હાર્પર લી દ્વારા લખાયેલી "ટુ કિલ અ મોકિંગબર્ડ" (1960 માં પ્રકાશિત) એ અમેરિકન સાહિત્યની એક કાલજયી અને અત્યંત પ્રિય નવલકથા છે. આ વાર્તા એલાબામાના કાલ્પનિક શહેર મેકોમ્બમાં 1930 ના દાયકામાં મહામંદીના સમયગાળા દરમિયાન સેટ છે, અને તેને છ વર્ષની સ્કાઉટ ફિન્ચના નિર્દોષ દ્રષ્ટિકોણથી કહેવામાં આવી છે. આ પુસ્તક નૈતિકતા, પૂર્વગ્રહ, ન્યાય અને બાળપણમાંથી પુખ્ત વયમાં સંક્રમણના જટિલ વિષયોને સ્પર્શે છે. એટિકસ ફિન્ચ, એક સિદ્ધાંતવાદી વકીલ, અને ટોમ રોબિન્સન, એક અશ્વેત માણસ જેને ખોટી રીતે ગુના માટે દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યો છે, તેમની વાર્તા દ્વારા, લી ઊંડા સામાજિક અન્યાય અને દક્ષિણ અમેરિકામાં પ્રવર્તમાન જાતિવાદને ઉજાગર કરે છે. "ટુ કિલ અ મોકિંગબર્ડ" માત્ર એક વાર્તા નથી, પરંતુ તે કરુણા, સમાનતા અને સાચા ન્યાયના મહત્વ પર એક શક્તિશાળી ઉપદેશ છે, જેણે પેઢીઓ સુધી વાચકોના હૃદયને સ્પર્શ કર્યો છે.

એરિક મારિયા રીમાર્કની "ઓલ ક્વાયટ ઓન ધ વેસ્ટર્ન ફ્રન્ટ", જે 1929માં પ્રકાશિત થઈ હતી, તે પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધના ભયાનક અનુભવોનું વર્ણન કરતી એક શક્તિશાળી અને હૃદયસ્પર્શી નવલકથા છે. આ પુસ્તક યુવાન જર્મન સૈનિક પૉલ બૌમરના દ્રષ્ટિકોણથી યુદ્ધની વાસ્તવિકતાઓને રજૂ કરે છે. તે યુદ્ધના વિનાશક પ્રભાવને દર્શાવે છે – માત્ર શારીરિક ઈજાઓ જ નહીં, પરંતુ યુવાનોના માનસિક અને ભાવનાત્મક ઘાવને પણ. રીમાર્કનો હેતુ યુદ્ધના ગૌરવપૂર્ણ ચિત્રણને પડકારવાનો અને તેની નિરર્થકતા તથા સૈનિકો પરની તેની કાયમી અસરને ઉજાગર કરવાનો હતો. આ નવલકથા યુદ્ધના ભયાનકતા અને તેના માનવતા પરના ઊંડા પ્રભાવ પર એક કાલાતીત વિધાન તરીકે ઓળખાય છે.

થોમસ માન દ્વારા લિખિત "ડેથ ઇન વેનિસ" (1912માં પ્રકાશિત) એ ક્લાસિક જર્મન નવલકથા છે. આ કૃતિ ગુસ્તાવ વોન એશેનબાક નામના એક વૃદ્ધ અને પ્રતિષ્ઠિત લેખકની વાર્તા કહે છે, જે પ્રેરણા અને શાંતિની શોધમાં વેનિસની મુસાફરી કરે છે. જોકે, શહેરની સુંદરતા અને પ્લેગના વધતા ભય વચ્ચે, તે તાડઝિઓ નામના એક યુવાન પોલિશ છોકરાની અપ્રતિમ સુંદરતાથી મોહિત થઈ જાય છે. આ નવલકથા સુંદરતા, વૃદ્ધાવસ્થા, કલા, ઇચ્છા અને મૃત્યુના આંતરિક સંઘર્ષોની ઊંડી તપાસ કરે છે. તે સૌંદર્યના વિનાશક આકર્ષણ અને જીવનના અંતિમ સત્યોનો સામનો કરવાની માનવીય મર્યાદાઓ પર એક પ્રભાવશાળી અને સૂક્ષ્મ ચિંતન છે.

જ્યોર્જ ઓરવેલ દ્વારા લખાયેલ "એનિમલ ફાર્મ" (1945 માં પ્રકાશિત) એ એક શક્તિશાળી અને શાશ્વત રાજકીય રૂપક છે. આ નાનકડી નવલકથા એક ખેતરમાં રહેતા પ્રાણીઓની વાર્તા કહે છે જેઓ પોતાના માનવીય માલિકો સામે બળવો કરીને એક સમાજ સ્થાપે છે જ્યાં બધા પ્રાણીઓ સમાન હોય છે. જોકે, સમય જતાં, ડુક્કરો ધીમે ધીમે સત્તા પર કબજો જમાવી લે છે અને અન્ય પ્રાણીઓ પર જુલમ ગુજારવાનું શરૂ કરે છે, જે માનવ શાસન કરતાં પણ ખરાબ સ્થિતિનું નિર્માણ કરે છે. "એનિમલ ફાર્મ" એ સર્વાધિકારવાદ, ક્રાંતિનો ભ્રષ્ટાચાર અને સત્તાના દુરૂપયોગ પર એક તીવ્ર ટીકા છે. તે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે આદર્શવાદી હેતુઓ પણ સત્તાના હાથે દબાઈ શકે છે અને કેવી રીતે સ્વતંત્રતાના નામે દમનકારી શાસન સ્થાપિત થઈ શકે છે.

જોસ સારામાગો દ્વારા લખાયેલ "બ્લાઇન્ડનેસ" (1995 માં પ્રકાશિત) એ એક શક્તિશાળી અને વિભાજનકારી નવલકથા છે જે સમાજના પતન અને માનવ સ્વભાવની નબળાઈને દર્શાવે છે. આ કથા એક અજાણ્યા શહેરમાં અચાનક અને રહસ્યમય રોગચાળાના ફેલાવા પર કેન્દ્રિત છે , જ્યાં લોકો એક પછી એક "સફેદ અંધત્વ" નો શિકાર બને છે. આ નવલકથા માનવતા પર આવેલી આ આપત્તિની સામાજિક અને નૈતિક અસરોની ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરે છે, જ્યારે સભ્યતાના તમામ બંધનો તૂટી પડે છે ત્યારે લોકો કેવી રીતે પ્રતિક્રિયા આપે છે તે દર્શાવે છે. સારામાગોનો વિશિષ્ટ ગદ્ય શૈલી, જેમાં પાત્રોના નામોનો અભાવ અને લાંબા, અવિરત ફકરાઓનો સમાવેશ થાય છે , વાચકને અરાજકતા અને અસ્તિત્વના કઠોર વાસ્તવિકતામાં ડુબાડી દે છે. "બ્લાઇન્ડનેસ" એ માનવ ગૌરવ, સહાનુભૂતિ અને અંધકારમય સંજોગોમાં પણ આશાની શોધ પર એક ગહન અને વિચારપ્રેરક ધ્યાન છે

ટાકાઝી શિવશંકર પિલ્લાઈ દ્વારા લખાયેલી "ચેમ્મીન" (1956માં પ્રકાશિત), મલયાલમ સાહિત્યની એક અમર ક્લાસિક અને ભારતીય સાહિત્યમાં એક પ્રખ્યાત કૃતિ છે. આ નવલકથા કેરળના દરિયાકાંઠાના માછીમારોની દુનિયામાં સેટ કરેલી એક કરુણ પ્રેમકથા છે, જે પરંપરાઓ, અંધશ્રદ્ધાઓ અને દરિયાના કઠોર સત્યોથી ઘેરાયેલી છે. તે પ્રેમ, બલિદાન, નિરાશા અને માનવ ભાવનાની સ્થિતિસ્થાપકતાના વિષયોની ઊંડાણપૂર્વક શોધ કરે છે, જેમાં માછીમારી સમુદાયના અનન્ય સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક ધોરણોને સુંદર રીતે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. "ચેમ્મીન" માત્ર એક રોમેન્ટિક વાર્તા નથી, પરંતુ તે સમુદાય અને વ્યક્તિ વચ્ચેના સંઘર્ષનું એક શક્તિશાળી ચિત્રણ છે, જે કુદરતી તત્વોના પ્રચંડ બળ સામે વણાયેલું છે.

જેમ્સ જૉયસ દ્વારા લખાયેલી "યુલિસિસ", જે 1922 માં પ્રકાશિત થઈ હતી, તે 20મી સદીના સાહિત્યની સૌથી મહાન અને સૌથી પડકારજનક કૃતિઓમાંની એક ગણાય છે. આ નવલકથા 16 જૂન, 1904 ના એક જ દિવસ દરમિયાન ડબલિન શહેરમાં લીઓપોલ્ડ બ્લૂમ, તેની પત્ની મોલી બ્લૂમ અને યુવાન કવિ સ્ટીફન ડેડાલસના જીવનને અનુસરે છે. હોમરના મહાકાવ્ય "ઓડિસી" ને સમાંતર રાખીને, જૉયસ આધુનિક જીવનની સામાન્ય વિગતોને કલાત્મક અને ભાષાકીય રીતે અત્યંત સમૃદ્ધ સ્વરૂપમાં રજૂ કરે છે. "યુલિસિસ" એ ભાષા સાથેના પ્રયોગો, ચેતનાના પ્રવાહની તકનીકનો ઉપયોગ અને માનવ અનુભવની જટિલતાને પ્રતિબિંબિત કરતી વિગતોના સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ માટે પ્રખ્યાત છે, જે તેને એક જટિલ છતાં અત્યંત લાભદાયી વાંચન અનુભવ બનાવે છે.

ટોની મોરિસન દ્વારા રચિત "બિલવ્ડ" (1987માં પ્રકાશિત) એ અમેરિકન સાહિત્યની એક ગહન અને હૃદયસ્પર્શી કૃતિ છે, જે ગુલામીના ભયાનક વારસા અને તેના માનવ આત્મા પરના વિનાશક પ્રભાવને ઉજાગર કરે છે. આ નવલકથા એક ભૂતપૂર્વ ગુલામ સ્ત્રી, સેથેની વાર્તા કહે છે, જે 1873માં ઓહાયોમાં રહે છે, અને તેના ભૂતકાળના ભૂતિયા પડછાયાઓ દ્વારા પીડાય છે. "બિલવ્ડ" માત્ર એક ઐતિહાસિક કથા નથી, પરંતુ તે આઘાત, યાદશક્તિ, માતૃત્વના પ્રેમની જટિલતાઓ અને સ્વતંત્રતાની સાચી કિંમત પર એક શક્તિશાળી અને કાવ્યાત્મક ધ્યાન છે. મોરિસનનું સમૃદ્ધ ગદ્ય અને ભાવનાત્મક ઊંડાણ વાચકોને ગુલામીના અમાનવીય અનુભવ અને તેના પીડિતો પર છોડેલા કાયમી નિશાનમાં ઊંડાણપૂર્વક ખેંચી લે છે.

મિગુએલ ડી સર્વાન્ટેસ સાવેદ્રા દ્વારા રચિત "ડોન ક્વિક્સોટ", જે બે ભાગમાં (1605 અને 1615) પ્રકાશિત થઈ હતી, તે વિશ્વ સાહિત્યના ઇતિહાસમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ નવલકથા છે. આ કૃતિ એક વૃદ્ધ સજ્જન અલોન્સો ક્વિજાની વાર્તા કહે છે, જેણે એટલી બધી શૌર્યપૂર્ણ રોમાંચક વાર્તાઓ વાંચી છે કે તે પોતાને એક નાઈટ-એરન્ટ (સાહસિક યોદ્ધા) માની બેસે છે અને "ડોન ક્વિક્સોટ" નામ ધારણ કરીને વિશ્વમાં સાહસો કરવા નીકળી પડે છે. વાસ્તવિકતા અને આદર્શવાદ વચ્ચેના શાશ્વત સંઘર્ષનું આ એક રમુજી અને ગહન અન્વેષણ છે, જે હાસ્ય, દર્દ અને માનવ સ્વભાવની જટિલતાઓને એકસાથે વણી લે છે. "ડોન ક્વિક્સોટ" માત્ર એક સાહસિક વાર્તા નથી, પરંતુ તે કલ્પનાની શક્તિ, ભ્રમણાની સુંદરતા અને વાસ્તવિકતાના કઠોર સત્ય પર એક કાલાતીત ધ્યાન છે, જેણે નવલકથાના સ્વરૂપને કાયમ માટે બદલી નાખ્યું.

હોમર દ્વારા લખાયેલું "ધ ઇલિયડ" એ પશ્ચિમી સાહિત્યના સૌથી મહાન અને પ્રભાવશાળી મહાકાવ્યોમાંનું એક છે. આ કથા પ્રાચીન ગ્રીક જગતની વીરતા, સન્માન અને દુર્ઘટનાને એક ભવ્ય અને ગહન રીતે રજૂ કરે છે. ટ્રોજન યુદ્ધના દસમા અને અંતિમ વર્ષ દરમિયાન બનેલી ઘટનાઓ પર કેન્દ્રિત, આ મહાકાવ્ય ગ્રીક યોદ્ધા એચિલીસના ક્રોધ અને તેના વિનાશક પરિણામોની વાર્તા કહે છે. "ધ ઇલિયડ" માત્ર યુદ્ધની ગાથા નથી, પરંતુ માનવ સ્વભાવની જટિલતાઓ, દેવો અને મનુષ્યો વચ્ચેના સંબંધો, ભાગ્યનો ખેલ, અને શોક, બદલો તથા બલિદાન જેવા શાશ્વત વિષયોની ઊંડી તપાસ છે. હોમર તેની કાવ્યાત્મક ભાષા અને જીવંત વર્ણનો દ્વારા પાત્રોને જીવંત કરે છે, ભલે તે વીર એચિલીસ હોય, બહાદુર હેક્ટર હોય, બુદ્ધિશાળી ઓડિસિયસ હોય, કે સુંદર હેલેન હોય. આ કૃતિ સાહસ, લાગણી અને દાર્શનિક ઊંડાણનો અનોખો સંગમ છે જે આજે પણ વાચકોને મંત્રમુગ્ધ કરે છે અને માનવ સંસ્કૃતિ પર તેની અમીટ છાપ છોડી છે.