تهیه کننده و مجریان: میترا خلعتبری / اسکندر آبادی

پخش شده از بخش فارسی دویچه وله در آلمان

تاریخ انتشار پادکست: ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱

copyright ©Deutsche Welle

در پادکست این هفته "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز" از استاد حسن کامکار گفته‌ایم.۳۰ سال از درگذشت بنیان‌گذار گروه موسیقی کامکارها گذشته است. قشنگ کامکار نیز در این برنامه از استعداد پدر در نوازندگی سازهای مختلف گفته است.

حسن کامکار متولد نخستین روز فروردین ۱۳۰۲ در سنندج بود. از کودکی به موسیقی علاقه داشت و با خرید یک ساز سه‌تار از نوازنده‌ای نابینا به نام علی‌خان و نواختن آن، به دنیای موسیقی گام نهاد.

در ۱۲ سالگی به مدرسه موزیک نظام رفت و در ۱۷ سالگی با ساز ویولن آشنا شد. از آنجا که در ارتش سلفژ را فرا گرفته بود، این ساز را بدون استاد و با استفاده از نت‌ها و ردیف‌های چاپ شده از استاد ابوالحسن صبا تمرین کرد.

این موسیقیدان، آهنگساز، نوازنده ویولن و بنیان‌گذار گروه موسیقی کامکارها، علی رغم تمام مشکلات، توانست تحولات بسیاری در زمینه موسیقی و به خصوص موسیقی کردستان ایجاد کند.

حسن کامکار در سال ۱۳۴۰ نخستین هنرستان موسیقی کردستان را با حمایت وزارت فرهنگ آن زمان تاسیس کرد و چند سال بعد توانست چهار گروه موسیقی تشکیل دهد که یکی از آنها، گروه بانوان و یک گروه دیگر متعلق به کودکان بود.

بنیان‌گذار گروه موسیقی کامکارها سالیان طولانی به جمع‌آوری، تدوین و ساختن آهنگ، نغمه و ترانه‌های فولکلور کردی و نت‌نویسی موسیقی پرداخت و بیش از ۴۰۰ قطعه و ترانه ساخت.

از حسن کامکار هشت فرزند نوازنده یا آهنگساز به اسامی، هوشنگ، بیژن، پشنگ، قشنگ ، ارژنگ، ارسلان، اردشیر و اردوان به یادگار مانده است. 

نخستین ارکستر خانوادگی کامکارها نیز در سال ۱۳۴۴ شکل گرفت که در آن کنسرت، حسن کامکار ویولن می‌نواخت، دخترش، قشنگ می‌خواند، پشنگ، ارژنگ، هوشنگ و بیژن کامکار نیز به عنوان نوزانده حضور داشتند.

بعدها گروه کامکارها همراه با محمد رضا لطفی، پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده، هسته اولیه گروه‌های شیدا و عارف را بنیان گذاردند و نخستین کنسرت‌ها را هم در اوایل انقلاب اجرا کردند.

قطعه‌ای که در پادکست این هفته "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز" برایتان انتخاب کرده‌ایم از بداهه نوازی های به جا مانده از حسن کامکار است که چند سال پیش، پسرش پشنگ کامکار در ستایش ۵۰ سال فعالیت موسیقایی حسن کامکار تنظیم کرده است.

در این قطعه، غیر از ویولن سولو ، تمام ملودی‌های ارکستر هم از ساخته‌های حسن کامکار است که پشنگ کامکار کار هارمونیزه و ارکستراسیون آن را انجام داده است و دیگر برادرانش، اردشیر و ارسلان و برادرزاده‌اش، سیاوش کامکار در ضبط آن شرکت کرده‌اند.

حسن کامکار در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۷۱ درگذشت.