DNA Muzyki Polskiej

W cyklu „DNA Muzyki Polskiej” mówimy nie tylko o wielkich dziełach muzyki XIX wieku, ale bardzo często także o kompozycjach zapomnianych, które – wraz z rozwojem badań muzykologicznych – odkrywane są na nowo. Droga od odnalezionego w archiwum rękopisu czy starodruku do gotowego wydania na pulpicie wykonawcy jest skomplikowana… W proces ten zaangażowane są dziesiątki osób, a wśród nich nieocenioną rolę pełnią redaktorzy nutowi. Tajniki tego zawodu poznają uczestnicy Kursu Edytorstwa Muzycznego organizowanego przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Do kogo jest skierowany? Jakie daje możliwości? W jaki sposób umiejętności zdobyte na kursie mogą wykorzystać także kompozytorzy i artyści-muzycy? O tym opowiemy w dzisiejszym odcinku.

Goście odcinka:

Paulina Krupa – absolwentka muzykologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 2016 roku pracuje w Polskim Wydawnictwie Muzycznym na stanowisku redaktora i kopisty. W PWM zajmuje się redakcyjnym prowadzeniem tytułów z muzyką kameralną, pedagogiczną, wokalno-instrumentalną oraz chóralną. Od roku akademickiego 2020/2021 prowadzi zajęcia w ramach Kursu Edytorstwa Muzycznego, a w 2022 roku również w ramach profilu edytorskiego w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Kamil Poniatowski – jest absolwentem muzykologii na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie realizował profil edytorski. Jego zainteresowanie źródłoznawstwem i edytorstwem muzycznym doprowadziło do przygotowania w trakcie studiów dwóch edycji źródłowo-krytycznych: Requiem in Es Wacława Raszka (2017) oraz Liber secundus cantionum sacrarum Gregora Langego (2019). Jeszcze podczas studiów brał udział w kursie organizowanym przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne, a następnie w Seminarium Edytorstwa Muzycznego w Radziejowicach. Z PWM-em współpracuje od 2018 roku, początkowo jako kopista, później stażysta, a obecnie jako członek Działu Redakcji. Zajmuje się przede wszystkim składem nutowym, wykonuje również prace korektorskie, redakcję i adiustację utworów. W 2022 roku prowadził również zajęcia w ramach profilu edytorskiego w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Rozmawia Mateusz Borkowski.

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie

(02:38) Jedyny taki kurs

(06:18) Specjaliści potrzebni od zaraz

(08:20) Nie tylko dla redaktorów

(12:40) Krok po kroku

(16:59) Mistrzowie i spejcaliści

(19:28) Tematyka zajęć

(23:53) Od kursu do wydania

(26:28) Żywy proces wydawniczy

(30:50) Utwory wydobyte z zapomnienia

Z księgarni PWM: I. F. Dobrzyński, „Uwertura koncertowa” (wydanie źródłowo-krytyczne): https://pwm.sklep.pl/uwertura-koncertowa-d-dur-op-1-seria-1-tom-3

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Jedna z najbarwniejszych i najciekawszych postaci polskiej muzyki pierwszej połowy XX wieku. Pomimo tego przez wiele lat pozostawał w cieniu innych twórców, a jeśli już o nim pamiętano, to tylko ze względu na to, że był rzekomym „wrogiem” Karola Szymanowskiego. Jednak najnowsze badania rzuciły na postać Eugeniusza Morawskiego zupełnie nowe światło…

Gościem odcinka jest Oskar Łapeta – psycholog, muzykolog i publicysta. Interesuje się muzyką XIX i pierwszej połowy XX wieku. W 2019 roku obronił w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego dysertację poświęconą biografii i recepcji twórczości Eugeniusza Morawskiego. Autor licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych, które ukazały się w „Muzyce”, „Res Facta Nova”, „Przeglądzie Muzykologicznym”, „Beethoven Magazine” czy „Ruchu Muzycznym”. Prowadzi blog muzyczny Klasyczna Płytoteka. Autor poświęconej Morawskiemu książki z serii Małe Monografie, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).

Spis treści

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie

(02:39) Jak Morawski z Szymanowskim

(06:04) Morawskiego grzechy główne

(08:29) Wymuszony pobyt w Paryżu

(11:07) Utwory zniszczone i zachowane

(14:18) Femme fatale, poemat grozy i urywana korespondencja

(18:22) Paryskie przyjaźnie

(19:36) Powrót do Polski

(21:18) Awantura o Konserwatorium Warszawskie

(24:04) Morawski rektorem

(27:25) Czas okupacji

(29:27) Losy rękopisów

(32:57) Zaginione utwory i szalone pomysły

Wybitny kompozytor, który raczej nie był geniuszem. Ojciec polskiej opery narodowej, który jednak nim nie był. Kompozytor, o którym wszyscy wiedzą wszystko – ale czy na pewno? Gdy spojrzeć na niego dokładniej, odrzucając patos, zastałe etykiety czy uprzedzenia, możemy odkryć ciekawego człowieka i twórcę bardzo dobrej muzyki. Człowieka z krwi i kości, z jego emocjami, obawami, marzeniami, ambicjami. Stanisława Moniuszkę, którego z miejsca rozumiemy, lubimy, podzielamy jego radości i rozczarowania.

Gościem odcinka jest Ignacy Zalewski – kompozytor, pedagog, popularyzator muzyki polskiej. Absolwent i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, doktor habilitowany sztuki muzycznej. Laureat wielu nagród w krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich. Autor poświęconej Moniuszce Małej Monografii, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie

(03:20) Ojciec zaniedbany?

(06:18) Rocznice i geniusze

(08:47) Moniuszko z krwi i kości

(11:04) Podróżnik-domator

(13:44) Przystanek Wilno

(17:11) Moniuszkowska afirmacja

(18:53) Halka i kanon operowy

(20:59) Halka wciąż aktualna

(24:44) Wątki bliskie sercu. Paria

(27:11) Drugi biegun

(29:55) Śpiewnik domowy

(32:09) Gdyby Moniuszko żył dzisiaj...

(36:17) Zagrać, nie ugrać

(38:47) Moniuszko w warszawskiej kawiarni

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

„Kapelusze z głów, to geniusz” – stwierdził jego rówieśnik Schumann, gdy zaledwie zetknął się z jego muzyką. Od pierwszej połowy XIX wieku, kiedy ów geniusz fortepianu zaczarował Europę, nic się nie zmieniło. Jedynie to, że oprócz Europy uwielbia go także reszta świata. Urokowi jego twórczości ulegają kolejne pokolenia pianistów i melomanów. Polski i uniwersalny, nasz i wszystkich. Fryderyk Chopin.

Gościem odcinka jest Jakub Puchalski – jako krytyk i publicysta muzyczny współpracuje na co dzień z Polskim Radiem Chopin i „Tygodnikiem Powszechnym”, a ponadto z Polskim Wydawnictwem Muzycznym i Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina. Jako konsultant programowy – z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim przedmioty związane z historią i recepcją muzyki i sztuki, jest członkiem jury International Classical Music Awards. Autor Małej Monografii poświęconej Chopinowi, wydanej nakładem PWM.

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie. Za głosem Chopina

(02:35) Co nowego o Chopinie?

(05:13) Wiedeńskie sukcesy i porażki

(08:54) Chopin pracujący

(12:22) Na lekcji u pana Chopina

(17:10) Nawyki mistrza

(20:36) Tekst i wrażliwość

(22:49) Żywot koncertującego pianisty

(29:05) Chopin na wakacjach

(33:05) Młodzieniec pełen życia

(35:37) Uzdrowiska i wywczasy

(38:01) Zima na Majorce

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Ignacy Jan Paderewski to postać nietuzinkowa. Światowej sławy pianista i kompozytor, polityk, mąż stanu, filantrop, wspaniały mówca, niestrudzony działacz niepodległościowy. Jako dziecko marzył, żeby stać się „kimś” i uratować ojczyznę. To marzenie spełnił. Dzięki zdolnościom i tytanicznej pracy został pianistą uwielbianym na wszystkich kontynentach, najlepiej zarabiającym w historii idolem, gwiazdą, celebrytą. Swoją mocną pozycję wykorzystał w osobistej walce o polską niepodległość.

Gościnią odcinka jest Magdalena Majewska – tłumaczka i dziennikarka, autorka poświęconej Paderewskiemu książki z serii „Małe Monografie”. Od 2011 pracuje w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, w ramach projektów polskiej dyplomacji publicznej i kulturalnej promuje za granicą polską kulturę, język, naukę i sport. Jest współautorką pierwszej edycji (2021) i autorką drugiej edycji (2024) projektu „Outstanding Polish Women”, ukazującego wybitne osiągnięcia polskich kobiet. Wcześniej przez kilka lat publikowała w tygodniku „Newsweek Polska” artykuły popularnonaukowe o zwierzętach, roślinach, zdrowiu, a także odkryciach archeologicznych.

Rozmawia Monika Zając (Program 2 Polskiego Radia).

Spis treści

00:00 Wprowadzenie

02:42 Od słów i od czynów

05:33 Samson fortepianu

09:38 Status celebryty

12:08 Wielka sława i wielka odpowiedzialność

13:39 Obiecujący puzonista?

15:33 Kompozytor i żartowniś

18:55 Paderewski vs Paderewski

20:33 Pomoc Modrzejewskiej i studia u Leszetyckiego

23:29 Wpływowe przyjaciółki

26:34 Helena Paderewska

29:21 Droga do teki premiera

33:38 Dla sprawy polskiej

36:41 Ponad podziałami

40:37 Paderewski pamiętany

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: M. Majewska, „Paderewski”: https://pwm.sklep.pl/paderewski

Wakacyjny cykl podcastu otwiera postać niezwykła. Cudowne dziecko, które w wieku 11 lat zostało najmłodszym absolwentem Konserwatorium Paryskiego. Skrzypek-wirtuoz święcący triumfy na wielkich trasach koncertowych, których nie powstydziłyby się dzisiejsze gwiazdy muzyki pop. Wybitny kompozytor, ale i człowiek z krwi i kości – choć sam o sobie opowiedział pewnie niejedną legendę. Mowa o Henryku Wieniawskim.

Gościem odcinka jest Mateusz Borkowski – muzykolog, krytyk i publicysta muzyczny, pedagog. Współpracuje z „Ruchem Muzycznym” i Radiem Kraków, w którym prowadzi autorską audycję „Mistrzowie i uczniowie”. Tworzy własny blog „Orfeum Borkowskiego”. Autor m.in. „Złotej klatki” – wywiadu-rzeki z reżyserem Michałem Znanieckim (PWM 2017) oraz książki z serii „Małe Monografie” poświęconej Henrykowi Wieniawskiemu (PWM 2022). Słuchacze „DNA Muzyki Polskiej” znają go z drugiej strony mikrofonu – jako jednego z prowadzących podcast.

Rozmawia Jowita Dziedzic-Golec.

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie

(00:37) Początek rozmowy

(02:46) Odkrywanie Wieniawskiego

(05:49) Artysta w trasie

(08:35) Cudowne dzieci, gryzące recenzje

(12:02) Rodzina, korzenie i początki przygody ze skrzypcami

(15:50) Pierwsze sukcesy. Konserwatorium Paryskie

(18:44) Jak brat z bratem. Legenda i rzeczywistość

(23:17) Ojciec w rozjazdach, córka pod pseudonimem

(25:13) Na skrzypcach i w ruletkę

(27:48) Problemy ze zdrowiem. Sukces w Stanach Zjednoczonych

(30:44) Zbliżenie na Wieniawskiego

(33:49) Filmowy życiorys

(37:20) Pierwsze biografie, Mała Monografia

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: M. Borkowski, „Wieniawski”: https://pwm.sklep.pl/wieniawski-1

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Dziś odcinek zupełnie wyjątkowy – bo czegoś takiego w naszym podcaście jeszcze nie było! Przekonamy się, jak fascynująca, pełna niespodzianek i nowych odkryć może być praca muzykologa. Koniecznie słuchajcie do końca, żeby nie przegapić zwrotu akcji!

Na tapet bierzemy utwór szczególny, zaliczający się do kanonu polskiej kultury muzycznej: Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny”, potocznie znany też jako „Polonez Ogińskiego”. Okazuje się, że wiemy o tej kompozycji znacznie mniej, niż by się wydawało – idąc tym tropem, zbadamy nie tylko meandry muzykologicznych badań, ale i zawiłości kultury muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku.

Gościnią odcinka jest prof. Agnieszka Leszczyńska z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jak sama mówi, „studentów maltretuje historią muzyki sprzed roku 1600, dziejami teorii muzyki tego czasu, paleografią muzyczną i kilkoma innymi podobnymi przedmiotami”. Jej badania obejmują głównie muzykę renesansu, w tym twórczość kompozytorów franko-flamandzkich epoki Josquina, jak też  środkowoeuropejską  sztukę dźwięku ze szczególnym uwzględnieniem tej z obszaru Prus Królewskich. Lubi rekonstruować na podstawie źródeł biografie mało znanych kompozytorów, takich jak np. Franciscus de Rivulo, Johannes Wanning, Johannes Celscher.

Spis treści

00:00 Wprowadzenie

01:05 Podróż w czasie...

04:56 Ogiński - człowiek z krwi i kości

08:24 Ogiński - postać złożona

11:00 Wszyscy wiedzą, że...

12:49 A jednak nie Ogiński

17:00 Śledztwo detektywistyczne

21:36 Na tropie tytułu

23:59 Podejrzany: Kacper Napoleon Wysocki

28:13 Błędy atrybucji i chwyty marketingowe

32:49 Wysocki pod lupą. Lubimy nazwiska, które znamy

38:21 Co dalej?

42:57 Niespodziewany zwrot akcji

47:35 Kto naprawdę skomponował Poloneza Ogińskiego?

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: Polonez a-moll „Pożegnanie Ojczyzny”: https://pwm.sklep.pl/polonez-a-moll

Nadeszła pora, by porozmawiać o fortepianie – zgadza się! Tym razem w naszym podcaście nie będziemy mówić o konkretnych kompozytorach, muzykach czy utworach, a o instrumencie i jego fenomenie w bardzo szczególnym okresie, jakim był okres międzypowstaniowy. Dlaczego konkretnie ten okres? Wszystko wyjaśni gość odcinka…

Dr Michał Bruliński ukończył studia w klasie fortepianu Ewy Pobłockiej na UMFC, historię oraz Kolegium Artes Liberales na UW. Jest także absolwentem Transdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich prowadzonych wspólnie przez Wydział „AL” i WNKS UW (2023 – „Przedmiot – symbol – fetysz: o fenomenie fortepianu w kulturze polskiej okresu międzypowstaniowego” pod kierunkiem Elżbiety Wichrowskiej i Beniamina Vogla); wszystkie kierunki ukończył z wyróżnieniem. Jako pianista jest laureatem kilku ogólnopolskich konkursów pianistycznych i kameralnych. Jego teksty publikowane były m.in. przez IPN, NIFC, ISPAN, Wydawnictwa UMFC, kwartalniki Muzyka, Res Facta Nova i Kronos. Jako dziennikarz współpracował m.in. z czasopismami Opcje, Ruch Muzyczny oraz z Polskim Radiem Chopin. Za działalność naukową i artystyczną nagradzany był stypendiami m.in. Rektorów UW i UMFC oraz MKiDN. Od 2012 r. współpracuje z NIFC. Od 2017 r. pracuje jako wykładowca na UMFC, realizując m.in. autorskie programy dydaktyczne. Prowadzi także zajęcia na macierzystych wydziałach UW. Od 2019 r. prowadzi w ZPSM im. Karola Szymanowskiego w Warszawie klasę fortepianu. W latach 2016-2023 był osobistym sekretarzem Ewy Pobłockiej.

Spis treści

00:00 Wprowadzenie

03:40 Fortepian w królestwie rzeczy

07:41 Symbolika fortepianu

09:47 Fortepian polski

12:11 Fortepian Norwida

15:27 Fortepian wszechobecny

19:12 Formy i kształty

23:14 Puzzle i rozproszone ślady

27:27 Panny i wirtuozki

31:03 Podróż przez literaturę

35:22 Fortepian w prasie

39:07 Morderstwo przy fortepianie

41:02 Kanon repertuaru

45:47 Narzędzie dystynkcji społecznej

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: I.F. Dobrzyński, „Theme original varié” op. 22: https://pwm.sklep.pl/theme-original-varie-op-22

Czy Ignacy Jan Paderewski potrafił odnaleźć się w nowych środkach harmonicznych? Czy jego „Koncert fortepianowy” wolno nam zestawiać dziś z muzyką postromantyczną? Przecież w tej kompozycji rozwiązań nowatorskich, przełomowych – nie znajdziemy... Z drugiej strony jest to koncert bardzo lubiany przez melomanów i bardzo często wykonywany. Bo, jak pięknie mówi dzisiejszy gość, to kokarda na bombonierce polskiej muzyki romantycznej i nie warto go za wszelką cenę porównywać...

Gościem odcinka jest dr Wojciech Maria Marchwica, prof. UJ – muzykolog, polonista, menadżer kultury, wykładowca akademicki od 1983 roku. Jego główne zainteresowania naukowe obejmują (polską) kulturę muzyczną, management kultury, krytykę muzyczną oraz muzyka w filmie.

Rozmawia Mateusz Borkowski.

Spis treści

00:00 Wprowadzenie

01:07 Początek rozmowy. Pamiątki i pomniki

04:47 Koncert i fantazja

07:15 Narodowe, nie ludowe

09:01 Od sławy do zapomnienia

11:18 Następny krok

14:46 Czas studiów

16:31 Geneza Koncertu

20:42 Nie łamiąc reguł

23:51 Pakiet dla pianisty

26:55 Wyważona wirtuozeria

30:08 Źródłowa klęska urodzaju

33:16 Praca detektywistyczna

34:58 Muzyka jest jak pudełko czekoladek

39:51 Nowa faza recepcji

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: I.J. Paderewski, „Wariacje i fuga es-moll” op. 23: https://pwm.sklep.pl/wariacje-i-fuga-es-moll-op-23 

W naszym podcaście z reguły poruszamy się wokół kultury muzycznej wieku XIX: śledzimy losy kompozytorów, zaglądamy w partytury – te znane i te mniej znane... Tym razem jednak będziemy o wiele bliżej współczesności, a dokładniej na przełomie XX i XXI wieku. Bohaterem odcinka zaś jest postać, której wątek przewijał się już w podcaście wielokrotnie podczas omawiania twórczości innych kompozytorów – nie bez powodu… Dziś na tapet bierzemy temat chopinowskich wpływów i inspiracji, skupiając się na latach 1970-2020. Jak wyabstrahować DNA muzyki Chopina ze współczesnych kompozycji? O tym opowiada gościni odcinka, dr Marta Tabakiernik.

Dr Marta Tabakiernik – absolwentka muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim. Już trakcie studiów jej zainteresowania naukowe ogniskowały się wokół postaw kompozytorskich wobec muzycznej przeszłości (Ligeti, Saariaho). W 2023 roku obroniła rozprawę doktorską „Recepcja Chopina w twórczości kompozytorskiej po 1970 roku. Studium zapożyczeń” (promotor: dr hab. Iwona Lindstedt, prof. UW). Brała udział w licznych konferencjach naukowych, publikowała w „Musicology Today”, „Przeglądzie Muzykologicznym”, „Res Facta Nova”, „Glissando”. Od ponad 10 lat łączy muzykę z muzealnictwem poprzez różnorodne działania o charakterze wystawienniczym i edukacyjnym. Kierowała Zespołem ds. wystaw i wydawnictw w Muzeum Fryderyka Chopina (2016-2023), w latach 2019-2020 pełniła obowiązki Kuratora Muzeum. Obecnie pracuje w Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Rozmawia Mariusz Gradowski.

Spis treści

(00:00) Wprowadzenie

(01:36) Odnosimy się do Chopina

(05:20) Modelowanie, metamodelowanie, montaż

(08:28) Dylemat muzykologa

(11:24) Chopin też modelował?

(12:47) Muzykolożka na tropie

(16:23) Faktura, melodyka...

(19:26) Koncept

(22:12) Chopin w montażu

(24:54) Nasłuchując Chopina

(27:52) DNA muzyki Chopina

(32:00) Chopin w PRL

(34:00) Lista przebojów

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo Muzyki Polskiej”.

Więcej: dnamuzykipolskiej.castos.com

Z księgarni PWM: „Najłatwiejszy Chopin”: https://pwm.sklep.pl/najlatwiejszy-chopin