تهیه کننده و مجریان: میترا خلعتبری / اسکندر آبادی

پخش شده از بخش فارسی دویچه وله در آلمان

تاریخ انتشار پادکست: ۲۹ دی ۱۴۰۱

copyright ©Deutsche Welle

در پادکست این هفته "آواهای کم شنیده از دیروز تا امروز" از مظهر خالقی و قطعه "لایە لایە" (لالایی) گفته‌ایم. با اعتراضات سراسری در ایران گروهی از دختران دانش‌آموز سنندجی این لالایی معروف را به یاد کشته‌شدگان بازخوانی کرده‌اند.

مظهر خالقی در کنار سید علی اصغر کردستانی، حسن زیرک، ناصررزازی و طاهر توفیق از خوانندگان برجسته و شناخته‌شده موسیقی کردی به‌شمار می‌آید.

مظهرخالقی با نام اصلی باقر خالقی متولد ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ در سنندج، از نوجوانی به یادگیری موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کردی پرداخت.

او در آغاز به مدت ۱۱ سال به آموختن و فراگیری موسیقی اصیل ایرانی و تمرین سبک‌ها و ردیف‌های آواز فارسی مشغول بود و نخستین اجرای آواز او در اواخر دهه ۱۳۳۰ در رادیو سنندج نیز به زبان فارسی ضبط شده است.

خالقی دانش‌آموخته رشته فیزیک از دانشگاه تهران است و پیش از ورود به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران دبیر دبیرستان‌های تهران بود.

از این خواننده برجسته کرد بیش از ۲۵۰ آواز فولکلوریک ضبط و ثبت شده ‌است.

خالقی تا پیش از مهاجرتش به انگلستان و سپس اقامتش در کردستان عراق، از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ در سمت مدیر کل تلویزیون سنندج و کرمانشاه فعالیت کرد اما با وقوع انقلاب سال ۱۳۵۷ توسط انقلابیون دستگیر و با وساطت جلال طالبانی از ایران خارج شد.

این هنرمند آخرین بار در اواخر دهه ۶۰ در یک مجموعه کنسرت در اروپا به همراهی سعید فرج پوری، رضا شفیعیان ، مجید درخشانی و رضا قاسمی در صحنه ظاهر شد و پس از آن اثر جدیدی اجرا نکرد.

از نشانه‌های سبک خالقی در موسیقی می‌توان به نت‌های کم در ملودی و صدای پایین خواننده اشاره کرد. خواننده‌های بسیاری در موسیقی کردی او را الگوی هنری خود می‌دانند و از اشعار و سبک ویژه‌اش الهام گرفته‌اند.

در اردیبهشت سال ۱۳۹۸ به پاس سال‌ها خدمات مظهر خالقی به هنر، موسیقی و فرهنگ کردی، دکترای افتخاری دانشگاه سلیمانیه به او اعطا شد و پس از ۳۸ سال در ۱۰ تیر همان سال برای حضور در کنگره بین‌المللی مشاهیر کرد به ایران بازگشت.

خالقی در حال حاضر مدیر "انستیتو فرهنگ کرد" در سلیمانیه کردستان عراق است که خود بنیانگذار آن بود. این مرکز در زمینه هنر، ادبیات و موسیقی کردی فعالیت می‌کند.

قطعه "لایە لایە" (لالایی) از به یادماندنی‌ترین آثار خالقی است که به تازگی با آغاز اعتراضات سراسری در ایران، گروهی از دختران دانش آموز سنندجی به یاد کشته‌شدگان آن را بازخوانی کرده‌اند.