અરુંધતી રોય દ્વારા લિખિત અને 1997માં બુકર પુરસ્કાર વિજેતા નવલકથા "ધ ગોડ ઑફ સ્મોલ થિંગ્સ" (નાની વસ્તુઓનો ભગવાન) ભારતીય અંગ્રેજી સાહિત્યમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ કૃતિ છે. આ નવલકથા કેરળના એક સીરિયન ક્રિશ્ચિયન પરિવારની જટિલ ગાથા રજૂ કરે છે, જે 1969માં કૌટુંબિક દુર્ઘટના અને 1993માં તેના પડઘાની આસપાસ વણાયેલી છે. વાર્તા રાહેલ અને એસ્થપ્પન, જોડિયા ભાઈ-બહેનોના બાળપણના અનુભવો, તેમના પરિવારના રહસ્યો, પ્રતિબંધિત પ્રેમ, અને સામાજિક નિયમોના ભંગને કેન્દ્રમાં રાખીને આગળ વધે છે.

મહત્વ:

"ધ ગોડ ઑફ સ્મોલ થિંગ્સ" અનેક સ્તરો પર મહત્વ ધરાવે છે:

• સામાજિક ટીકા અને વર્ગ-જાતિ ભેદભાવ: આ નવલકથા કેરળના સમાજમાં પ્રવર્તતા જાતિવાદ (ખાસ કરીને 'અસ્પૃશ્યતા' અને દલિતો પ્રત્યેના ભેદભાવ), વર્ગભેદ, અને સામાજિક નિયમોની જટિલતાને ઉજાગર કરે છે. તે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે આ ભેદભાવ વ્યક્તિના જીવન અને સંબંધોને ઊંડાણપૂર્વક અસર કરે છે.
• પ્રતિબંધિત પ્રેમ અને નૈતિકતા: નવલકથામાં પ્રતિબંધિત પ્રેમ સંબંધો - પછી તે જાતિ, ધર્મ કે સામાજિક દરજ્જાના કારણે હોય - કેન્દ્ર સ્થાને છે. રોય પ્રેમ અને નૈતિકતાના પરંપરાગત ખ્યાલોને પડકારે છે અને દર્શાવે છે કે કેવી રીતે સામાજિક બંધનો વ્યક્તિગત સુખ અને સ્વતંત્રતાને દબાવી શકે છે.
• ભાષા અને કથાશૈલીની નવીનતા: રોયની ભાષા અત્યંત કાવ્યાત્મક, વિગતવાર અને વિશિષ્ટ છે. તેઓ "નાની વસ્તુઓ" - દૈનિક જીવનની બારીકાઈઓ, સંવેદનાઓ અને સૂક્ષ્મ અવલોકનો - દ્વારા મોટી અને ઊંડી વાર્તાઓ કહેવાની કળામાં નિપુણ છે. તેમની નોન-લીનિયર (બિન-રેખીય) કથાશૈલી ભૂતકાળ અને વર્તમાન વચ્ચે સતત આવનજાવન કરીને વાર્તામાં ઊંડાણ ઉમેરે છે.
• બાળપણના અનુભવોનું મહત્વ: નવલકથા બાળપણના અનુભવો અને તેમના માનવ મન પરના કાયમી પ્રભાવ પર ભાર મૂકે છે. જોડિયા બાળકોના દૃષ્ટિકોણથી વાર્તા કહેવાતી હોવાથી, નિર્દોષતા અને દુર્ઘટનાનો ભય સાથે ભળી જાય છે.
• વૈશ્વિક ઓળખ અને સ્થાનિકતા: આ નવલકથા ભારતીય પૃષ્ઠભૂમિ પર આધારિત હોવા છતાં, તેમાં રજૂ થયેલા પ્રેમ, દુઃખ, નુકસાન અને ઓળખના પ્રશ્નો વૈશ્વિક વાચકો સાથે અનુનાદ પામે છે, જે તેને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે લોકપ્રિય બનાવે છે.

આમ, "ધ ગોડ ઑફ સ્મોલ થિંગ્સ" માત્ર એક પારિવારિક ગાથા નથી, પરંતુ સામાજિક અન્યાય, પ્રેમ, નુકસાન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાના સંઘર્ષની એક કાવ્યાત્મક અને શક્તિશાળી રજૂઆત છે.