Άκου την επιστήμη

Είναι αποφάσεις που παίρνουμε δικές μας; Υπάρχει ελεύθερη βούληση; Και τι είναι το συναίσθημα; Ο Ηλίας Κούβελας εδώ και αρκετά χρόνια μελετά τον μηχανισμό αλλαγών του ανθρώπινου εγκεφάλου. 

Οι πρόσφατες ερευνητικές του δραστηριότητες εστιάζουν στη μελέτη της επίδρασης των εμπειριών κατά τα πρώτα στάδια της ζωής στη μοριακή δομή του εγκεφάλου και της συμπεριφοράς εφήβων και ενήλικων πειραματόζωων, στις μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων στον εγκέφαλο πειραματικών μοντέλων της νόσου Parkinson, καθώς και στη μελέτη των διαταραχών του λόγου σε ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Parkinson.

Ένας ατελείωτος πύρινος εφιάλτης. Ανεξέλεγκτες φωτιές σε διάσπαρτα σημεία της χώρας ακόμη και στη διάρκεια του φθινοπώρου. Καμένες περιοχές, κατεστραμμένα σπίτια, ζώα που χάνονται και χιλιάδες στρέμματα δάσους που γίνονται στάχτη. Τα τελευταία χρόνια είμαστε θεατές μιας τεράστιας οικολογικής καταστροφής ενώ οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Πυρκαγιές, ξηρασία, ερημοποίηση. Αυτή θα είναι η ζωή μας από δω και πέρα;

Ο γενικός διευθυντής Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Ευάγγελος Γκουντούφας μας διαφωτίζει με γνώσεις του.

Γιατί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ναρκώνουν το βλέμμα και τη σκέψη μας; Είναι το πένθος μια εγωιστική κατάσταση; Γιατί ονειρευόμαστε; Και τι δείχνουν τα όνειρα για τον ψυχισμό μας;

H Φωτεινή Τσαλίκογλου σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και ειδικεύτηκε στην Κλινική Ψυχολογία. Είναι συγγραφέας πολλών επιστημονικών βιβλίων, δοκιμίων αλλά και μυθιστορημάτων που μεταφράζονται σε διάφορες γλώσσες  και κυκλοφορούν στην Ευρώπη και την Αμερική. Τέλος, έχει επιμεληθεί σειρές εκπομπών στη δημόσια τηλεόραση γύρω από θέματα ψυχικής διαταραχής, κοινωνικού αποκλεισμού και αφηγήσεων ιστοριών ζωής.

Προβλέπεται αισιόδοξο το μέλλον για την ελληνική γλώσσα; Ποια είναι τα πιο συχνά λάθη που κάνουμε; Ποιο είναι το αποτύπωμα των νεολογισμών; 

Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης είναι ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. 

Αποκορύφωμα του ερευνητικού του μόχθου αποτελεί το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, τον σχεδιασμό και τον επιστημονικό συντονισμό του οποίου τού ανέθεσε ομόφωνα το 2003 η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών. 

Η ζωή του είναι συνυφασμένη με τη  διδασκαλία, τα αμφιθέατρα και τους φοιτητές ενώ τον ακολουθούν αμέτρητες έρευνες, δημοσιεύσεις, διακρίσεις και βραβεύσεις.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι εντατικοί ρυθμοί της καθημερινότητας αποδεικνύονται καταλυτικοί παράγοντες στην επιδείνωση της υγείας των Ελλήνων. Σε όποιο νοσοκομείο κι αν βρεθεί κανείς θα ακούσει τους περισσότερους γιατρούς να υποστηρίζουν με βεβαιότητα ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν εξελιχθεί σε μια σύγχρονη μάστιγα. Την ίδια στιγμή τέσσερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ευθύνονται για περισσότερο από 1 εκατομμύριο νέες μολύνσεις την ημέρα, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Για όλα αυτά τα θέματα συζητάμε με τη διακεκριμένη Δερματολόγο- Αφροδισιολόγο, Μαριάννα Καραμάνου η οποία είναι αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ιατρικής Ακαδημίας. Μάλιστα, εκλέχθηκε στην Α’ τάξη της Γαλλικής Ακαδημίας ως τιμώμενη για το έργο της στην Ιστορία της Ιατρικής. 

Συμπεριλαμβάνεται στους κορυφαίους αρχαιολόγους παγκοσμίως. Έχει λάβει  πολλαπλές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων του παρασήμου του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας. Από το 1999 διευθύνει τη σημαντική ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην Ίκλαινα Μεσσηνίας, η οποία αναδεικνύεται σε μια σπουδαία μυκηναϊκή θέση, προσφέροντας πλούσιες γνώσεις για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων στον μυκηναϊκό πολιτισμό. Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Missouri του St.Louis των ΗΠΑ, Μιχάλης Κοσμόπουλος, μάς ξεναγεί στον συναρπαστικό κόσμο της αρχαίας Μεσσηνιακής πόλης.

Tι κρύβει ο έναστρος ουρανός τα καλοκαιρινά βράδια; Ποιοι αστερισμοί είναι ορατοί με γυμνό μάτι; Τι δεν γνωρίζουμε για τα φωτεινά σώματα που βρίσκονται διασκορπισμένα σε ολόκληρο τον ουρανό; Και πώς συνδέονται οι αστερισμοί του νυχτερινού ουρανού με την ελληνική μυθολογία; Τις ανέμελες καλοκαιρινές νύχτες όλοι μας έχουμε ατενίσει τον νυχτερινό ουρανό, κάνοντας τις δικές μας σκέψεις. Καθισμένοι σ’ ένα μπαλκόνι, μια ταράτσα, ένα πάρκο ή μια παραλία, μπορούμε να θαυμάσουμε τα αστέρια.
 

Είμαστε αστρόσκονη σε ένα σύμπαν με ιστορία δίχως τέλος; Τις απαντήσεις μας δίνει ο σημερινός μας καλεσμένος, αστροφυσικός Στράτος Θεοδοσίου, ο οποίος ανήκει στους επιστήμονες που έχουν έχει κάνει πράξη την εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης και προσπαθεί εδώ και πολλά χρόνια να δώσει απαντήσεις σε έναν αινιγματικό και άγνωστο κόσμο.

Ζούμε στην εποχή της επιστημονικής φαντασίας; Απειλεί η τεχνητή νοημοσύνη την απασχόληση στο άμεσο μέλλον; Και τι σημαίνει σήμερα να είμαστε άνθρωποι σε μια περίοδο που οι μηχανές κάνουν τόσα πολλά; Η καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Λίλιαν Μήτρου εξηγεί στον Γιάννη Πανταζόπουλο.  

Η τεχνολογία θα επηρεάσει τη συναισθηματικότητα μας; Πώς θα μεταβληθεί η αγάπη από τη στιγμή που θα μπορούμε να μεταφέρουμε ένα ανθρώπινο ον σε μία βάση δεδομένων; Ποια επαγγέλματα θεωρείτε ότι απειλούνται με εξαφάνιση και ποια νέα θα αναδυθούν; Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορέσει να βοηθήσει στο θέμα της μοναξιάς των ανθρώπων; Η καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Λίλιαν Μήτρου εξηγεί.

Γιατί όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι βάζουν μασελάκια στον ύπνο τους ως το καλύτερο αντίδοτο στο άγχος; Είναι το στρες μια μορφή ακήρυχτου πολέμου; Πώς χτίζεις την ψυχική ανθεκτικότητα;  Έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης  αλλοιώσει τις ανθρώπινες σχέσεις; Οι ανθρώπινοι δεσμοί αντικαταστάθηκαν από τις «συνδέσεις»; Και γιατί σε μια εποχή που η επικοινωνία είναι πιο εύκολη από ποτέ η μοναξιά αποτελεί μια σκληρή πραγματικότητα.Ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Στέλιος Στυλιανίδης, εξηγεί. 

Το περιβάλλον και ο πλανήτης μας εκπέμπουν SOS. Για πόσο ακόμα θα μπορούμε να αγνοούμε ή να αρνούμαστε την κλιματική αλλαγή; Γιατί θεωρείται η πηγή όλων των ζητημάτων; Ο τρόπος που ζούμε, καταναλώνουμε και παράγουμε μπορεί να συνδυαστεί με ένα καλύτερο μέλλον; 

Απαντά ο καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνος Καρτάλης. Μεταξύ άλλων είναι μέλος του Επικουρικού Οργάνου των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή της  Συμφωνίας των Παρισίων, κύριος ερευνητής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος σε θέματα κλιματικής αλλαγής και μέλος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το θέμα «Κλιματική Αλλαγή και Πολιτιστική Κληρονομιά» καθώς και εκείνης για «Κλιματικά ουδέτερες πόλεις».