Na czym polega kolonializm osadniczy? Czy stan okupacji może się stać systemem politycznym i w jaki sposób zasoby przyrody oraz środowisko naturalne stają się narzędziem opresji?

W tym odcinku zapraszam na rozmowę z dr Ewą Górską oraz Dalią Mikulską, z którymi miałam przyjemność porozmawiać w Instytucie Kultury Miejskiej podczas Spotkań z Palestyną. Rozmawiamy o procesie wymazywania Palestyny i Palestyńczyków z mapy świata.

Dalia Mikulska - prawniczka i politolożka z

Ewa Górska - doktorka nauk prawnych, kulturoznawczyni bliskowschodnia, popularyzatorka nauki. Zawodowo zajmuje się dekolonizacją prawa, przeciwdziałaniem przestępczości motywowanej uprzedzeniami oraz prawnymi aspektami okupacji Palestyny. Twórczyni popularnonaukowego podcastu Reorient.pl, poświęconego bardzo szeroko rozumianej dekolonizacji. 

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty realizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Z Kingą Eysturland, Anną Prorok i Emilianą Konopką - autorkami książki “Nordyckie opowieści” oraz podcastu "Elfy i trolle. Podcast o Północy" - rozmawiam o folklorze islandzkim, norweskim i farerskim, o magicznych miejscach, zwyczajach trolli i innych bohaterów nordyckich podań. I o tym, dlaczego nie są to opowiesci dla dzieci.  Spotkanie odbyło się w Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku w ramach pasma “Bałtyk na horyzoncie”.

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie www.atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Wzgórze Cerro Murphy w chilijskich Andach wznosi się na wysokość ponad 2800 metrów nad poziomem morza i znajduje się w samym sercu pustyni Atakama – najbardziej suchego miejsca na Ziemi. W tej okolicy można śmiało kręcić filmy o Marsie – piasek jest pomarańczowy, wręcz czerwony. Sam teren bardzo kamienisty. Do najbliższego miasta jest około 120 kilometrów.

W tych warunkach działa Obserwatorium Cerro Murphy im. Rofla Chini - międzynarodowy projekt astrofizyczny, realizowany i obsługiwany przez grupę Araucaria z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Co astronomowie badają na Atakamie? Jak wygląda codzienna praca w obserwatorium? O tym opowiada dr Piotr Wielgórski.

Dr Piotr Wielgórski jest adiunktem w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika (CAMK) w Warszawie i bierze udział w projekcie Araucaria, który ma na celu precyzyjną kalibrację kosmicznej skali odległości. Prowadził obserwacje w obserwatoriach w Chile, Południowej Afryce, we Włoszech i w Polsce.  Bierze czynny udział w rozwijaniu Polskiego Obserwatorium Cerro Murphy w Chile.

Obiecane w podcaście linki:

1. Strona obserwatorium: https://ocm.camk.edu.pl/

2. Strona Projektu Araucaria: https://araucaria.camk.edu.pl/

***

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Historia starowierów rozpoczyna się w XVII wieku, kiedy zbuntowali się przeciwko reformom religijnym i opuścili Rosję. Podzielili się na wiele drobniejszych wspólnot, niektóre z nich osiadły w okolicach dzisiejszych Suwałk, Sejn, Augustowa. Czas i zmiany polityczne nie pozostały bez wpływu na starowierskie społeczności. Co się zmieniło, a co pozostaje w sferze niekwestionowanych tradycji i zasad?

W Atlasie Świata goszczę Katarzynę Roman-Rawską, autorkę książki “Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach”.

Katarzyna Roman-Rawska jest pisarką, publicystką i tłumaczką literacką. Pracuje w Instytucie Slawistyki PAN, gdzie zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi przecięcia sztuki i polityki. Jest autorką pracy o rosyjskiej prozie antysystemowej Nowy realizm w rosyjskim polu literackim po 1991 roku oraz książki Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach. Pisała m.in. dla OKO.press, „Krytyki Politycznej” i „Małego Formatu”. Od strony mamy jest potomkinią polskich staroobrzędowców, po linii ojca należy do rodziny o tradycjach spółdzielczych.

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠
Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

W lutym 2025 roku mija sto lat od ukazania się pierwszego numeru "The New Yorker" - magazynu, który dawno wyszedł poza amerykańskich czytelników. W tym odcinku Atlasu Świata dr hab. Michał Choiński, autor książki "The New Yorker. Biografia pisma, które zmieniło Amerykę", opowiada o wolnym metabolizmie redakcji. Jakie teksty i okładki budowały legendę pisma? Jak dziennikarski stulatek radzi sobie w XXI wieku?

Michał Choiński – amerykanista, stypendysta Fulbrighta na Uniwersytecie w Yale, profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przeprowadził wywiady z ponad 50 redaktorami „New Yorkera”, zgromadził setki nagrań, a w archiwum magazynu i w The New York Public Library dokonał unikalnych odkryć. Jedyny Polak, któremu redakcja „New Yorkera” tak mocno uchyliła drzwi swojego świata. Specjalizuje się także w literaturze amerykańskiego Południa i ustalaniu autorstwa książek metodami cyfrowymi.

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠
Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Gdynia intryguje. Przez jednych uwielbiana za otwartość, przedsiębiorczość, mit założycielski. Inni dostrzegają coraz więcej kontrastów. Co sprawia, że gdynianie i gdynianki czują się tu szczęśliwi? Czy nowoczesna Gdynia, miasto przyszłości to mit? 

Gościnią Atlasu Świata jest Aleksandra Boćkowska, autorka książki „Gdynia. Pierwsza w Polsce”. Rozmawiamy o odkrywaniu tego miasta, o tym, co nas zaskoczyło i o tym, jak współczesna Gdynia mierzy się z własną legendą.

10 lutego 1926 roku Gdynia uzyskała prawa miejskie. Co roku tego dnia miasto świętuje urodziny, a w 2026 roku będzie obchodzić stulecie.

Aleksandra Boćkowska – dziennikarka, redaktorka, reporterka. Współpracuje m.in. z „Dwutygodnikiem”, „Wysokimi Obcasami Extra” i „Vogue”. Od 2021 roku sprawdza, jak to jest mieszkać w Gdyni. Autorka książek "To nie są moje wielbłądy. O modzie w PRL", "Księżyc z peweksu. O luksusie w PRL", "Można wybierać. 4 czerwca 1989" oraz zbioru rozmów "To wszystko nie robi się samo".

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠
Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Trzej Królowie przynieśli w tym roku Litwie prawdziwe skarby: odkrycie ukrytych w podziemiach katedry w Wilnie jeszcze na początku drugiej wojny światowej insygniów królewskich. Sensacyjna wiadomość szybko obiegła media i zelektryzowała wielu miłośników lokalnej historii. Zaczęły pojawiać się pytania, na które kuria archidiecezji wileńskiej niezbyt chciała odpowiadać.

I na koniec: komu należy się laur odkrywcy królewskich insygniów? 

Gościem Atlasu Świata jest historyk Andrzej Pukszto, który sprawę obserwuje na miejscu, w Wilnie. Poznacie historię insygniów, kto zadbał o ich ukrycie oraz dlaczego przez całe dziesięciolecia tajna skrytka umykała uwadze badaczy.

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠
Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Kiedy w listopadzie 1899 roku do portu w Antwerpii przybija statek "Belgica", na jej pokładzie po ponad dwuletniej wyprawie wraca Henryk Arctowski. Załoga “Belgici” to pierwsi ludzie, którym udało się przezimować na Antarktydzie. Początkowo zimowania nie było w planach, ale w lutym 1898 roku statek utknął w lodach Antarktyki - na lodowym pustkowiu załoga spędziła ponad rok. 

Pionierska wyprawa na południowy biegun na zawsze zapisała nazwisko Arctowskiego w historii badań polarnych. Imię Henryka Arctowskiego nosi dzisiaj m.in. Polska Stacja Antarktyczna na wyspie Króla Jerzego, u wybrzeża Zatoki Admiralicji, 14 tys. kilometrów od Polski. Jest to całoroczna jednostka naukowo-badawcza zarządzana przez Instytut Biochemii i Biofizyki PAN.

W cieniu pozostaje jednak jego inna działalność naukowa oraz… patriotyczna. Kim był Henryk Arctowski?  

Rozmówczyniami Atlasu Świata są Dagmara Bożek i Katarzyna Dąbkowska, autorski pierwszej biografii Henryka Arctowskiego (“Henryk Arctowski. W świecie myśli”, Wydawnictwo Bosz).

Dagmara Bożek – autorka książek o tematyce polarnej, popularyzatorka nauki, uczestniczka wypraw polarnych. Laureatka Nagrody Magellana 2020 za biografię Ryszarda Czajkowskiego. Autorka projektu i reportażu „Polarniczki”, na podstawie których powstał w 2023 roku film dokumentalny w reżyserii Kuby Witka. Dwukrotna finalistka konkursu Popularyzator Nauki (2022, 2024).

Katarzyna Dąbkowska – Reżyserka nagradzanych filmów dokumentalnych m.in. „Niebo bez gwiazd”, oraz reportaży związanych z rejonami polarnymi („Między światami”, „Gorączka polarna”). Reżyserka spektakli: „Zanikam” nagrodzonego łódzką „Złotą Maską” oraz „Godzina Kota”. Autorka słuchowisk, m.in. „Autarkia”, za który otrzymała II nagrodę w konkursie Teatru Polskiego Radia „Nasłuchiwanie: Niepodległość”.

*** 

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata i słuchaj najnowszych rozmów przedpremierowo: https://atlasswiata.substack.com/ 

Atlas Świata to podcast, który możesz wspierać polecając i udostępniając go innym w swoich mediach społecznościowych. 

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie: https://atlas-swiata.pl/ 

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Transcaucasian Trail "w budowie", czyli 1700 km przez Kaukaz z wieloma białymi plamami na mapie. Jako pierwsza osoba z Polski i pierwsza kobieta w ogóle pokonała go solo Dorota Szparaga. Dla pasji do długodystansowych szlaków porzuciła ustatkowane życie i pracę na etacie.

Szparaga oraz inne podróżniczki spotkały się w Gdańsku na ósmej edycji Trampek - Spotkań Podróżujących Kobiet. Posłuchajcie relacji z festiwalu, a w niej m.in.:

- czy Transcaucasian Trail jest trudny i dlaczego bardzo?

- na czym polega housesitting i czy może być sposobem na zwiedzanie innych krajów?

- jakich inspiracji szukają kobiety na festiwalu podróżujących kobiet?

Rozmówczyniami w tym odcinku są m.in. Marzena Filipczak, Dorota Szparaga, Ewa Świderska, Ola Wysocka.

***

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata i słuchaj najnowszych rozmów przedpremierowo: ⁠⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠⁠

Atlas Świata to podcast, który możesz wspierać polecając i udostępniając go innym w swoich mediach społecznościowych.

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie ⁠https://atlas-swiata.pl⁠

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com

Według danych Centrum praw człowieka Viasna, od 2020 roku łącznie ponad trzy tysiące osób trafiło do więzienia z wyrokami politycznymi. Wśród nich są dziennikarze.

Podczas tegorocznej edycji Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni jedna z nagród - za debiut - trafiła w ręce Mary Tamkovich, reżyserki i scenarzystki filmu "Pod szarym niebem". Opowiada on o białoruskiej dziennikarce, która zostaje zatrzymana podczas nadawania transmisji z protestów w Mińsku. Inspiracją do zrobienia filmu stała się prawdziwa historia Kaciaryny Andrejewej, która obecnie odsiaduje wyrok ośmiu lat w białoruskiej kolonii karnej.

O więźniach politycznych reżimu Łukaszenki oraz pracy nad filmem "Pod szarym niebem" w Atlasie Świata opowiada reżyserka Mara Tamkovich.

O skali represji, warunkach w jakich przebywają więźniowie polityczni, codzienności ich bliskich posłuchacie również w rozmowie z Hanną Yankutą: https://open.spotify.com/episode/44xs4pj5VctJ8JXDf4Ere4

***

Zapisz się na newsletter Osobisty Atlas Świata i słuchaj najnowszych rozmów przedpremierowo: ⁠https://atlasswiata.substack.com/⁠
Atlas Świata to podcast, który możesz wspierać polecając i udostępniając go innym w swoich mediach społecznościowych.

Wszystkie odcinki Atlasu Świata oraz inne podcasty zrealizowane przeze mnie znajdziesz na stronie https://atlas-swiata.pl

Muzyka wykorzystana w intro i outro podcastu pochodzi z purple-planet.com