‘We moeten naar een wereld waar je weer om de hoek naar school kan, om de hoek naar een huisarts kan, dat er buurtwinkels zijn, dat er sportvoorzieningen in de buurt zijn’

Wouter Veldhuis is stedenbouwkundige, architect en rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving. Hij vindt dat ’nabijheid ‘ in de 21e eeuw het sturende idee achter de inrichting van het publieke domein moet zijn. In deze nieuwe aflevering van de podcast ‘De toekomst van de eerste lijn’ bevraagt journalist Piet-Hein Peeters hem hierover. Waarom nabijheid? En met welke ideeën en reflexen hebben we dan af te rekenen?

"Eigenlijk wil je toewerken naar zorgzame wijken, waar zorgprofessionals heel goed samenwerken met het sociaal domein. De hechte wijkteams zijn daar onderdeel van. Waar je een team formeert van huisarts, apotheek en wijkverpleging. Dat is de kern van de samenwerking. Als je dat goed met elkaar goed organiseert en opgavegericht te werk gaat; daar is het om te doen!"

Sam Siemssen is directeur bestuurder van RegiozorgNu Noordwest Utrecht. Het vertrekpunt van deze podcast is een uitspraak van Sam uit een interview met De Eerstelijns.

“De samenwerking in de eerstelijnszorg was tot voor kort vooral toegespitst op multidisciplinaire eerstelijnszorg, dus de samenwerking tussen de huisarts, de paramedici en de apotheker. De stap die nu gezet wordt, is uitbreiding van de samenwerking met het sociaal domein in de wijk, om te komen tot passende zorg. Theoretisch klinkt dat mooi, maar in de praktijk brengen is een uitdaging”.

Wat wij zien is dat een deel van het werk, ook in de eerstelijnszorg, ouderwets en hiërarchisch hebben ingericht alsof we nog in fabrieken werken, terwijl professionals op de werkvloer heel goed weten hoe je slimmer en anders kan werken, zegt Patrick Banis van CAOP.

CAOP is het Kenniscentrum op het gebied van de Nederlandse arbeidsmarkt. In deze podcast gaat Piet Hein Peeters met Patrick Banis in gesprek over het begrip arbeidsproductiviteit. De arbeidsproductiviteit in de zorg (en de publieke sector) daalt, terwijl de zorgbehoefte toeneemt. De daling van arbeidsproductiviteit heeft een aantal oorzaken, die in deze podcast besproken worden!

"In thuissituatie van kwetsbare ouderen is veel meer mogelijk dan we tot nog toe denken"

In de Maasvallei, rondom Cuijk en Boxmeer, kunnen huisartsen bij penibele situaties van thuiswonende ouderen een beroep doen op het zorgcoördinatiecentrum. Ervaren verpleegkundigen denken met de bellende huisarts mee over hoe een ziekenhuisopname voorkomen kan worden en bieden daarbij indien nodig personele inzet aan van bijvoorbeeld een specialist ouderengeneeskunde en een gespecialiseerd verpleegkundige.

Het zorgcoördinatiecentrum is een van de initiatieven die voortgekomen is uit het samenwerkingsverband Mooi Maasvallei, waarin zorgpartijen, welzijnsorganisaties, gemeenten en onderwijs gezamenlijk optrekken in het bevorderen en ondersteunen van de gezondheid van de bewoners van het gebied.

In de podcast van de Eerstelijns, een serie over de toekomst van de eerste lijn, vertelt Pauline Terwijn, bestuursvoorzitter van Pantein, waar onder meer het regionale ziekenhuis onder valt, over de werkwijze van het zorgcoördinatiecentrum. De ontwikkeling van het centrum heeft er toe geleid dat huisartsen niet meer alleen in crisissituaties bellen, maar juist eerder om zo die situaties te voorkomen.

Volgens Terwijn laten de resultaten van het zorgcoördinatiecentrum zien dat "er in de thuissituatie van kwetsbare ouderen veel meer mogelijk is dan we tot nog toe denken". Terwijn ziet ook hoe in haar werkgebied het onderscheid tussen welzijn, eerste lijn en intramurale zorg zoals het ziekenhuis aan het vervagen is.

"We moeten ervoor zorgen dat we in iedere wijk en dorp in Nederland een zorgzame gemeenschap hebben waar de huisarts en de wijkverpleegkundige en de gemeentelijk partij onderdeel van uitmaken". Hiervoor pleit Jan Smelik in deze aflevering van De Toekomst van de Eerstelijns. Jan Smelik is een van de initiatiefnemers van Austerlitz Zorgt – opgezet in 2012 – en algemeen coördinator van NLZVE (Nederland Zorgt Voor Elkaar), het landelijk netwerk van bewonersinitiatieven in welzijn, wonen en zorg. Want Austerlitz Zorgt is niet de enige. ‘Er zijn inmiddels zo’n 2.000 zorgzame gemeenschappen in Nederland’, zegt Smelik, ‘dus in elke gemeente zijn er meerdere.’

In het Integraal Zorg Akkoord wordt de apotheker gezien als partij die de druk op de eerste lijn, en met name de huisarts, kan verlichten. Gezaghebbend apotheker Miriam Stoks is blij met de erkenning, maar ziet tegelijkertijd een aantal punten waar dan door beleid en praktijk aan gewerkt moet worden. Welke dat zijn, hoor je in deze nieuwe aflevering van de eerstelijns podcast over de toekomst van de eerste lijn.

Een nauwere samenwerking tussen wijkverpleging en huisartsen zou een hoop werkdrukproblemen oplossen, zegt Jos de Blok. Hij ziet veel dingen die voortkomen uit afstemming en coördinatie waar veel tijd in zit wat volgens hem veel beter opgelost kan worden. Er zijn de afgelopen 30 jaar veel taken opgeknipt; er zijn veel nieuwe functies gecreëerd. Dat betekent dat er steeds meer afstemming en overleg nodig is, waar veel tijd in komt te zitten. Tijd die beter besteed zou kunnen worden; je kunt je tijd immers maar 1 keer besteden.

"Sommige situaties in de eerste lijn zijn zo complex, dat het goed zou zijn om de specialist naar voren te schuiven. Laat de verslavingsarts of jeugdarts als medebehandelaar het complexe deel van de zorg tijdelijk van de huisarts overnemen en de patiënt een tijdje volgen, ook in diens woon- en leefsituatie, om tot een zorgplan te komen waarmee de huisarts en andere hulpverleners verder kunnen. Zo kunnen we veel gedoe en verwijzingen voorkomen. Ik geloof dat dit het toekomstmodel is voor alle complexe zorg."

De toekomst van de eerstelijn | Deel 10: Lex Staal by De Eerstelijns

Aflevering 9: “Beter leren samenwerken en het elkaar bevragen en met elkaar in overleg gaan, is niet iets dat per se dat in de genen van de dokter zit”. Henk Schers is hoogleraar Regionale Netwerkvorming vanuit de huisartsgeneeskunde aan het Radboud UMC in Nijmegen en praktiserend huisarts. Piet Hein Peeters gaat met hem in gesprek over transmurale netwerkzorg, dat volgens Henk Schers het grote thema is van het komende decennium.