Paramparça edilen devrim yasaları…
Dün (3 Mart) çok önemli devrim yasalarından üçünün 97. Yıl dönümüydü. O nedenle 3 Mart’ı yayın günümüz olan bugün (4 Mart) anmak istiyorum..
Yıl 1924. Tam 97 yıl önce 3 Mart günü din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı.
Kanuna “Türkiye Cumhuriyeti'nde halkın işleri ile ilgili yasaları yapmaya ve yürütmeye yalnız Türkiye Büyük Millet Meclisi ile hükümet yetkilidir” ifadesi konuldu.
3 Mart tarihinde kabul edilen ikinci kanun, Tevhid-i Tedrisat Kanunudur yani Eğitimin birliği kanunudur. İlkokuldan başlayarak “eğitim birliği” ilkesine bağlı kalınacak , cumhuriyetimizin temel niteliklerine bağlı kuşakların yetiştirilmesi sağlanacaktır. Bu ikinci devrim yasasıydı.
3 Mart tarihli üçüncü kanun ise Hilafetin kaldırılmasıdır.
3 Mart 1924 günü Urfa Milletvekili Şeyh Saffet Efendi ve elli arkadaşının verdiği yasa önerisi kabul edilmiştir. Bu yasa önerisi Hilafetin kaldırılmasıyla ilgilidir. Dört yüz yıllık bir kurumun varlığına son verilmiştir.
Metin Aydoğan o dönemdeki durumu ve tarihsel geçmişi çok güzel özetler.
Çok farklı yönetim geleneklerine sahip Türklerin, tarihsel olarak Hilafet işleyişiyle bir ilişkisi yoktu ve olamazdı. Kurdukları devletler; güçlerini ruhanî dayanaklardan değil, yaşamın içinden ve katılımcılıktan alıyordu. Ancak, Fatih’ten sonra Türk yönetim geleneklerinden uzaklaşmaya başlayan Osmanlılar, yayılma ve daha büyük iktidar gücü peşine düşmüşlerdi. Güçlenme adına, dini devlet işlerine soktular ve yarı teokratik bir devlet haline geldiler. Geçmişleriyle çelişen bu eylem, devleti güçlendirmediği gibi, bozulmasının başlangıcı oldu.
2014 yılında yani yasalaştığı tarihten 90 yıl sonra ortadan kaldırılan Tevhid-i Tedrisat yani Öğretimde Birlik Kanunu da 3 Mart'ta hayata geçirildi.
Mustafa Kemal, 16-21 Temmuz 1921’de Ankara’da toplanan Birinci Maarif Kongresi’nde yaptığı konuşmada; “Bir ulusu, özgür ve bağımsız, ya da tutsak ve yoksul yapan eğitimdir”; “Ulusları kurtaranlar, yalnız ve sadece öğretmenlerdir” demişti.
Ordularımızın kazandığı zafer,eğitim ordusunun zaferi için yalnızca ortam hazırladı. Gerçek zaferi öğretmenler kazanacak, yaşatacak ve kesinlikle başarıya ulaştıracaktır.
Bursa'da öğretmenlere böyle demişti.
3 Mart 1924’te çıkarılan 430 sayılı yasayla, eğitimde Öğretim Birliği (Tevhid-i Tedrisat) ilkesi kabul edildi.
Öğretim Birliği Yasası, yalnızca mektep-medrese ikiliğini ortadan kaldırmadı. Yabancı okulların ve cemaat okullarının tümünü denetim altına aldı.
Bu kısa ve öz anlatımı 16 Haziran 2020'de kaybettiğimiz sevgili dostum , arkadaşım Metin Aydoğan’ın çalışmasından aldım. Onu okuyunuz. Kuramsal Aktarım adlı bloğu takip ediniz. : http://kuramsalaktarim.blogspot.com
Ne yazık ki bu temel devrim yasaları ters yüz edilmiş, paçavraya çevrilmiştir. Ama gün gelir hesap döner!