Kinderen kunnen het gevoel hebben dat ze een aandeel hebben in hetgeen is gebeurd. Ofwel omdat het gaat over de dood van een dierbare, ofwel om scheiding, of een ander soort verlies. Hoe ga je daarmee om?

Schuldgevoel bij kinderen na verlies: waarom luisteren belangrijker is dan wegwuiven

Kinderen die een ouder, broertje, zusje of ander belangrijk persoon verliezen, kunnen zich schuldig gaan voelen. Ze denken soms dat het hun schuld is dat de ander is overleden – bijvoorbeeld omdat ze boos waren, iets hebben gewenst, of een ruzie hadden vlak voor het overlijden.

Als volwassene wil je dit gevoel natuurlijk meteen wegnemen. Maar in deze aflevering legt Leoniek van der Maarel uit waarom wegwuiven vaak averechts werkt, en waarom het veel belangrijker is om eerst te luisteren.

👉 Je hoort:

·       Waarom kinderen schuldgevoelens ontwikkelen bij verlies.

·       Wat er misgaat als je hun gevoel te snel corrigeert.

·       Hoe je met eenvoudige vragen en erkenning ruimte geeft voor hun verhaal.

·       Praktische tips om gesprekken met kinderen hierover te voeren.

·       Wanneer het tijd is om professionele hulp in te schakelen.

Schuldgevoel bij kinderen is zwaarder en vaker aanwezig dan we denken. Door echt te luisteren, hun logica te erkennen en hen stap voor stap uitleg te geven, help je ze om dit los te laten.

🎧 Beluister nu deze aflevering en ontdek hoe je kinderen kunt steunen als ze worstelen met schuldgevoelens na verlies.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Kinderen kunnen de overledene idealiseren. Ook al denk je misschien “dat klopt niet, hij was helemaal niet zo aardig als mijn kind nu zegt”, laat het er toch zijn. In deze podcast leg ik uit waarom

Papa was nooit boos – Over idealisering bij kinderen in rouw

In deze aflevering ga ik in op een thema dat veel ouders van rouwende kinderen herkennen: “Papa werd nooit boos, maar jij wel.”
Kinderen die een ouder verliezen, hebben vaak de neiging om de overleden ouder te idealiseren. En dat is niet verkeerd – het is zelfs een heel gezonde manier om met verlies om te gaan.

Ik bespreek onder andere:

·       Waarom idealisering een beschermingsmechanisme is voor kinderen.

·       Hoe het brein en de emotionele ontwikkeling van kinderen verschillen van die van volwassenen.

·       De functie van een ideaalbeeld: veiligheid, liefde en houvast.

·       Hoe je als levende ouder kunt reageren zonder het kind te corrigeren.

·       Wat je wél kunt zeggen als je kind de overleden ouder verheerlijkt.

·       Waarom vergelijking (“Papa deed dat nooit…”) zo pijnlijk voelt, en hoe je daar toch steunend op kunt reageren.

·       Wanneer idealisering problematisch kan worden en hoe je dat herkent.

·       Wat het zegt over de gehechtheid van een kind dat het een overleden ouder idealiseert.

·       Hoe je als achterblijvende ouder jezelf kunt beschermen tegen schuldgevoelens en het gevoel tekort te schieten.

👉 Belangrijkste boodschap: idealisering hoort erbij, het is normaal, en jouw kind doet daarmee precies wat het nodig heeft. Jij hoeft niet te concurreren met de herinnering – je aanwezigheid en liefde zijn meer dan genoeg.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Je kunt nog zo veel aan kinderen vertellen over hoe ze hun gevoel mogen laten zien, als jij met jouw gedrag iets anders laat zien, zal het kind dat gedrag vertonen. Wat kun je dan wel doen?

In deze aflevering ga ik in op een vraag die veel ouders bezig houdt: Mag ik mijn verdriet laten zien aan mijn kind, of moet ik me groot houden?

We denken vaak dat we onze kinderen beschermen door onze emoties te verbergen. Maar klopt dat wel? Of leren we ze juist iets heel anders – namelijk dat verdriet verstopt moet worden?

Ik bespreek onder andere:

·       Waarom het beeld van de “altijd sterke ouder” een valkuil kan zijn.

·       Hoe kinderen leren door wat je doet, niet alleen door wat je zegt.

·       Het belang van eerlijkheid en uitleg bij je emoties.

·       Hoe je kinderen laat zien dat emoties er mogen zijn én ook weer voorbijgaan.

·       Praktische voorbeelden van hoe je kunt huilen waar je kind bij is, zonder dat het hen belast.

·       Het verschil tussen jonge kinderen en tieners in hoe je dit bespreekt.

·       Waarom rituelen helpen bij rouw en verlies in een gezin.

Je krijgt ook een aantal praktische tips mee die je meteen kunt toepassen, zoals het concreet uitleggen waarom je verdrietig bent, duidelijk maken dat het niet de schuld van je kind is, en ruimte creëren voor hun eigen emoties.

Deze aflevering is er voor ouders die zich afvragen hoe ze hun kinderen goed kunnen begeleiden bij verlies, zonder zichzelf te verliezen.

👉 Luister nu en ontdek hoe jouw voorbeeldgedrag kinderen leert dat emoties normaal zijn, en dat je erdoorheen kunt komen.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Misschien herken je het wel: je wilt je kind zo graag beschermen, maar je weet niet altijd hoe. Of je merkt dat je zelf vastloopt, dat je niet goed weet wat je moet doen of zeggen. Juist dan kan structuur een anker zijn, voor je kind én voor jezelf.

📌 Samenvatting

In deze aflevering bespreekt Leoniek waarom structuur zo’n krachtig hulpmiddel is voor kinderen en jongeren die te maken krijgen met verlies. Ze deelt persoonlijke ervaringen en verhalen uit haar praktijk. Structuur is geen strak regime, maar een vorm van voorspelbaarheid en veiligheid die kinderen rust kan geven in een chaotische tijd.

💡 Belangrijke inzichten

• Structuur biedt houvast wanneer alles op zijn kop staat.
• Het gaat om voorspelbaarheid, niet om strak plannen.
• Kinderen hebben baat bij duidelijkheid, ook als niet alles zeker is.
• Kleine dingen maken een groot verschil: vaste routines, uitleg geven, eerlijk zijn.
• Wees mild voor jezelf als ouder of verzorger – goed genoeg is écht genoeg.
• Ruimte geven aan emoties hoort óók bij structuur.

🧠 Voorbeeld uit de praktijk

Leoniek vertelt over Sam, een jongen van twaalf die onrustig werd na het plotselinge overlijden van zijn vader. Door samen met zijn moeder te kijken naar wat wél zeker was, vond Sam weer wat rust.

✅ Praktische tips om structuur te bieden

1. Houd vaste routines aan.
2. Geef duidelijkheid over wat er gebeurt.
3. Bereid je kind voor op veranderingen.
4. Wees eerlijk over wat je wél en niet weet.
5. Gebruik een kalender of planner.
6. Maak ruimte voor vragen en gevoelens.
7. Creëer nieuwe rituelen (bijv. samen een kaarsje aansteken).

📚 Tip uit het boek

Deze aflevering is gebaseerd op tip 19 uit het boek:
 “De Gids over rouwende kids – 80 praktische tips”
🛒 Te bestellen via Scrivo Media

📬 Vragen of ervaringen delen?

Stuur Leoniek gerust een bericht. Je bent niet alleen.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Misschien herken je het wel: je wilt je kind beschermen. Je wilt het liefst dat het zo min mogelijk pijn heeft. Dus je zoekt naar zachte woorden, naar omwegen, naar manieren om het minder hard te maken. “Opa is ingeslapen.” “Papa is naar de sterren.” “Mama is op reis.” Het klinkt lief, maar voor jonge kinderen is het vaak vooral verwarrend. Hoe kan het dan wel?

In deze aflevering duik ik in een onderwerp dat velen raakt: hoe praat je met kinderen over groot verlies, zoals overlijden, ziekte of een scheiding? En waarom is het zo belangrijk om hierbij concrete woorden te gebruiken, zeker bij jonge kinderen?

Gebaseerd op tips 42, 43 en 44 uit het boek De Gids over rouwende kids – 80 praktische tips (Scrivo Media), bespreek ik:

🧠 Waarom zachte, troostende metaforen vaak verwarrend zijn voor jonge kinderen
Zinnen als “Opa is ingeslapen” of “Papa is op reis” klinken lief, maar kunnen kinderen angstig of hoopvol maken op iets wat niet klopt.

🧒 Hoe jonge kinderen rouwen: in stukjes en herhaling
Kinderen verwerken verlies stukje bij beetje. Dat betekent dat je vaak dezelfde vragen krijgt en het gesprek telkens opnieuw moet voeren.

🗣 Wat zijn concrete woorden?
Gebruik woorden als “dood”, “overleden” of “niet meer leven”. Het klinkt misschien hard, maar het schept duidelijkheid en daarmee veiligheid.

💬 Voorbeelden van hoe je het zegt

• “Opa is dood. Zijn hart doet het niet meer. Hij kan niet meer praten of lachen.”
• “Nee, als iemand dood is, komt die niet meer terug.”
• “We hebben het er al vaker over gehad, hè? Maar ik vertel het je nog een keer.”

📚 Praktische hulpmiddelen
Boeken, tekeningen en spel kunnen helpen om het gesprek op gang te brengen en luchtiger te maken.

❤️ Eerlijkheid als vorm van liefde
Je hoeft niet alles te vertellen, maar wel eerlijk te zijn. Dat geeft vertrouwen.

👶 Extra aandacht voor kinderen onder de zes jaar
Hun denken is nog meer letterlijk, hun tijdsbesef beperkt. Daarom is herhaling nóg belangrijker.

😔 Wat als jijzelf vastloopt in je eigen verdriet?
Je hoeft geen perfecte ouder te zijn. Echt zijn is belangrijker dan foutloos zijn. En je mag hulp vragen.

💡 Wat je je kind écht meegeeft
Niet alleen informatie, maar ook de boodschap: “Je mag voelen wat je voelt. En ik ben er voor je.”

📩 Heb je vragen, ervaringen of wil je jouw verhaal delen? Je bent van harte welkom om contact op te nemen. Je staat er niet alleen voor.

📘 Boekentip: De Gids over rouwende kids – 80 praktische tips, Scrivo Media.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Kun je (jonge) kinderen betrekken bij euthanasie van een dierbare? Waarom zou je dat doen? En als je ervoor kiest, waar wil je dan op letten? 

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Een van de meest natuurlijke dingen is, dat we kinderen willen weghouden bij verdriet en bij pijn. Dat betekent dat als een kind wordt geconfronteerd met een groot verlies dat we het liefst nergens over praten. Het blijkt echter, dat juist daardoor, kinderen zich in de kou voelen staan. We willen dus het kind helpen om die confrontatie aan te gaan. 

Hoe kun je kinderen helpen om het verlies van een ouder, een scheiding, of een andere ingrijpende gebeurtenis te verwerken? In deze aflevering duiken we in de wereld van rouw bij kinderen. Want hoewel volwassenen vaak geneigd zijn kinderen te willen beschermen tegen verdriet, is het juist essentieel om hen te begeleiden in het onder ogen zien van verlies.

🧠 Wat je in deze aflevering leert:

• Waarom we kinderen soms (onbewust) weghouden van de confrontatie met verlies.
• Het belang van erkenning en ruimte voor verdriet bij kinderen.
• Hoe kinderen rouwen op een andere manier dan volwassenen.
• Wat je als ouder, verzorger of professional kunt doen om écht helpend te zijn.
• Praktische tips om kinderen op een veilige manier met verlies in contact te brengen.

🎙️ Voor wie is deze aflevering?

• Ouders in scheiding
• Hulpverleners en therapeuten
• Leerkrachten en pedagogisch medewerkers
• Iedereen die met kinderen werkt of kinderen begeleidt bij verlieservaringen

📌 Belangrijke thema’s in deze aflevering: Rouwverwerking bij kinderen, verlies in het gezin, kinderen helpen bij verdriet, scheiding en kinderen, rouwbegeleiding bij jongeren, hoe praten met kinderen over dood en afscheid, psychologische ondersteuning voor kinderen bij verlies.

📚 Wil je meer weten? Kijk op www.academievoorverlies.nl voor trainingen, artikelen en begeleidingsmogelijkheden rondom rouw en verlies.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Een van de allermoeilijkste dingen in het leven van een ouder, is als je je kind moet vertellen dat papa of mama dood is. Dat wordt nog eens extra zwaar en moeilijk als het gaat om suïcide, of zelfdoding, of zelfmoord, of de ‘zelfgekozen dood’. Er gaan verschillende soorten termen voor rond. 

In deze aflevering bespreek ik de complexe en gevoelige vraag: *Hoe vertel je kinderen dat een ouder is overleden door suïcide?* Een onderwerp waar veel ouders en hulpverleners mee worstelen, en waar geen kant-en-klaar antwoord op bestaat. Toch is er wél richting te geven.

**Wat kun je verwachten in deze aflevering?**

* Waarom openheid en eerlijkheid richting kinderen zó belangrijk is, ook als het gaat over zelfdoding.

* Wat de gevolgen zijn van het achterhouden van de waarheid voor het vertrouwen van kinderen.

* Hoe kinderen op verschillende leeftijden informatie verwerken, en hoe je je communicatie daarop afstemt.

* Welke woorden je wél en juist beter niet kunt gebruiken bij jonge kinderen.

* Wat je kunt zeggen over de manier van overlijden – zonder onnodig te traumatiseren.

* Hoe je voorkomt dat kinderen zich schuldig gaan voelen of denken dat ze iets hadden kunnen doen.

* Voorbeelden uit de praktijk van ouders die worstelden met deze moeilijke taak.

* Boekentip: *Twinkel en de Hemelwolk* van Miranda van der Vegt – over suïcide binnen het gezin.

**Kernboodschap:**

Kinderen voelen aan als er iets niet klopt. Door hen de waarheid te vertellen – op een passende, zorgvuldige manier – geef je hen houvast, vertrouwen en erkenning. Je hoeft niet alle details te delen, maar wel dat wat nodig is om het verhaal kloppend en veilig te maken.

🔗 **Handige links en bronnen:**

* Boek: *Twinkel en de Hemelwolk* – Miranda van der Vegt

* Meer over verliesbegeleiding bij kinderen: www.academievoorverlies.nl

💬 Heb je na het luisteren vragen of wil je je eigen ervaring delen? Stuur me gerust een bericht. Of deel deze aflevering met iemand die hier mogelijk steun aan kan hebben.

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

We kunnen nogal eens zien dat kinderen niet mee willen naar de begraafplaats. Wanneer geef je hier gehoor aan en wanneer 'verplicht' je het kind?

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.

Vaak als iemand overlijdt verliest het kind die persoon, maar ook de activiteiten die zo met die persoon verbonden waren. Hoe kun je dat oplossen?

Hi, heb je vragen over deze aflevering, of zou je willen dat ik een bepaald onderwerp behandel? Laat even weten!

Voor meer informatie bezoek de website Leoniekvandermaarel.nl.
Je kunt je ook inschrijven voor webinars of nieuwsbrieven.