niet eens naar buiten, tot je opeens juist niet meer stil kan blijven zitten en je eruit móét. Pinksteren zet een schokgolf in gang, die tot de uithoeken van de wereld leidde en tot op de dag van vandaag doorgaat. Maar wat gebeurde daar nou op die eerste Pinksterdag?

Ab heeft meer dan 1000 musici bij zich. Allard stuit juist op de grenzen van de taal. Lieke laat zien dat heel hecht teamgevoel ook uitsluitend kan werken. En Alain interpreteert de Geest heel tastbaar. Anne Broeksma sluit de aflevering in stijl af!

Je hoort over:
* Was saust so sanft und so gelinde! van Gottfried Heinrich Stölzel (1737) (https://open.spotify.com/track/6iLsaQUyDsIY0c3xNYaFcC?si=6cbe29e9f15c45ea)
* Podcast Altijd weer die Bach (https://www.nporadio4.nl/podcasts/altijd-weer-die-bach)
* Pentecost van El Greco (Domenikos Theotokopoulos) (ca. 1600) (https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/pentecost/f83b921d-2380-4dc9-8532-b3c597dab1e8)
* Muziek voor Pinksterzondag van Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1908) (https://open.spotify.com/track/4YAocstvlyvfjTXZ7sJKVt?si=42ec2e031a594f10)
* Angels (Paradise) van Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1909) (https://www.apollo-magazine.com/wp-content/uploads/2022/10/Angels-ParadiseLEAD.jpg?w=1000)
* Chocolat van Lasse Hallström (2000)
* Greek Lessons van Han Kang (2011)
* Pinksteren van Emil Nolde (1909) (https://uploads4.wikiart.org/images/emil-nolde/pentecast-1909.jpg)
* Reis van de voorganger van Per Olov Enquist (2003)
* Veni, Creator Spiritus (gregoriaans) (https://open.spotify.com/track/5jUcFGxIFutwLm1PuPjAt6?si=7bea0d8a20d041df)
* Veni, Creator Spiritus uit de 8ste Symfonie van Gustav Mahler (1906) (https://open.spotify.com/track/3YBMmzJl4Bo8pYHvkVr4he?si=5990662a72884e92)
* The Field van Caren van Herwaarden  (https://www.cvanherwaarden.nl/albums/15/caren_van_herwaarden_bewerktebruinetekthomascd2.jpg)(2007) (https://www.cvanherwaarden.nl/albums/15/caren_van_herwaarden_bewerktebruinetekthomascd2.jpg)



Samenkomst

het was tijdens een avond in die grote hal
waar elke drie minuten een nieuwe dichter 
zich bewapende met woorden 
woorden die soms trillend als kolibries 
in een tas hadden gezeten
met kloppende kelen 
en nu was het niet zeker of ze deze vlucht
deze ruimte zouden overleven

een avond die ik eigenlijk had overgeslagen
niet werkelijk, maar mijn hart had ik thuisgelaten
uit plichtsbesef was ik met mijn kolibries op komen draven
en ik staarde naar al die mensen
die iets van zichzelf op het podium gaven

een man met een grimas als op een schilderij van Emil Nolde
een vrouw die de woorden met haar schouders naar voren duwde
en een jongen die op zoek naar houvast 
steeds meer klemtonen begon te leggen

al die intenties, dromen, verhalen
verpakt in lijven en klanken 
en het me begon te dagen:
dat een spreker zoveel meer is dan zijn woorden
de geschiedenissen die eronder zweven
de fakkels die ze door proberen te geven
en ik liet mijn cynisme varen
wist weer dat het mooi was mens te zijn
op een bloeiende aarde
liep naar voren
haalde diep adem

Anne Broeksma

#7 - Pinksteren (S04)

Hoe vier je afwezigheid? Hemelvaart prijkt daarom bij de meeste mensen niet bovenaan het lijstje van favoriete feestdagen. Jezus vertrekt van de aarde en de leerlingen blijven verweesd achter. Is dat iets om te vieren? Ze blijven turen naar een lege hemel, iets dat voor veel moderne mensen herkenbaar is. Hoe kunnen we Hemelvaart meer op waarde schatten? Niet door het te zien als een "los eindje" in het evangelie dat even moest worden afgehecht. Is het niet de ultieme bekroning op de wederopstanding?

Lieke heeft letterlijke een lege hemel mee. Ab heeft muziek van een synestheet mee - iemand die kleuren en smaken ervaart bij muziek. Allard heeft twee daklozen mee die alleen maar wachten, maar waarop? Alain heeft voor de verandering een filmreeks mee. Anne Broeksma sluit uiteraard weer de aflevering af.

In deze aflevering hoe je over:
* Hymnus de ascensione Domini van Johan Wagenaar (1935) (https://open.spotify.com/track/7rlXym8JC0Lc0kAN7FQq56?si=2bfe415df85541ea)
* Altaar van Vyšší Brod door Meister von Hohenfurth (ca 1350) (http://www.zeno.org/Kunstwerke.images/I/73y009a.jpg?w=500&h=552&vid=2040152313)
* IV: Prière du Christ montant vers son Père uit L’Ascension, Quatre méditations symphoniques pour orgue van Olivier Messiaen (1934)  (https://open.spotify.com/track/2QcpbnnDX8mm58F9vtLzH7?si=30f6dceac9364c96)
* Skyspace van James Turrell (1994) (https://muhka-ensembles.imgix.net/assets/public/000/011/455/large/Turrel__0005_James__Skyspace__1996.jpg?w=1408&h=1408&dpr=2&ch=DPR&auto=format%2Ccompress)
* Wachten op Godot van Samuel Beckett (1953)
* The Ascension - ‘We Trusted that it had been Him’ uit The Apostles van Edward Elgar (1903) (https://open.spotify.com/track/6mPTIi8FLIbEvg9wPaVRRx?si=812cde5e95c74780)
* Black Panther: Wakanda Forever van Ryan Coogler (2022)
* East Window in St-Martin-in-the-Fields van Shirazeh Houshiary en Pip Horne (2007) (https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/61c2e54dfb4d59618dfd9704/1662732224466-FZYBQPYPYXCIA8WISKND/_MG_5943+copy.jpg?format=750w)



Wat staan jullie naar de hemel te kijken?

met een vlakgom wiste ik mijn stappen
knipte het elastiek door 
dat mij van bed naar bank liet schieten
tot ik in het scherm verdween
en zonder stof in mijn sandalen verder dwaalde

en ik wiste de beelden die ik had gezien
de pixels, het slakkenspoor door mijn hoofd
getrokken door foto’s en teksten die het bestaan 
van een ander moesten bevestigen 
en ook de stukjes informatie die zonder tussenkomst van wezens
met elkaar achter mijn rug zaten te praten

koud had ik het, toen ik uit die virtuele grot kwam rollen
en klikte ook het scherm uit 
liet het bureau waarop het stond mijn huis uit dragen
stripte de muren 
belde de kringloop om mijn bed, mijn bank
en al die kleinere objecten op te halen

en in die ruimte ging ik zitten
op de vloer en keek naar mijn handen
telde de vingers
niets was er nu, niets 
om mijn ogen in vast te haken

behalve dat scherm omlijst met kozijnen
waarachter pixels zandkorrels waren
die groeiden tot een wereld
waarin mijn handen thuis konden zijn
omdat er niets kopieerwerk was
zonder tussenkomst van adem
en ik bleef achter in die lege kamer 
als sukkel bleef ik nog dagen
naar dat licht
dat trage wonder staren

- Anne Broeksma

#6 - Hemelvaart (S04)

Scheppingsdrift

#2 - Abraham en Isaak (S02)

Download our free app to listen on your phone