Bellen met Den Haag

„Geert Wilders heeft in de verkiezingscampagne veel te lichtvaardig beloofd dat het Zuyderlandziekenhuis in Heerlen een volwaardig ziekenhuis blijft”, vindt Jakko Gunst. In de podcast Bellen met Den Haag bespreekt hij de perikelen rond de Limburgse zorginstelling, waar de Tweede Kamer donderdag over debatteerde.

Fleur Agema beloofde nog een keer met het ziekenhuis om tafel te gaan, maar dat is een belofte voor de bühne, oordeelt Jakko. Hij wijst erop dat Wilders in de campagne ook stevige woorden heeft gesproken over het minimumloon en over een nieuwe regeling voor vroegpensioen voor mensen met een zwaar beroep. „En als je nu gaat kijken welke van die beloftes hij op dit moment al heeft kunnen waarmaken, dan heeft hij eigenlijk nog niets bereikt.”

Hoe kan het dan dat Wilders het desondanks in de peilingen goed doet? Jakko: „Het spreekt de PVV-kiezers aan dat de partij de besluitvorming van het kabinet over de asielnoodwet in een crisissfeer trekt. Daardoor lukt het Wilders de aandacht af te leiden van de resultaten die de PVV tot nu toe heeft behaald. Focus je daarop, dan is het overduidelijk dat de PVV de partij is van de gebroken beloftes.”

„IJdelheid der ijdelheden, zegt de prediker; ijdelheid der ijdelheden, het is al ijdelheid.” Met het lezen van hoofdstuk 1 uit het Bijbelboek Prediker opende Tweede-Kamervoorzitter Bosma vorige week de Algemene Beschouwingen. „Achteraf heel toepasselijk” meent politiek redacteur Jakko Gunst. „Het motto van dit kabinet is: het kán wel. Maar je hoeft geen groot geleerde te zijn om te zien dat ze tot nu toe weinig van die belofte tot stand brengen.”

In de podcast Bellen met Den Haag bespreekt Jakko het noodrecht waarvan de coalitie gebruik wil maken om de asielcrisis aan te pakken. De vraag daarbij is of die crisis er is en of het noodrecht daarvoor uit de kast mag worden gehaald. PVV en NSC staan voorlopig lijnrecht tegenover elkaar. Jakko: “De coalitiepartijen vinden alle vier asiel een belangrijk onderwerp, maar als het er over gaat hoe ze over dit onderwerp denken, wijzen de neuzen nog niet allemaal dezelfde kant op. Dat is de taak van Schoof om dat voor elkaar te krijgen.”

Door de discussies over onder meer asiel is het vertrouwen van de kiezers in de vier regeringspartijen gedaald. De peilingen laten daarnaast zien dat de PVV baat heeft bij de huidige discussie. Die partij staat op dit moment met 42 zetels in de peilingen. NSC daarentegen staat op zeven zetels. „De coalitiepartijen willen alle vier door met regeren”, schat Jakko in. ,,Het is echter wachten tot het echt mis gaat,” sombert hij.

„Zo turbulent als de afgelopen jaren voor Omtzigt verliepen, maak je zelden mee,” zegt Jakko Gunst in de podcast Bellen met den Haag. „Tijd om te wennen aan alle wisselende rollen als politicus had Omtzigt niet.” Nicolien van Vroonhoven neemt tijdelijk het stokje van hem over. In de podcast geeft Jakko aan er niet geheel gerust op te zijn, dat dat goed gaat. Maar of Omtzigts tijdelijk vertrek ook het einde van de partij betekent? Daarover zijn de meningen verdeeld.

Politiek duider Chris Aalberts betoogt in een analyse dat de oprichting van NSC inmiddels ‘een grote vergissing’ blijkt. Volgens hem had Omtzigt er nooit aan moeten beginnen. Hij trekt een vergelijking met de partij Trots op Nederland van Rita Verdonk. Ooit stond deze partij op 30 zetels in de peilingen, maar na de verkiezingen van 2010 stond de teller uiteindelijk gewoon op nul. Jakko legt in de podcast uit dat we NSC juist niet te snel moeten afschrijven.

In de podcast bespreekt Jakko ook de actualisatie van het programma van de ChristenUnie. Waarom was dat nodig en wat gaan we daarvan merken? Daarvoor neemt Jakko de luisteraar mee terug naar de tijd van het Reveil, om helder te krijgen wat de koers van de ChristenUnie was en is, én hoe een actualisatie of herbronning vorm krijgt. De partij hoopt met een duidelijker profiel ook weer kiezers terug te winnen. Drie zetels vindt de ChristenUnie in ieder geval haalbaar.

„NSC-politicus Pieter Omtzigt nam in zijn H.J. Schoolezing de samenleving onder het vergrootglas. Daarbij legde hij op een indrukwekkende manier een relatie tussen het dalend vertrouwen van de burger in de politiek en het overheidshandelen,” zegt Jakko Gunst in de podcast Bellen met Den Haag.

„Omtzigt richtte zich in zijn kritiek in zijn lezing vooral op het overheidsbeleid. Hij wilde afrekenen met politici die doen alsof zij voor het eerst aandacht geven aan problemen zoals migratie, onderwijs en wonen. Nee, zegt Omtzigt dan. Deze problemen spelen al heel lang. Heel veel politici hebben daar al een speerpunt van gemaakt. Maar niet alleen dat. De Tweede Kamer heeft dat vervolgens ook opgepakt en verschillende probleemanalyses laten maken. Er liggen heldere rapporten met aanbevelingen. Het grote probleem, zegt Omtzigt, is dat die aanbevelingen vervolgens zijn blijven liggen. Veel woorden, geen daden, kortom.”

„Bij de VVD hebben ze natuurlijk met gekromde tenen aangehoord wat Omtzigt allemaal te berde bracht,” zegt Jakko. „En hoe hij de verantwoordelijkheid voor het overheidsfalen natuurlijk ook voor een belangrijk deel heeft getypeerd als de erfenis van Rutte.”

Jakko: „Omzigt laat zien dat er in de samenleving niet te overbruggen kloven dreigen te ontstaan tussen rijk en arm. Het beeld dat hij schetst, vind ik best schokkend. Zijn lezing is zonder meer een alarmsignaal. Heel indringend en alarmerend.”

Volgens Geert Wilders is Syrië veilig en kunnen de Syrische vluchtelingen weer terug naar hun land. Jakko Gunst legt in de podcast Bellen met Den Haag uit dat het alleen niet aan Wilders is om te bepalen of een land veilig is. „Daar liggen doorwrochte ambtsadviezen aan ten grondslag,” legt hij uit. VVD’er Thierry Aartsen deed het voorstel om de toestroom van arbeidsmigranten te gaan inperken. „Met dit voorstel wil de VVD ook een partijtje meeblazen in het asieldebat.”

„Het hoofdlijnenakkoord zorgt voor hooggespannen verwachtingen op het gebied van asiel. De noodtoestand zou bijvoorbeeld worden uitgeroepen. In dat licht moet je de tweet van Wilders lezen. Ook om zo de druk op het kabinet op te voeren. En met zijn uitspraak neemt hij vast een voorschot op de Algemene Beschouwingen na Prinsjesdag.”

VVD’er Thierry Aartsen schreef het visiestuk ‘Kiezen wie we echt nodig hebben’. Jakko: „Je kan dit document lezen als een spijtbetuiging van de VVD. Dat ook zij de arbeidsmigratie teveel op z’n beloop hebben gelaten. Aartsen pleit ervoor dat laagproductieve arbeidsmigranten geweerd worden en kennismigranten welkom zijn. De Pool die in de kassen werkt, kan door innovatie overbodig worden, meent de VVD’er. Maar die opvatting zal ongetwijfeld op weerstand stuiten bij onder meer de BBB. Duidelijk is wel dat asiel en migratie dé speerpunten van dit kabinet zijn.”

„Een meesterstrateeg, dat is Mark Rutte ten voeten uit,” zegt Jakko Gunst in de podcast Bellen met Den Haag. Als sterkste voorbeeld van strategisch denken, noemt Jakko de benoeming van CDA’er Hugo de Jonge als minister, na het aftreden van VVD’er Bruno Bruins, tijdens de coronapandemie. „Het was een strategische zet om zo'n lastig en moeilijk dossier op een heel cruciaal moment richting het CDA te schuiven. De loopbaan van Rutte staat bol van dat soort keuzes.”

Rutte is niet alleen heel berekenend, maar ook aardig en joviaal. „Iemand die daar echt hele sterke staaltjes over kan vertellen, is Kees van der Staaij. Het kabinet Rutte I telde 76 zetels. Rutte was daarom uit op de steun van de SGP. Hij heeft toen veel geïnvesteerd in de relatie met Kees van der Staaij, om zich te verzekeren van de steun van de SGP. Van der Staaij heeft daar later ook van gezegd dat er een moment komt dat je Mark zo aardig gaat vinden, dat je alleen al om die reden bijna geen nee kan zeggen.”

In de podcast neemt Jakko Gunst de luisteraar mee in de loopbaan van Mark Rutte. Zijn verdiensten, zijn sterkten, maar ook het moment waarop hij tijdens een debat over de functie-elders affaire rond Pieter Omtzigt als leugenaar werd weggezet. In de tv-toespraak van afgelopen zondag, waarin hij afscheid nam, ging hij in op de toeslagenaffaire en bood hij daar zijn excuses voor aan. Maar was het Rutte niet die als staatsecretaris de basis legde voor de toeslagenaffaire? Je hoort het in de podcast Bellen met Den Haag. Eén ding is voor Jakko wel zeker: „Bij het vertrek van Rutte, na veertien jaar, hoort een respectvolle afscheidsgroet: Adieu, Mark.”

„Het is vlees, noch vis,” zegt Jakko Gunst over de hoorzittingen waarin Kamerleden de nieuwe bewindslieden nog voor hun beëdiging aan de tand mogen voelen. „Je kan de komende ministers prikkelen en ze het vuur aan de schenen leggen, porren en stoken. Maar uiteindelijk glijdt de kritiek toch erg gemakkelijk van ze af, want de Kamer kan hun benoeming niet tegenhouden. Wat mij betreft zetten we er na dit festijn weer gauw een punt achter. Of we gaan er echte sollicitatiegesprekken van maken, waarbij de Kamer de kandidaat-bewindslieden na afloop kan wegstemmen.

Henri Bontenbal (CDA) vreesde vooraf voor spektakelpolitiek. Dat lijkt het tot nu toe niet echt te worden. PVV’er Reinette Klever kreeg terecht kritische vragen over de term ‘omvolking’. Mona Keijzer mocht zich verantwoorden over de manier waarop ze probeerde de bouw van een zorgflat in de buurt van haar woning tegen te houden. Keijzer vindt dat haar privéleven buiten de hoorzittingen moet blijven. Jakko: „Het staat de Kamer vrij de hoorzittingen te gebruiken om iemand aan te vallen en te beschadigen, maar staatsrechtelijk is het zuiverder om iemand pas te beoordelen na de beëdiging. Bijvoorbeeld op diens beleid.”

SGP, ChristenUnie, CDA en de SP deden niet mee aan de hoorzittingen. Jakko: „Deels dus uit vrees voor spektakelpolitiek, maar ook omdat ze er staatsrechtelijk gezien moeite mee hebben. Na de screening door de AIVD en de het gesprek met formateur, hebben beëdigde bewindspersonen het vertrouwen van de Tweede Kamer, totdat het tegendeel blijkt.”

Afgelopen vrijdagmiddag vond er crisisberaad plaats tussen PVV, VVD, NSC en BBB. De aanleiding was de twijfel die VVD-leider Yeşilgöz uitte over Marjolein Faber. Wilders wil dat zij minister wordt van Asiel en Migratie. Eerder was Gidi Markuszower voor deze post voorgedragen, maar die kwam niet door de screening van de AIVD. Volgens Jakko is Wilders met de voordracht van deze kandidaten bewust uit op het profileren van zijn partij.. Wat voert Wilders in zijn schild?

„Voor de ministerspost van Asiel en Migratie zou je iemand met meer autoriteit hebben verwacht. Het zou logisch zijn geweest als Wilders daarvoor gekozen had, omdat zo'n minister voor een immense opgave staat. . En je verwacht iemand die niet per se uit is op provoceren en controverses oproepen. Je begrijpt dat je niet heel ver komt door mensen tegen de schenen te schoppen, maar wel door te kiezen voor een behoedzame aanpak,” zegt Jakko Gunst in de podcast Bellen met Den Haag.

In de podcast bespreekt Jakko het resultaat van de lange periode van onderhandelen over de personele samenstelling van het kabinet. Welke partijen hebben welke ministersposten binnengehaald? Hoe opmerkelijk is de stap van Eppo Bruins van ChristenUnie naar NSC en waarom is Mirjam Bikker daar chagrijnig over? En hoe opmerkelijk is het dat Reinette Klever minister wordt van een ministerie dat ze het liefst zelf wil afschaffen?

De SGP voerde in de afgelopen periode campagne vanuit de gedachte: het is erop of eronder. Dat had succes: de partij behoudt haar zetel in het Europees Parlement en haalde zelfs meer stemmen binnen dan daarvoor nodig was. Voor de ChristenUnie pakte de verkiezingen heel anders uit; ze raakte haar zetel kwijt.

In de podcast Bellen met Den Haag, legt Jakko Gunst uit met welke uitdagingen de ChristenUnie te maken had. „Een zetel voor de ChristenUnie lag binnen handbereik, als de CU en SGP samen hadden opgetrokken.”

In de podcast geeft Jakko uitleg en duiding bij de verkiezingsuitslag van het Europees Parlement. Zo gaat hij in op de vraag waarom de centrumpartijen het goed hebben gedaan, terwijl de fractie van de Liberalen en die van de Groenen wel zetels moeten inleveren.

In hoeverre gaan de rechtse partijen die veel zetels wonnen, ook invloed krijgen in het Europees Parlement? En ging het bij deze verkiezingen ook niet gewoon om de vraag wat de kiezers van de landelijke politiek vinden? Je hoort het in de podcast Bellen met Den Haag.

Op 6 juni gaat Nederland naar de stembus voor de Europese verkiezingen. Wat willen de christelijke partijen met Europa?

Jakko en Cornelis gaan in gesprek met de Europarlementariërs Tom Berendsen (CDA), Anja Haga (ChristenUnie) en Bert-Jan Ruissen (SGP).